Tölvumál - 01.04.1993, Blaðsíða 15

Apríl 1993
auðvelda öðrum aðstandendum
launþegans að koma til landsins,
ef þeir eru á framfæri launþegans
eða hafa búið undir sama þaki í
landinu sem hann kom frá.
Þó launþeginn þurfi að vera
ríkisborgarari EES-ríkis ef hann
ætlar að starfa og búa í öðru
aðildarríki, þá þarf fjölskylda
hans ekki að vera það til að búa
með honum. Fjölskyldumeð-
limir sem ekki eru ríkisborgarar
EES-ríkis þurfa yfirleitt atvinnu-
leyfi ef þeir ætla að hefja vinnu í
öðru aðildarríki og einnig er hægt
að krefja þá um vegabréfsáritun.
Þá eiga börn launþegans rétt til
skólagöngu, námsvistar og starfs-
þjálfunar. Öll þessi ákvæði eru
nauðsynleg til að auðvelda laun-
þegum að nýta þá möguleika sem
frjáls atvinnu- og búseturéttur
veitir.
Sjálfstætt starfandi
og þeir sem stunda
þjónustuviðskipti
Samkvæmt 31. gr. EES-samn-
ingsins fá ríkisborgarar EES-ríkja
leyfi til að hefja sjálfstæða starf-
semi og koma á fót fyrirtæki í
öðru EES-ríki. Slíkur réttur
kallast staðfesturéttur. Þessum
einstaklingum og fjölskyldum
þeirra er tryggður atvinnu- og
búseturéttur o. 11. eins og laun-
þegum með sérstökum tilskip-
unum. Þeim sem láta í té eða
notfæra sér þjónustu annarra
verður að tryggja dvalarleyfi
meðan slík þjónustuviðskipti
eiga sér stað.
Þeir sem ekki stunda
atvinnustarfsemi
Þrjár aðrar tilskipanir veita þeim,
sem ekki eru launþegar eða eru
sjálfstætt starfandi eðafjölskyld-
ur þeirra, ferða- og dvalarleyfi í
öðru EES-ríki að uppfylltum
ákveðnum skilyrðum.
Ein þeirra gildir almennt um þá
sem ekki eru starfandi. Önnur
inniheldur sérreglur urn þá sem
látið hafa af störfum og sú þriðja
inniheldur sérreglur um náms-
menn. Þessarþrjártilskipanirtóku
gildi ÍEB l.júlí 1992.
Tilskipanirnarsetjaþaðsemskil-
yrði fyrir ferða- og dvalarleyfi
þeirra sem ekki eru launþegar eða
sjálfstætt starfandi, að þeir fram-
færi sig sjálfir og að þeir séu
tryggðir fyrir ófyrirséðum út-
gjöldum, þannig að þeir verði
ekki byrði fyrir félagsmálakerfi
dvalarlandsins. Það er talið
nægjanlegt ef fjármunir, tekjur
eða lífeyrir viðkomandi eru hærri
en þau tekjumörk sem veita rétt
til aðstoðarfélagsmálayfirvalda.
Ef þessi mælikvarði er ekki not-
hæfur, þá er þess krafist að
fjármunirnir séu hærri en lægsti
lífeyrir í viðkomandi landi.
Dvalarleyfi námsmanna er bund-
ið við námstímann. Námsmenn-
irnir eiga ekki rétt á greiðslu
námssty rkja eða námslána í dval-
arlandinu. Dvalarleyfi fyrirnáms-
menn má veita til eins árs í senn.
Fjölskyldur þessara hópa hafa rétt
til að fá sér launaða vinnu eða
korna á fót sjálfstæðri starfsemi í
dvalarlandinu. Dvalarrétturinn er
staðfestur með dvalarleyfi eins
og hjá öðrum hópum.
Takmarkanir á atvinnu-
og búseturétti
Frjálsan atvinnu og búseturétt er
hægt að takmarka þegar það er
rökstutt með tilliti til allsherjar-
reglu, almannaöryggis og al-
mannaheilbrigðis.
Þetta er útfært nánar í tilskipun
ráðsins nr. 64/221 /EBE. í tilskip-
uninni kemur fram við hvaða
aðstæður hægt sé að byggja tak-
mörkun á útgáfu og endurnýjun
dvalarleyfis eða brottvísun úr
landi.
I viðauka við tilskipuninakemur
fram hvaða tilvik geti verið
ástæða brottvísunar og neitunar
umsóknarum dvalarleyfi. Astæð-
ur sem varða almannaheilbrigði
eru sjúkdómar sem falla undir
sóttvarnarákvæði skv. alþjóða-
reglum, berklar, sárasótt og aðrir
smitsjúkdómar falli þeir undir
ákvæði til verndarríkisborgurum
gistilandsins. Þá eru tilgreind eit-
urlyfjafíkn og alvarlegar geðræn-
ar truflanir sem dæmi um tilvik
sem geta stofnað allsherjarreglu
eða almannaöryggi í hættu.
I tilskipuninni eru einnig til-
greindar þær aðstæður sem ekki
réttlæta frávísun, brottvísun og
höfnun dvalarleyfis. Takmarkanir
vegna allsherjarreglu og almanna-
öryggis verður að byggja á
persónulegri hegðun viðkom-
andi. I tilskipuninni er ákvæði
um að fyrri refsiverð hegðun sé
ekki nægjanleg í sjálfu sér til að
slíkum ráðstöfunum sé beitt.
Dómstóll Evrópubandalaganna
hefur í nokkrum dómum túlkað
ákvæði tilskipunarinnar. Af
þessum dómum má ráða að tak-
markanir á för fólks geti ekki
byggst á alhæfingum um hópa
fólks og að þær hafi heldur ekki
það markmið að vera almenn
hindrun.
Aðrartilskipanirvíkkagildissvið
tilskipunarinnarþannig að efnis-
atriðin nái einnig til annarra hópa
en launþega og til þeirra sem nýta
sér réttinn til að dvelja áfram í
EES-ríki eftir að hafa lokið
atvinnu þar.
15 - Tölvumál