Vísir - 16.10.1963, Qupperneq 7

V1SIR . Miðvikudagur 16. október 1963.
7
Ekkert land hefur gefið ís-
landi eins margar af dætrum
sínum og Vestur-Þýzkaland. Um
það bil 600 þýzkar konur eru
nú giftar íslendingum — og af
þeim 300 Þjóðverjum, sem nú
dveljast í landinu um lengri eða
skemmri tíma, eru stúlkur og
konur um 80%. Þeim fer sí-
felit fjölgandi. Hvernig stendur
á því? Hefur þessi strjálbýla
nágrannaeyja Grænlands ein-
hvern töframátt á þýzkar kon-
ur?
Upphafið var þannig: Árið
1949 sendi íslenzka ríkisstjórnin
út áskorun til ungra Þjóðverja
um að koma til landbúnaðar-
starfa á íslandi. Ráðningin var
til eins árs, en í mörg hundruð
tilfellum Ieiddi þessi ráðning til
hjónabands. Nú, 14 árum síðar,
langar Constanze til að vita: —
Hafa þýzku konurnar orðið
hamingjusamar á íslandi?
Hvernig er að búa í þcssu Iandi
elds og ísa, án undraverðra
þæginda. án sjónvarps? Og að
Iokum: Er hægt að ráðleggja
þýzkum stúlkum, sem haldnaf
eru útþrá, að fara til íslands?
Þannig hefst alllöng grein,
sem birtist nýlega í þýzka
kvennablaðinu Constanze, og
segir frá heimsókn til nokkurra
þýzkra kvenna, sem setzt hafa
að á íslandi. Þar sem mörgum
leikur vafalaust forvitni á að
vita, hvað þessar þýzku konur
hafa að segja, birtum við hér
nokkra kafla tir greininni (nokk
uð stytta).
★
Fyrst er haldið norður að
Reistarnesi á Melrakkasléttu en
þar býr frú Johanna Charlotte
Kristinsson.
Þegar hún rótar 1 gömlu dóti
í leit að fjölskyldumyndum, til
að sýna gestum sínum, finnur
hún varalitinn sinn: „Hann er
nú orðinn 14 ára“, segir hún.
Og bætir svo við dálítið á-
hyggjufull á svip: „Eitthvað er
nú enn eftir af honum. — En
segið mér. Þarfnast ég hans
hérna?“ Hún er 33 ára og á 6
bráðefnileg börn.
Hvítkalkað hús hennar stend-
ur á nöktum tanga, 16 metra frá
klettóttri strönd íshafsins.
Frú Kristinsson var í fyrsta
hópnum, sem kom með „Esju“
og ásamt fimm öðrum stúlkum,
var hún send norður á nyrzta
tanga íslands, til Helga Krist-
inssonar bónda í Leirhöfn.
Þetta var í júní 1949, og Jo-
hanna Charlotte var þá 18 ára
og átti tæplega annað en fötin,
sem hún var í.
Fjórum mánuðum síðar giftist
hún frænda húsbónda síns,
Steinari Kristinssyni. Af þeim
fimm, sem með henni komu,
giftust þrjár bráðlega, hinar
tvær sneru heim til Þýzkalands
að ráðningartímanum loknum.
Á s.l. vetri fór Johanna
Charlotte í heimsókn til Þýzka-
lands, en þar varð hún þreytt á
öllum hraðanum og spennunni
og var því fegnust að komast
aftur heim á Reistarnes. „Ég
gat ekki andað að mér loftinu
og varð að fara til læknis, og
hann meðhöndlaði mig síðan
sem astmasjúkling", segir hún.
Er hún kom heim úr Þýzka-
landsferðinni hafði hún með-
ferðis námsbækur handa börn-
unum sínum, til þess að geta
kennt þeim jafnframt heimilis-
störfunum. Hún álítur sumar-
leyfið í skólanum allt of langt,
þótt það sé paradís í augum
barnanna og 1, sjálfu sér nauð-
synlegt, þar sem sumarið varir
svo stutt.
Hún fer að ræða um matar-
æðið: „Það er einhliða — þótt
hvergi sé að finna betra kinda-
kjöt og síld en á Islandi, sömu-
leiðis er lax, súr hvalur og
reyktur silungur hreinasta lost-
æti. En grænmetið vantar".
Til þess að bæta úr því hefur
frú Johanna Charlotte lítinn
grænmetisreit, en heldur gengur
illa að fá úr honum uppskeru.
Hún segir sjálf: „Gróðurreitur
er eins og happdrætti“.
★
Frú Ellinor Kjartansson hefur
einnig mikinn áhuga á græn-
metisræktun, einkum kartöflum.
Hún býr að Seli f Grímsnesi.
Henni gengur betur með græn-
metið þar sem hún býr á Suð-
urlandi, þótt kaldir vindar blási
einnig þar á sumrin. Hún hlær
og segir: „Við frá Pommern er-
um fædd með kartöfluna í
hendinni. Pabbi og afi rækta
eins mikið af kartöflum og
ræktað er á öllu Islandi".
Hún hafði haft kynni af
landbúnaði, og því hvatti faðir
hennar hana til íslandsferðar-
innar. Hún kom árið 1949.
Henni fundust örðugleikarnir á
að gera sig skiljanlega miklir
í fyrstu, en hjálpsemi og nær-
gætni íslendingsins hjálpaði
henni brátt að yfirstfga þá.
„íslendingurinn hefur heillað
mig frá því fyrsta", segir hún.
„Hann er veglyndur og stór-
brotinn í hugsun. Hann segir
ekki hvað honum fellur miður,
heldur hvað honum fellur vel.
Stéttarmunur er enginn. Enginn
hroki og enginn undirlægju-
háttur. Allir eru jafnir. Bóndinn
þúar biskupinn, hafi þeir ein-
hvern tíma setið saman á skóla-
bekk“.
Þá spyr Constanze: „Og ís-
lendingurinn — sem eiginmað-
ur?“
„Hann er nærgætinn, þag-
mælskur, viðfelldinn og þolin-
móður. Góður eiginmaður.
Hefðu annars svo margar þýzk-
ar stúlkur gifzt hér?“
Eins og svo margar af þýzku
stúlkunum var hún upphaflega
ráðin á „næsta bæ“. Á sunnu-
dögum kom það fyrir, að hús-
móðir hennar fór með hana á
bæina í kring og lcynnti hana
þar — einkum fór hún með
hana á „kaflmannabýlin", þar
sem húsfreyjuna vantaði.
Á bænum Seli bjuggu þrír
bræður en engin húsfreyja. Sá
elzti var ekkjumaður og leizt
Ellinor sérstaklega vel á hann.
Og til allrar hamingju leizt hon-
um einnig vel á hana — og
ekki leið á löngu unz hjóna-
band bar á góma. Ungfrú Ellin-
or skrifaði föður sfnum og
spurði: „Á ég?“ Og svarið var:
„Þar sem þrír bræður geta búið
saman f eindrægni, án þess að
fara f hár saman, hljóta það að
vera góðir menn. Þá er þinn út-
valdi góður maður“.
Og svo varð hún frú Kjart-
ansson og „sálin í Selinu“ (die
Seele von ,,Sel“), með eigin-
mann og tvo mága að annast
hefur nóg að gera og er mjög
hamingjusöm.
★
„Öll þessi fjöll og engin tré“,
var það fyrsta sem Gerdu
Doretz datt í hug er hún steig
á land árið 1949. Nú býr hún á
Miðfelli í Árnessýslu. Fyrsta
árið, sem hún dvaldist á ís-
landi, trúlofaðist hún syni vinnu
veitanda sfns og árið eftir giftu
þau sig. Nú búa þau góðu búi
og eiga þrjú börn. Gerda hefur
ekki tekið upp föðurnafn eigin-
manns síns heldur kallar hún
sig að íslenzkum sið dóttur
föður síns, Hermannsdóttur.
„Ég á góðan eiginmann og er
mjög hamingjusöm", segir hún.
Hvort hana langi ekki innst
inni til að búa í Þýzkalandi?
„Nei, þar gæti ég ekki búið
nú. Ég á ný heimkynni", og
hún bætir við: „í Þýzkalandi
hefði ég aldrei öðlazt það, sem
ég hef öðlazt hér“.
★
Allar konurnar voru spurðar
nokkurra fastra spurninga, t. d.:
Vilduð þið fara aftur til
Þýzkalands? — Svarið var ein-
róma NEI. Eða: Á heimsóknum
ykkar til Þýzkalands hafið þið
kynnzt sjónvarpi. Mynduð þið
ekki vilja hafa sjónvarp hér, á
svona afskekktum stað? Ein-
róma svar: NEI, Guð forði okk-
ur frá þvf. — Og þá var spurt:
Mynduð þið ráðleggja þýzk-
um stúlkum eða konum að fara
til íslands? Svörin: Já, ef þær
eru reiðubúnar að taka öllu eins
og það er. Eða: Já, en þær
verða að hafa rétta afstöðu til
málanna. Þær verða að vera
reiðubúnar að afsala sér öllu
þvf, sem þær hingað til hafa á-
litið mikilvægast. — Og: Já,
hvers vegna ekki? Þær ættu að
koma, þvf að lífið hér er góður
skóli.
Aðeins ein var á öðru máli:
Nei, f efnalegu tilliti er hér
ekkert að gera. Þá er það betra
f Þýzkalandi. Það eru ekki
margar Ieiðir hér til fjáröfiunar
fyrir konu og auk þess er mjög
dýrt að lifa hér. Og hvar eiga
þær að vinna? Við heimilis-
störf? Við landbúnaðarstörf?
Þegar maður býr hér, má mað-
ur ekki gera neinn samanburð.
Maður verður einfaldlega að
finna það bezta út úr öllu.
★
Sú sem þetta segir heitir
Ingeborg Björnsson, er 28 ára
og á tvö börn. Hún býr á Siglu-
firði.
Frú Ingeborg er frá Hamborg
og hún kom ekki til íslands í
„1949-hópnum". Hún kom hing-
að fyrst árið 1954. Hvers vegna?
Meðalfelli f Ámessýslu: „í
Þýzkalandi hefði ég aldrei öðl-
azt það, sem ég hef öðlazt hér“.
„Mig langaði til að fara ut-
an“, segir hún, „en ég hafði
ekki peninga til þess. Þá réði
ég mig til eins árs til tannlækn-
is hér á Siglufirði."
Eiginmaður hennar — þá
Frá á bls. 10.
Johanna Charlotte Kristinsson kom til íslands fyrir 14 ámm, blá-
fátæk. Nú er hún hamingjusöm eiginkona og 6 bama móðir og á
myndinni stendur hún úti fyrir húsi sínu á Reistarnesi ásamt f jórum
af bömum sínum. (Myndirnar tók Þ. Jós.).
„Ég er fædd með kartöfluna í hendinni", segir Ellinor Kjartans-
son. Ættamafn hennar var í Þýzkalandi von Zitzewitz og þar
sem hún á ættir að rekja til greifa hefur hún oft verið nefnd
„greifynjan“. Nú er hún bóndakona að Seli í Grímsnesi.