Vísir - 05.08.1967, Blaðsíða 9

VI S IR . Laugardagur 5. ágúst 1967.
Geta Isíendingar oroið milli-
göngumenn í samningaviðrœð-
um Israelsmanna og Araba?
— Rætt við Harald Ómar Vilbelmsson, kennara, sem kynnzt
hefur þjóðunum fyrir botni Miðjarðarhafsins
J>ótt nú sé nokkur tími
liðinn frá vopnaviðskipt
um þjóðanna fyrir botni
Miðjarðarhafs, eru átök
in þar mönnum enn í
fersku minni. Að sjálf-
sögðu er enn deilt um
eðli og upptök styrjald-
arinnar, og í dag er ekki
séð fyrir enda hennar,
því að sáttatilraunir
milli þjóðanna eru ekki
hafnar. Fyrir skömmu
átti Vísir tal við einn
þeirra tiltölulega fáu ís-
lendinga, sem nokkur
veruleg kynni hafa haft
af þjóðunum fyrir botni
Miðjarðarhafs. — Hann
heitir Haraldur Ómar
Vilhelmsson, og hefur
löngum dvalið í Egypta-
landi, ferðazt mikið um
landið, talað við fólk,
kynnzt skoðunum þess
og hugarfari. Mörgum
hlýtur að vera forvitni-
legt að kynnast Egypt-
um nokkuð nánar og í
sannleika sagt vitum við
íslendingar allt of lítið
um þjóðirnar fyrir botni
Miðjarðarhafsins, þó að
þær eigi ef til vill elztu
sögu okkar heims, marg
ar þeirra eru eins og
flestum er kunnugt elztu
menningarþjóðir heims,
og saga þeirra nær allt
aftur til ársins 2500 f. Kr.
— Ég vil byrja á að segja
frá því, að ég hef alltaf haft
mikinn áhuga á málefnum Af-
ríkulandanna, einkum þeirra,
sem Arabar byggja. Veturinn
1965—1966 fór ég til Egypta-
lands og hafði með sér ýmiss
konar samanteknar upplýsingar
um ísland og íslenzku þjóðina,
m.a. kvikmyndir úr atvinnulíf-
inu. Ég hélt nokkra fyrirlestra
í Egyptalandi, m.a. við Háskól-
ann í Caíró, kom fram í sjón-
varpi og útvarpi, sýndi kvik-
myndir sem ég var meö. Ég
gerði allt sem mér var unnt til
að kynna egypzku þjóöinni Is-
land og Islendinga, atvinnu,
menningu, og fleira. Þá skrifaði
ég og greinar í egypzk blöö um
sama efni.
Hvaö er það helzt, sem þú
hefur tekið eftir í fari Araba, ef
til vill það helzta, sem elnkenn-
ir þá frá okkur Vesturlandabú-
um?
— Því er ekki aö neita, að
maður kemur þarna í allt ann-
an heim einkum hvað snertir
hugsunarhátt, lífsvenjur og af-
stööu þeirra gagnvart umheimin
um. Þaö sem ég var fyrst var
við í umgengni minni við Araba
er hve heiðurskennd þeirra er
rík. Ég held, að vandamál þeirra
hafi aðallega orsakazt vegna
þess, að Aröbum finnst, að heiö
urs þeirra hafi ekki verið gætt
nógu vel í viðskiptum.
Er Nasser friðarsinni?
Hvað getur þú sagt okkur um
tilfinningar egypzku þjóðarinn-
ar gagnvart Nasser?
— Mér finnst Nasser gnæfa
hátt yfir aðra egypzka stjóm-
málamenn, bæði vegna stjórn-
vizku hans og manngæzku. Það
er einkennandi fyrir hann, að
þegar hann framkvæmdi bylt-
inguna í Egyptalandi fyrir ná-
kvæmlega 15 árum síðan lagði
hann mjög ríka áherzlu á, aö
forðast skyldi allar blóösútheli
ingar og það var gert. Það kann
að hljóma einkennilega, að hann
leyföi konungnum að fara frjáls
um af landi burt með lysti-
snekkju sína, fulla af fjármun-
um. Ég held, að það heföi hvergi
annars staðar gerzt. Ég held,
að Nasser sé mjög mikill frið-
arsinni, og að vandamál hans
orsakist mikið til vegna þess,
að samstarfsmenn hans eru ekki
alveg sama sinnis.
Hver getur þú sagt, að sé
árangur Nassers af 15 ára stjórn
í Egyptalandi?
— I fyrsta lagi hefur hann
gert óhemju átak í menningar-
málum. Egyptum fjölgar um
nærri eina milljón á hverju ári,
og hann hefur komið á skóla-
skyldu hjá öllum ibúum lands-
ins og það eitt er gífurlegt átak,
og í sambandi við það hefur
mikið verið byggt af skólahús-
um, þó að víða verði að tví- og
þrísetja skólana, sem við reynd
ar vitum að verður að gera sums
staðar hér. I dag læra allir
Egyptar að lesa, skrifa og reikna
frá 6 ára aldri. Einnig er enska
nú kennd við alla skóla. Gagnfr-
skólar hafa risið víða um landið
og fer þeim fjölgandi. Háskól
ar eru og þaulsetnir, t.d. stunda
um 45000 stúdentar nám við
Víða í Egyptalandi er að sjá aldagömul minnismerki um forna menn-
ingu þjóðarinnar, sem landið hefur byggt.
Mynd tra Kairo, noiuonorg Kgyptaianas.
Háskólann í Cairó. Þá hafa og
á síðustu árum víða risið tækni
skólar. Nasser hefur og gert
gífurlegt .átak í byggingarmál-
um, og ég held, að viö fslend-
ingar gætum margt lært af
egypzkum byggingararkitektum
enda stendur byggingarlist á
traustum og rótgrónum grunni
hjá þeim þarna við botn Mið-
jarðarhafsins.
Framúrskarandi falleg ný í-
búðahverfi hafa risið i úthverf-
um Caíró-borgar, en þar hef ég
dvalið mikið.
Vandamál í efnahags-
lífi Egypta
Hvemig heldur þú aö Nasser
hafi tiltekizt við upbyggingu
efnahagslífsins í Egyptalandi,
eða hver urðu áhrif þín af því?
— Þar hafa Egyptar átt við
mikla erfiðleika að stríða, en
skoða verður þróun efnahags-
ástandsins meö hliösjón af for-
tíðinni. Egyptaland hefur verið
nýlenda öldum saman, þjóðin
verið fátæk og mergsogin af
sinni eigin yfirstétt og erlendum
kúgurum, er óhætt að segja,
alveg þangað til Nasser tók völd,
in, 1952. Á stjórnarárum sín-
um hefur Nasser lagt mikla á-
herzlu á aö efla iðnað landsins,
byggðar hafa verið nýjar verk-
smiðjur, samgöngukerfi lands-
ins stórbætt og stórt átak hef-
ur verið gert í landbúnaöarmál
um, þó mikið vanti ennþá á, að
landbúnaðurinn sé kominn í
sæmilegt horf. Má segja, að
90% landbúnaðar landsins sé
ennþá stundaður með sama sniði
og var fyrr á öldum, en 10%
hans er aftur á móti stundaður
með nýtízku sniði, sem aðaiiega
hefur komið til af stórbættu
áveitukerfi í Nilardalnum, og i
eyðimörkum aðliggjandi og
sums staðar er stórkostlegt að
sjá áveitukerfi þeirra, hve full
komin þau eru. Með hjálp á-
veitukerfanna stunda bændurn-
ir á þessum svæðum nú ávaxta
rækt og annan landbúnað, sem
gefur tiltölulega mikið í aðra
hönd.
ísrael —
Arabaþjóðirnar
Svo að við víkjum þá máli
okkar að hinu nýafstaðna stríði
Araba og ísraelsmanna, sem ef
til vili er ekki úti ennþá. Hver
heldur þú að sé helzta orsök
stríðsins?
— Aöaiorsök stríðsins held ég
að sé að finna í stofnun sjálfs
Israelsríkis. I Egyptalandi hef
ég aldrei orðiö var við hatur
í garð ísraelsmanna. Hins vegar
eru flestir Arabar sammáia um,
að stofnun Israelsríkis sé til-
ræði af hálfu þeirra, sem þeir
kalla heimsveldasinna, aðallega
Bandaríkjamanna og Breta og að
aðaltilgangur þess sé að reka
fleyg á milli Arabaþjóðanna,
halda þeim sundruðum og nota
Israel sem stökkpall til ítaka í
Arabalöndunum. Þeim er illa við
og vilja ekki sætta sig við, að
til Ísraelsríkis hafi verið stofnað
án samráös við Arabaþjóöimar
og með hervaldi einu saman.
Þurfa að kynna sér
vandamál hverra
annarra
En þar sem Palestína er jú
hið forna fööurland Gyðinga, má
þá ekki segja, aö þeir hafi átt
einhvem siðferðislegan rétt til
að setjast að í því landi, sér-
staklega þó með tiliiti til þess,
að þeir hafa verið mjög áþjáö-
ir af nazistum í síðari heims-
styrjöldinni og síðan af stjórn
völdum austan járntjalds, eink-
um rússneskum?
— Við skulum athuga það,
að áður en Gyðingaríki er stofn
að í Palestínu, bjó i landinu
Framhald á bls 10