Tölvumál - 01.03.1990, Síða 16

Tölvumál Mars 1990
Bjami Júlíusson
tölvunarfræöingur hjá HP
áíslandi:
Staölaöar
aðferðir við
kerfisgerð
Tölvur verða nú sífellt aflmeiri með
hverju árinu sem líður. Verkefnin
sem leyst eru gerast sífellt flóknari
og stærri. Verulegum fjármunum
hefur verið varið til hugbúnaðar-
gerðar og virðist hafa farið vaxandi
á síðustu árum. Er nú svo komið við
dæmigerða tölvuvæðingu, að
kostnaður vegna hugbúnaðar er oft
hærri en heildarkostnaður vegna
vélbúnaðarkaupa. Með því að beita
nýjustu aðferðum við kerfisgerð má
ná fram mun betri stjóm á
hugbúnaðargerð, auk þess sem
viðhald og endumýjun kerfa verður
mun einfaldara og ódýrara. Nokkur
misbrestur virðist þó á hvemig og
hvenær slíkum aðferðum er beitt.
Við sem höfum starfað við gerð
hugbúnaðar hérlendis á undan-
fömum árum, höfum rekið okkur á
það að slík misbeiting getur haft
margvísleg vandamál í för með sér.
Algengt er að verklok tefjist,
kostnaður verði margfaldur á við
það sem upphaflega var áætlað og
viðhaldskostnaður við hugbúnaðinn
gífurlegur, jafnvel margfaldur á við
hönnunarkostnað kerfanna sjálfra.
Þegar slík vandamál em könnuð
nánar, kemur í ljós að þau eiga sér
venjulega fáa orsakavalda. Að mínu
mati eru orsakimar tvíþættar. í
fyrsta lagi þá er undirbúningi verka
iðulega áfátt. í öðru lagi, þá er
eftirlit með hugbúnaðar-
framkvæmdum oft í molum.
Unnt er að leysa þessi vandamál
með tiltölulega einföldum
aðgerðum svo sem:
• Leggja mikla áherslu á undir-
búning verka og beita stöðluðum
aðferðum við gerð hugbúnaðar.
• Gera fasta samninga við
verktaka í hugbúnaðargerð.
•Ráðafagmann (ráðgjafa) til
aðstoðar við eftirlit stærri verka.
Undirbúningur
hugbúnaöarverka
Margir virðast álíta að kerfisgerð
hefjist með forritun hugbúnaðarins.
Þetta er ekki rétt, og hefur oftast
leitt til mistaka. í fræðunum er
kerfisgerð venjulega skipt í fimm
áfanga. Þeir em: 1) þarfagreining;
2) kerfisgreining; 3) kerfishönnun;
4) forritun og einingaprófanir;
5) samþætting og kerfisprófanir.
í fyrsta áfanga er þörf fyrir
tölvuvæðingu könnuð og reynt að
meta hvaða verkefni mætti leysa
með væntanlegri tölvuvæðingu. í
kerfisgreiningu er væntanlegur
hugbúnaður skilgreindur nákvæm-
lega. Lýst er hvað kerfinu er ætlað
að gera, en ekki farið út í hvemig
kerfið vinnur. I kerfishönnun er
kerfinu skipt upp í einingar, forrit
og undirforrit og þeim lýst ítarlega.
í forritunaráfanganum eru hinar
ýmsu einingar forritaðar og
prófaðar. Að lokum eru einingar og
undirforrit tengd saman og kerfið
prófað í heild sinni. Það er
athyglisvert, að engin forritun ætti
að hefjast fyrr en í fjórða áfanga.
Ekki er fráleitt að æda um þriðjung
af heildarvinnu við kerfisgerðina í
fyrstu tvo áfangana þ.e. þarfa-
greininguna og kerfisgreininguna.
Annan þriðjung í kerfishönnun og
síðasta þriðjunginn í fjórða og
fimmta áfangann sem eru forritun
og prófanir.
Til eru staðlaðar aðferðir fyrir hvern
áfanga um sig. í kerfisgreiningu er
gjaman notuð aðferð er nefnist
mótuð greining og byggir á mynd-
rænni framsetningu kerfisins. Við
kerfishönnun er beitt skyldum
aðferðum. Ennfremur eru dl
staðlaðar aðferðir við forritun og
prófanir. Til er fjöldi mismunandi
staðlaðra aðferða. Mikilvægt er að
þeir sem þátt taka í kerfisgerðinni
noti einhvem af þeim stöðlum sem
hlodð hafa almenna viðurkenningu.
T.d. hefur hið opinbera í Bretlandi
ákveðið að nota einungis svonefnda
LSDM aðferð við kerfisgreiningu
og hönnun. Aðferð þessi er vel
þekkt hérlendis, og þess má geta að
stórir aðilar svo scm Skýrsluvélar
Ríkisins og Reykjavíkurborgar,
beita henni alfarið við gerð
hugbúnaðar.
16