Vísir - 13.08.1965, Qupperneq 9

V1S IR . Föstudagur 13. ágúst 1965.

Hjá góðu fóíki í Borgarfirði... talaði við guð í
hjásetunni eins og maður við mann ... vissi að til
voru heiðingjar, en hafði ekki hugmynd um kristni-
boð... „fólk hélt að ég væri ruglaður í kollinum,
og lái ég því það ekki, eins og ailt var þá... “
' ■ ■ ■ . . .
ég var við nám í tvo vetur. Sig-
urður sendi mér nokkrar bækur.
Löngu síðar skrifaði ég honum
frá Kína, tjáði honum þakkir
mfnar og skýrði honum frá hve
mikla þýðingu þetta hefði haft
fyrir mig.
Hver var þá skólastjöri að
Hvítárbakka?
— Sigurður Þórólfsson, stofn
andi skólans. Hugsjónamaður,
sem vann stórkostlagt braut-
/yðjendastarf með þvi að koma
þessum skóla á fót, og skapa
sveitaSeskunni þarmeð fyrsta
tækifærið, sem henni bauðst til
að mennta sig. Fyrir það á þjóð
in honum mikið að þakka. En
dálítið þykir mér undarlegt að
hugsa til þess nú, að hann
skyldi velja skólanun. stað á
Hvítárbakka eins og umhorfs
var þar í kring í þann tíð, blaut
ar mýrar og vegleysur, — þó að
rétt væri að staðsetja síika
stofnun í Borgarfjarðarsýslu.
Þetta hefur kannski ekki gert
neitt til þá, því að ekki var um
að ræða aðra fararskjóta en hest
— Ég hafði þá verið tvo vetur
við nám að Hvítárbakka, eins
og ég gat um áðan. Þó að náms
tíminn væri ekki lengri, nægði
hann til þess, að við þóttumst
karlar í krapinu, þessir skóla-
sveinar. Og þetta var á hinum
miklu bjartsýnisárum, fyrir
fyrri heimsstyrjöldina. Senni-
lega hefur íslenzka þjóðin aldrei
verið bjartsýnni f trúnni á sjálfa
sig og framtíðina, en einmitt
þá. Við fylgdumst það vel með,
unglingarnir. því sem þá var að
gerast, að við vissum að það
var ekki lengur í tízku að trúa
á Guð. Þannig var ég stemmdur
þá; enda þótt ég væri trúhneigð
ur að eðlisfari, kom sú trú-
hneigð ekki fram. Þegar ég var
ungur. var ég smali í fjögur
sumur og sat yfir ám. Fólk hafði
orð á því hve rólegur ég væri f
hjásetunni, — „Óla er óhætt,
honum leiðist ekki“, var við-
kvæði þess. Það hefði átt að
vita hvernig mér var innan-
brjósts. í Ieiðindum mínum
sneri ég mér til Guðs. í einver
Borgarmúrinn kringum Tenhsien, en þar starfaði Ólafur seinna tímabil sitt í Kína, eða sjö ár. Slíkir
múrar voru þá algengir kringum kínverskar borgir en munu yfirleitt horfnir nú. Þeir voru gerðir
í sama stíl og „Kínverski múrinn frægi”, úr brenndum leirsteini.
með? Það voru heiðingjarnir.
Ég vissi það af landafræðinni að
til voru heiðingjar, en um
kristniboð hafði ég ekki minnstu
hugmynd. Ekki þá. Eina trúboð
ið, sem ég hafði heyrt minnzt
á, var trúboð mormóna hér á
landi, og einhverjar sögur af
hjálpræðishernum höfðu borizt
upp í Borgarfjörð — og ekki
aldeilis jákvæðar. Seinna átti
ég eftir að kynnast hjálpræðis-
hernum og læra að meta starf
hans.
— En hvað um það. Ég átti
að fara til heiðingjanna. Sú
því, að hann mundi reyna að
hafa vit fyrir mér; leiða mér
fyrir sjónir hvílík fásinna væri
að brjótast með mér. Var raun
ar reiðubúinn að sætta mig við
það . . .
— Séra Magnús Andrésson
var einn af öndvegisklerkum
íslenzkrar kirkju í þá tíð, og
grandvar maður, sem aldrei
sagði neitt vanhugsað. Þegar
ég hafði sagt honum hverskyns
var, þagði hann góða stund, en
ég beið í ofvæni eftir svari
hans. Þegar hann svo tók til
máls, talaði hann um þetta eins
Og
inn, og mýraflóarnir voru hon-
um færir.
— En ekki get ég skilízt svo
við þetta tímabil, að ég minn-
ist ekki á hana Ragnheiði Gísia
dóttur í Hvammi blessutiina.
FYRRI HLUTI
Hún var fyrsti kennarinn min.n
eftir að náminu fyrir fermingu
lauk, sem áður er getið. Meðal
annars kenndi hún mér ensku.
Mér er það minnistætt, þegar ég
hóf enskunám hjá henni. Fyrsta
orðið, sem ég lærði fyrir utan
„yes“ og „no“ var svo ákaflega
erfitt viðfangs, að mér fannst
það næstum því ómögulegt. Það
var „impossible" — ómögulegt.
— Seinna átti það fyrir mér
að liggja að nema aðra tungu,
þar sem mér fannst sérhvert orð
„impossible“ — fyrst í stað.
Úr Norðurárdalnum til
Noregs.
Hvað bar til þess, að þú af-
réðir að gerast kristniboði?
— Það var á hvítasunnudag,
1914, sem ég fékk þá köllun, en
þá var ég átján ára að aldri.
Þann dag hlýddi ég messu hjá
séra Tryggva Þórhallssyni, sem
þá var fyrir skömmu orðinn
prestur að Hesti í Borgarfirði
Hann var þá ungur, manna glæsi
legastur og áhrifamikill kenn-
maður. Að sjálfsögðu átti það
sem gerðist hið innra með mér
undir guðþjónustunni, þennan
hvítasunnudag, þó sinn aðdrag-
anda.
unni í hjásetunni talaði ég við
Guð, rétt eins og ég tala við
þig núna. Mér datt ekki í hug
að það væri bæn — þó að það
sé kannski sannasta bænin. En
við þessa guðsþjónustu í Bæjar-
kirkju, vorið 1914, varð ég fyrir
svo djúpum áhrifum, ekki ein-
ungis af glæsileik og hrífandi
framsetningu prédikarans, held
ur fyrst og fremst af boðskapn
um sjálfum. Að Guð var. Að
Guð var lifandi Guð, hin mikla
staðreynd — hin eina staðr., þar
sem allt átti sinn uppruna. Þetta
var mér óumræðilegt fagnaðar-
efni. Eftir að ég hafði afrækt
Guð í full tvö ár, var sem stífla
brysti hið innra með mér. Fyr
ir annað en Guð fannst mér
ekki unnt að lifa, og þá á þann
hátt að segja öðrum frá honum.
Og hverjir þurftu þess mest
hugsun lét mig ekki í friði, þó
að hún brytj í bága við alla
mína framtíðardrauma. Ég fyrir
varð mig hennar vegna, þorði
ekki að trúa nokkrum lifandi
manni fyrir henni; gerðist þung
lyndur og fór einförum. Ég hug
leiddi það að fara á fund séra
Tryggva og skýra honum frá
þessu, en brast kjarkur til þess,
enda var ég honum ókunnur.
En það var séra Magnús Andrés
son á Gilsbakka, hann þekkti
ég, því að ég hafði gengið til
hans einn vetur. Fyrir honum
bar ég mikla virðingu og þótti
vænt um hann, svo að mér
fannst að honum gæti ég treyst
og trúað fyrir öllu. Og tveim
mánuðum eftir hvítasunnu, tók
ég hest og reið upp að Gils-
bakka og talaði við séra Magn-
ús. Ég gerði fastlega ráð fyrir
og sjálfsagðan hlut — mér til
mikillar undrunar. En hann
kvaðst lítið þekkja til kristni-
boðsstarfsemi, og ekki vita
nema um einn prest, séra Sigur
björn Á. Gíslason, sem fróður
væri um þau mál, og ráðlagði
mér að leita upplýsinga hjá
honum — hvað ég gerði.
— En nú er bezt að fara fljótt
yfir kafla — nema ég hrökklað-
ist norður á Siglufjörð næsta
sumar, 1915. Fólk áleit að ég
væri eitthvað ruglaður í kollin-
um, sem því, raunar var ekki
láandi eins og allt var þá. Norð
ur þar vann ég að hleðslu sjó
varnargarðs undir stjórn Felixar
heitins Guðmundssonar, sem
seinna varð þjóðkunnur maður.
Þarna stalst ég á samkomur
hjá hjálpræðishernum, og sam-
komur, sem norskir sjómenn

Fyrir utan kristniboðstjald, sem Ólafur notaði, þegar hann hélt amkomur í náiægum bæjum og
þorpurn. Það voru kritniboðvinir hér heima, sem auruðu saman í þetta tjald — en endalok þess urðu
þau að það féll í hendur ræningjum.
höfðu með sér í kirkjunni á
Siglufirði — stalst, því að ég
fyrirvarð mig gagnvart félögum
mínum vegna hugarástands
míns, og fór mjög einförum.
Vissi hvorki hvað ég átti af
mér að gera, né hvað um mig
mundi eiginlega verða. Sótti til
dæmis um inngöngu i Kennara-
skólann í Reykjavík næsta vet-
ur . . .
— Þá gerðist það, að ég kom
inn á vitnisburðasamkomu hjá
norsku sjómönnunum. Sjó-
mennirnir vitnuðu um persónu-
lega trú sína og trúarreynslu.
Ég skildi að vísu fæst af því,
sem þeir sögðu — en allt í einu
var ég líka staðinn upp og far-
inn að vitna. Ekki um það,
sem gerst hafði við guðsþjón-
ustuna í Bæjarkirkju í Borgar-
firði á hvítasunnudag, vorið
1914, heldur eitthvað annað —
trú mína á lifandi Guð. Að
sjálfsögðu skildu Norðmennirn-
ir ekki frekar mál mitt en ég
þeirra, en engu að síður vakti
þetta víst talsverða athygli, þvi
að margir komu til mín að sam
komunni lokinni og töluðu við
mig, en þó fyrst og fremst einn
af norsku sjómönnunum, sem
tók undir hönd mér, leiddi mig.
Þannig gengum við lengi sam-
an um kvöldið; Norðmaðurinn
talaði margt ,en ég skildi fátt
eða ekkert af því, nema það,
að hann bauð mér að koma út
til Noregs. Það skildi ég — og
þá var eins og klefadyrum væri
lokið upp fyrir fanga og frelsið
blasti við.
— Þetta var skipstjóri á stóru
fiskiskipi frá Álasundi, trúað-
ur maður. Ég fór svo út með
honum um haustið. Hann átti
heima skammt frá Álasundi, in-
dælt heimili og góða trúaða
konu, og átti ég þar ástúðleg-
asta atlæti að fagna. Um vet-
urinn var ég í skóla, en um
sumarið með skipstjóranum á
fiskiveiðum við ísland. Þá var
stríðið skollið á, og við kom-
um hvergi í land. Vorum á
þorskveiðum úti fyrir Aust-
fjörðum, ýmist 1 niðaþoku eða
roki, fiskuðum ákaflega vel,
hlóðum skipið, sigldum með afl
ann til Þrándheims og seldum
við góðu verði - fórum síðan
til Siglufjarðar á síldveiðar, og
er þetta líklega í eina skiptið,
sem mér hafa græðzt peningar.
— Og nú hafði ég sótt um
inngöngu í kristniboðsskólann
i Osló. Nú hafði ég líka peninga
til að stunda nám, og þeir
urðu mér drjúgir, því að ég
hafði vit á því að biðja skip-
stjórann um að geyma þá, en
sendi honum svo reikninga fyrir
öllum kostnaði. Þennan fyrsta
Framh. á 6. síðu.