Vísir - 23.10.1963, Síða 7

V í SIR . Miðvikudagur 23. október 1963.
7
Framhald af bls. 5.
Framkvæmdaáætlun íslendinga
gerir ráð fyrir stórum erlendum
lántökum. En vegna hinnar miklu
þenslu, sem nú er hér í landi og
skorts á vinnuafli verður að fara
mjög varlega í það að svo stöddu
að taka erlend framkvæmdalán.
Þá þarf og að gæta þess vand-
lega, að greiðslubyrðin gagnvart
útlöndum verði ekki of þung mið-
að við gjaldeyristekjur og fram-
leiðslu þjóðarinnar. Þar getur það
ráðið úrs'litum að lánstími sé
langur og vöxtum í hóf stillt.
Þegar viðreisnin hófst var eitt
af vandamálunum það, hversu
mikið hafði verið tekið af erlend-
um lánum til stutts tíma. Var
því ljóst, að greiðslubyrði vaxta
og afborgana til útlanda yrði
þung ög vaxandi á næstu árum.
Er rétt að gefa hér yfirlit um
greiðslubyrðina gagnvart útlönd-
um árin 1958 —’63. Allar tölur eru
þar reiknaðar með núverandi
gengi til þess að samanburður-
inn verði gleggri. Eru þá taldar
greiðslur vaxta og afborgana af
öllum erlendum lánum, bæði op-
inberum og einkaaðilja, og enn
fremur hundraðshlut; þeirra af
gjaldeyristekjum þjóðarinnar á
því ári. Árið í ár er áætlað áf
Seðlabankanum.
Greiðslubyrði vaxta og afborg-
ana gagnvart útlöndum er sem
hér segir:
1958 222 millj., sem er 5.5% af
af gjaldeyristekjum
1959 358 millj., sem er 8.7
1960 425 - - - 9.9
1961 504 - - - 10.9
1962 571 - - - 10.8
1963 496 - - - 9.1
Greiðslubyrðin er því byrjuð
að minnka.
Afkoma ríkissjóBs i ár
Varðandi' horfur um afkomu
ríkissjóðs í ár, 1963, vil ég taka
þetta fram:
í fjárlögum fyrir 1963 eru tekj-
ur ríkissjóðs áætlaðar 2198 millj-
ónir króna.
Þegar 9 mánuðir voru liðnir
af árinu, 30. september s.l., voru
tekjurnar orðnar 1689 milljónir
eða nær 77% af áætlun fjárlaga.
Rekstrarútgjöld eru áætluð í
fjárlögum 2052 milljónir, en voru
30. september orðin 1505 milljón-
ir, eða um 73% áætlaðra rekst-
ursgjalda.
Það er venja, að bæði tekjur
og gjöld eru hlutfallslega hærri
þrjá síðustu mánuði ársins en
aðra mánuði. Það er því Ij’óst, að
bæði tekjur og gjöld munu fara
fram úr áætlun fjárlaga. Um tekj-
urnar stafar þetta einkum af því,
að innflutningur hefur reynzt
meiri það sem af er þessu ári,
en ráðgert var, þegar gengið var
frá tekjuáætlun fjárlaga. Verða
því tekjur af aðflutningsgjöldum
nokkru meiri en áætlað var. Einn-
ig munu tekjur af tekjuskatti og
eignarskatti, svo og af ríkisstofn-
unum fara nokkuð fram úr áætl-
un.
Umframgreiðslur á gjaldahlið
verða einkum á launaliðum sök-
um kauphækkana þeirra, sem
ríkisstarfsmenn fengu frá 1. júlí,
enn fremur hækka ýmsir rekstr-
arliðir vegna almennra launa-
hækkana, sem orðið hafa á þessu
ári.
Greiðsluafgangur mun verða
hjá ríkissjóðj f ár, en um upp-
hæð hans verður ekkert hægt að
fullyrða að svo stöddu.
Samkv. fjárlagafrumvarpinu fyr-
ir 1964, semhér liggur nú fyrir 1.
umræðu, eru tekjur áætlaðar alls
2539.7 millj. kr. Sú áætlun er
341.6 millj. kr. hærri en í gild-
andi fjárlögum. Rekstrarútgjöld
samkvæmt frumvarpinu eru áætl-
uð 2381.5 millj. Rr. eða 329.2
millj. kr. hærri. Önnur útgjöld,
þ. e. a. s. samkv. 20. gr., afborg-
anir lána og til eignaaukningar,
eru áætluð 147.3 millj. kr. og er
það 10.2 millj. hærra en í ár.
Greiðsluafgangur er áætlaður
10.8 millj. £ stað 8.7 millj.
Sú tekjuhækkun, sem hér er
gert ráð fyrir, byggist á óbreytt-
um öllum tolla- og skattastigum.
Engar hækkanir á þeim né nýj-
ar álögur eru hér að verki. Á-
stseðurnar til þessarar tekjuhækk-
unar eru meiri innflutningur en
fjárlögin fyrir 1963 reiknuðu
með, meiri velta og hærri tekj-
ur almennings á árinu 1963 en
1962.
Skattalækkun
Tekju- og eignarskatturinn var
í ár áætlaður 165 millj., en nú
210, hækkar um 45 millj. Þessi
áætlun er gerð þrátt fyrir það,
að fyrir þetta þing verður lagt
frumvarp um lækkun á tekju-
skattsstiganum. Sú Iækkun felur
það í sér, að hinar skattfrjálsu
tekjur hækki um 30 af hundraði
til samræmis við breytingar á
launurn og verðlagi, sem orðið
hafa síðan skattstiginn var ákveð-
inn 1960. Sú mikla lækkun, sem
þá var gerð á tekjuskattinum,
var byggð á þeirri stefnu stjórn-
arinnar, að gera almennar launa-
tekjur skattfrjálsar. Skattfrjálsar
fyrir einstakling eru nú 50 þús.,
en verða eftir hinu nýja frum-
varpi um 65 þús. Fyrir hjón 70
þús., -verður um 90 þús, og fyrir
hvert barn 10 þús., verður um 13
þús. Hjón með 2 börn hafa nú
90 þús. skattfrjálsar tekjur. Þau
i a b a ic o a i
»: Hundahald i augurn
‘l útlendings
I| Menn reka alltaf annað veif-
ið upp öskur út af hundahaldi
»: og hundadrápi hér í Reykjavík.
íj Sumir með hundum, vilja leyfa
hundahald og telja það hafa
■: uppeldislega þýðingu, einkum
fyrir börn. Aðrir telja hunda
Jn réttdræpa hvar sem þeir sjáist
■J á Reykjavíkurgötum eða innan
endimarka borgarinnar. Svo er
J. og raunin samkvæmt lögreglu-
>: samþykkt Reykjavíkurborgar.
■J Ég hitti að máli útlending í
/ sumar og honum varð skraf-
*: drjúgt um Reykjavík. Hann
sagðist hvergi hafa séð eina
;■ borg í jafnmikilli sköpun sem
■: höfuborg íslands. Hvar sem
íj augum væri litið væri eitthvað
að gerast, eitthvað í smíðum,
■: eitthvað á seyði. Margt af því
/ lofaði útlendingurinn, en annað
gagnrýndi hann og taldi vafa-.
■: samt.
:■ 1 einu efni taldi hann Reyk-
víkinga standa öllum höfuð-
■: borgarbúum Evrópu framar og
:■ það væri í að banna hunda-
hald.
Eiga oð vera i sveit
Maður þessi kvaðst í fyrst-
unni hafa orðið undrandi á því
að sjá hvergi hund á götum
borgarinnar. Hann var óvanur
slíku og sjálfur er hann úr mik-
illi hundaborg.. Hann fór þá að
spyrjast fyrir hverju þetta sætti
og fékk þær upplýsingar að'
bannað væri að liafa hunda í
Reykjavík.
í þessu væri mikil menning
sagði maðurinn. Hundar ættu
að vera í sveit, úti í guðsgrænni
náttúrunni og þar eiga þau
börn líka að vera sem vilja
njóta uppeldisáhrifa frá hund-
um. Hundar eru dýr og öllum
dýrum er frelsið eiginlegt, en
ekki að vera tjóðruð við festar
og byrgð inni í húsum mestan
hluta sólarhringsins.
Verulegu máli skiftir það
líka að þó hundar séu venju
fremur þrifaleg dýr fylgir þeim
eins og öllum skepnum sóða-
skapur í borgum. „Það geturn
við borið um, sem lifum í sam-
býli við hunda í stórborg",
sagði útlendingurinn að lokum.
Kennsla i barsmiðum
Ég heyrði nýlega frá því
skýrt í útvarpi að hnefaleika-
maður hafi verið barinn til
bana í hnefaleikakeppni erlend-
is.
Þetta minnti mig á þá sjálf-
sögðu ráðstöfun sem Alþingi
íslendinga gerði fyrir nokkrum
árum að banna hnefaleika.
Sumar aðrar þjóðir hafa ráð-
gert að fara að dæmi íslend-
inga i þessu efni vegna þess
hve íþróttin er Ijót, ómannúðleg
og háskasamleg.
Mig rekur einnig minni til
þess að á þeim árum sem hnefa-
leikar voru kenndir hér og iðk-
aðir þá gerðust sumir þessir
lærðu hnefaleikarar hinir mestu
óþurftarmenn í samskiptum við
venjulegt og saklaust fólk.
Ekki af því að þeir ættu neitt
sökótt við það, ekki heldur af
því að þeir ætluðu sér að ræna
það eða fremja á því glæp,
heldur þurftu þeir að slá það
niður til að sýna hæfni sína,
krafta og kunnáttu. Það var
leikur þessara manna að slá
einhvern niður.
Nú er það vitað mál að í höf-
uðhöggum felst ekki nein sér-
leg hollusta fyrir þann sem
fyrir þeim verður. Né heldur
getur sá, sem ber, vitað afleið-
ingarnar fyrir fram, því að jafn-
vel þótt höggið þurfi í sjálfu
sér ekki að vera hættulegt, þá
getur viðkomandi stórslasazt í
fallinu, um Ieið og hann fellur
til jarðar.
Það er margt betra hægt að>
læra í íþróttum, heldur en að
berja náungann.
Kári II.
I B I I B l
!■!!•■■■

i tJ U U B I
myndu samkv. hinni væntanlegu
breytingu hafa skattfrjálsar 115
-120 þús.
Aðflutningsgjöldin eiga að skila
í ríkissjóð allmiklu hærri fjárhæð
nú en fjárlögin 1963 gera ráð fyr-
ir, þrátt fyrir þær margvfslegu
tollafækkanir, sem urðu samkv.
nýju tollaskránni frá síðasta
þingi.1 Áætlað er í frumvarpinu
að aðflutningsgjöldin skili 1366
millj., og er það byggt á inn-
flutningi, þeim sem þjóðhags- og
framkvæmdaáætlunin gerir ráð
fyrir, svo og reynslu þeirri, sem
fengin er á þessu ári. Er þessi
upphæð um 176 millj. hærri en
í fjárlögum nú.
Á síðastliðnu vori tók gildi ný
tollskrá. Kom hún í stað eldri
tollskrár, sem var frá árinu 1939
og þeirra miklu viðauka og breyt-
inga, sem á tæpum aldarfjórð-
ungi, höfðu verið gerðar á henni.
Breytingar á eldri tollskránni
voru oft gerðar til þess að leysa
brýn aðsteðjandi fjárhagsvanda-
mál, án þess, að tekið væri tillit
til áhrifa þeirra á tollakerfið i
heild. Mikið misræmi skapaðist
því oft við ákvörðun tolla af
skyldum vörutegundum. Leiddi
það til þess að kerfið varð svo
flókið og margbrotið, að útreikn-
ingur aðflutningsgjalda ýmissa
vara var afar tímafrekur og að-
eins á fárra manna færi.
Að formi til er nýja tollskráin
sniðin eftir alþjóðlegri tollskrár-
fyrirmynd, Briisselskránni svo-
nefndu, sem öll Iönd Vestur-Ev-
rópu hafa nú tekið upp auk
margra annarra. Samræming við
tollskrár svo margra viðskipta-
þjóða okkar auðveldar mjög allt
samstarf þjóða í þeim efnum.
Af notkun Briisselformsins Ieið
ir að tekin er upp ný vöruflokk-
un.
Ýmis gjöld, sem fyrr voru reikn
uð sérstaklega ásamt álögum,
hafa nú verið sameinuð I einn
verðtollstaxta. Útreikningur
gjalda, sem ekki runnu í ríkis-
sjóð hefur verið gerður einfald-
ar; og sum gjöld felld niður. Með
hinni nýju tollskrá var stefnt að
því að samræma, svo sem kost-
ur var á, tolla á skyldum og sam-
bærilegum vörum.
Tollalækkun
Heildarlækkun aðflutnings-
gjalda, sem af breytingunni
leiddi, er 97 milljónir króna eða
8.3% miðað við magn og sam-
setningu innflutnings árið 1962.
Tollar lækkuðu á mörgum vöru-
tegundum og eru hæstu innflutn-
ingsgjöld nú 125%, en voru áð-
ur 344%. Á mörgum vörum námu
heildaraðflutningsgjöld 200 —
300%. Lækkun hinna óhóflegu
gjalda lækkaði útsöluverð vör-
unnar, minnkaði smygl og jók
tekjur ríkissjóðs. Lækkaðir voru
verulega tollar á ýmsum rekstr-
arvörum og tækjum til Iandbún-
aðar og sjávarútvegs.
Nýja tollskráin er grundvöllur
tollakerfis I'slands á komandi ár-
um. Endurskoðun og umbótum
þarf að halda áfram. Nákvæma
athugun þarf að gera á tollun
vara til íslenzks iðnaðar. Þar þarf
að afnema oftollun hráefnis, en
einnig að koma £ veg fyrir of-
eða vantollun á fullunnum inn-
fluttum vörum. Þar þarf að sam-
ræma, lækka og fella niður tolla
á tækjum til útflutningsframleiðsl
unnar. Þessi eru þau markmið,
sem að skal stefnt £ framtfðinni.
3% söluskatturinn er áætlaður
262 millj. að frádregnum hluta
Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga, ca.
65 millj. Samtals er þvi ráðgert
að 3% söluskatturinn gefi 327
millj. og er það um 74 millj.
meira en skv. fjárlögum £ ár og
byggist á aukinni viðskiptaveltu.
Snemma árs 1960 samþykkti
Alþingi gagngerðar breytingar á
tekjustofnum rfkissjóðs og sveit-
arfélaganna.
Siðan hafa engir álagsstigar
verið hækkaðir, en fremur stefnt
í þá átt að lækka álögur, eins og
tollalækkunin í nóv. 1961 og toll-
skráin frá s.I. vori bera órækan
vott um. Þetta er í fjórða sinn
f röð, sem fjárlög eru lögð fyrir
Alþingi án þess að hækka tolla
eða skatta eða grípa til nýrra
tekjustofna.
Aukin framl'óg
Af útgjaldahækkunum samkv.
frumvarpinu er langstærsti liður-
inn Iaunahækkanir til rfkisstarfs-
manna. Þær munu valda hækkun
um 175 millj. fyrir ríkissjóðinn
sjálfan, en auk þess eru launa-
hækkanir um 50 millj. hjá rfkis-
stofnunum, sem munu sjálfar
standa undir þeim auknu gjöldum
með tekjum sfnum.
Aðrar hækkanir sem verulegu
máli skipta eru þessar:
Almannatryggingar hækka um
72.3 millj. Framlag til Lffeyris-
trygginga hækkar um 53.6 millj.
Sú hækkun stafar að meiri hluta
af nýjum lögum um almanna-
tryggingar sem samþykkt voru á
síðasta þingi og ganga f gildi 1.
jan. n.k., en að nokkru stafar
hækkunin af fjölgun bótaþega o.
fl. Framlag til sjúkratrygginga
hækkar um 13.3 millj. og stafar
það að rúmum helmingi af hækk-
un daggjalda á sjúkrahúsum og
hælum, en að öðru leyti af breyt-
ingum á lögum um almannatrygg-
ingar og af fjölgun hinna tryggðu.
Framlag til atvinnuleysistrygg-
ingasjóðs hækkar um 5.4 millj.
Kostnaður við kennslumál,
annar en launahækkanir, hækkar
um 27 millj.
Dómgæzla og lögreglustjóm,
auk iaunahækkana, um 20 millj.
Framlög til lífeyrissjóða og upp
bóta á lífeyri um 15y2 millj.
Framlög til útrýmingar heijsu-
spillandi húsnæðis 14.4 millj.
Til ríkisframfærslu sjúkra
manna og örkumla 8:6 milij.
Nema þessir liðir sem ég nú
taldi aðrir en launahækkanir um
158 millj. kr.
Á hinn bóginn lækkar liðurinn
framlög til niðurgreiðslu á vöru-
verði og uppbóta á útfluttar land-
búnaðarafurðir um 37 millj., og
hið sérstaka framlag til Afla-
tryggingasjóðs, vegna aflabrests
togaranna, 15 millj., var miðað
við eitt ár og fellur því niður.
í aprflmánuði 1962 voru sam-
þykkt á Alþingi einróma lög um
kjarasamninga opinberra starfs-
manna. Þau lög voru byggð á
samkomulagi við Bandalag opin-
berra starfsmanna og hlutu stuðn
ing þingflokka og þingmanna á-
greiningslaust. Með þeim lögum
var gerð breyting á skipan iauna-
mála ríkisstarfsmanna. 1 stað
launalaga var hinum opinberu
starfsmönnum veittur samnings-
réttur, en að því leyti, sem samn-
ingar næðust, ekki skyldi Kjara-
dómur skera úr og kveða á um
laun og önnur kjör. Kjaradómur
er nkipaður fimm dómendum. Eru
þrír þeirra skipaðir af hæstarétti
en einn af hvorum aðila. Rfkis-
stjórn og Bandalagi starfsmanna
ríkis og bæja. Samningar tókust
miili ríkis og starfsmanna um
Framh. á 9. sfðu.