Alþýðublaðið - 27.10.1966, Síða 14

Veruleg aukning á
kaupmætti launa
I (Jlefni af ummælum Gcirs
Gunnarssonar, alþingismanns i
fjárlagaumræð’um á Alþingi 18.
þ.m. Jiefur á vegum forsætisráðu
neytisins verið gerð athugun á þró
un kaupmáttar tíinakaups og ráö
stöfunartekna verkamanna og þró
un. þjóðart(};na á undanförnuin
árum_ Fylgir athugun þessi hér
ineð.
I ræðu Geirs Gunnarssonar, ;sl
þingismanns við fjárlagaumræðurn
ar segir svo um kaupmátt og tíma
kaup verkamanna og samanburð
á þróun hans og þróun rau'nveru
Iegra þjóðartekna:
. ,,Ef tekin er til samanburðar vúi
tala kaupmáttar tímakaups miðað
við neyzluvöruvísitölu og 3. taxta
Dagsbrúnarkaups og vísitala kaup
máttarins sett 100 1959, kemur í
Ijós, að kaupmátturinn hefur ver
ið lægri allt þetta tímabil og
Jiefur hinn 1. október sl. enn ekki
náð kaupmættinum 1959, á sama
ttmabili og þjóðartekjur á mann
Iiafa hækkað um 32,2%. 1959 var
kaupmátturinn 100, 1960 90,6, 1961
85, 1962 83,7, 1963 84, 1964 85,3,
1965 91, og 1. 10. 1966 99,6
Nokkurn veginn það sama kemur
út, ef miðað er við tímakaup í
fiskvinnu".
Síðar segir um samanburð þoöSa
'kaupmáttar við þjóðartekjur.:
„Ef miðað er við 3. taxta Dags
’bfúnar og afstaða milli kaupmátt
ar tímakaups og þjóðartekna á
mann sett 100 1959, er 1960 90,7,
1961 82,3, 1962 76, 1963 72,5, 1964
69,1 og 1965 68,8. Þ.e.a.s. þetta
hlutfall hefur breytzt um 31,3%
verkafólki í óhag á þessu tímabili."
Þá segir í ræðunni um þróun
ráðstöfunartekna:
„Þessa sjkerðjingu kaur}má4tar
tímakaups, sem verið hefur veru
leg um langt skeið allt þetta tíma
vil, hafa launþegar reynt áð bæta
sér upp með þrotlausri yfirvinnu.
Þess vegna hafa ráðstöfunartekj
urnar, þ.e.a.s. heildartekjur án til
lits til vinnutíma breytzt á þessu
tímabili, á tímabilinu frá 1959—
1964 sem hér segir miðað við
100 1959, 1960 99,4, 1961 90,7, 19
62 100,7, 1963 108,8 og 1964 112,7.
En þótt ráðstöfunartekjurnar hafi
þannig vegna aukinnar eftir,— næt
ur— 0g helgidagavinnu komizt í
það að verða 12,7% hærri 1964
en 1959, hafa ekki einu sinni ráð
stöfunartékjurnar aukizt til jafns
við aukningu- þjóðartekna á mann
á þessu tímabili, og ef borin er
saman afstaða ráðstöfunartekna til
þjóðartekna á mann og það hlut
fall sett 100 1959, er það hlutfall
komið niður í 91,9 árið 1964. Það
eru því alrangar staðhæfingar, að
verkafólk hafi fengið sinn hlut
af auknum þjóðartekjum undan
farinna ára, hvort sem litið er á
kaupmátt tímakaups eða á heildar
t,ekjur áti tillits til vinnutíma,
skortir mikið á, að verkafólk hafi
haldið sínum hlut. Samtímis því,
sem kaupmáttur tímakaups hefur
lækkað, hafa þjóðartekjur á mann
aukizt og ef athuguð er afstaða
kaupmáttar tímakaups verka
manna til hreinna þjóðartekna á
mann kemur í ljós, hve mjög hef
ur verið gengið á hlut verkafólks
á stjórnartímum viðreisnarstjórn
arinnar.“
Efnahagsstofnunin hefur í ágúst
mánuði sl. í skýrslu sinni til Hág
ráðs birt tölur um þróun þjóðar
tekna, atvinnutekna og ráðstöf-
unartekna launþega og kaupmátt
ar tímakaups. Ná þær tölur yfir
tímabilið 1960 til 1965, en stofn
unin hefur einnig gert útreikn
inga, sem miðaðir eru við árið 19
59 (marz—desember). Hér á eftir
mun leitazt við að bera útreikn
inga Geirs saman við útreikninga
Efnahagsstofnunarinnar og leiða
1 í ljós í hverju mismunur þeirra
er fólginn .Jafnframt mun gerð
grein fyrir því, hverjar ályktan
ir má draga af þessu talnaröðum.
1. Kaupmáttur tímakaupsins.
Tölur Geirs Gunnarssonar um
kauprriátt tímakaups verkamanna
miðað við vísitölu neyzluvöruverð
lags og tölur Efnahagsstofnunar
innar" um þetta sama efni fara
hér á eftir.
2. Samanburður á þróun kaup
máttar tímakaups og jþjóðartekna.
G. G. ber saman þróun magns
þjóðartekna og kaupmáttar tíma
kaups verkamanna samkvæmt 3.
taxta Dagsbrúnar miðað við vísi
tölu neyzluvöruverðlags. Hér kem
ur það að sjálfsögðu til greina,
sem áður er um getið, að tölur
G. G. um kaupmátt tímakaups
eru aðeins miðaðar við breytingar
eins taxta en ekki breytingar á
kjarasamningum verkamanna í
heild, og að þær eru miðaðar við
vísitölu neyzluvöruverðlags í stað
vísitölu framfærslukostnaðar. Við
þetta bætist svo það, sem enn
meira máli skiptir, að kaupmáttur
tímakaups og magn þjóðartekna
eru ósambærilegar stærðir. Tekjur
verkamanna eru hluti þjóðartekn

Hjartkær eiginmaður minn og faðir okkar
ERLINGUR PÁLSSON FYRRV. YFIRLÖGREGLUÞJÓNN
lézt laugardaginn 22. okt. Jarðarförin verður gerð frá Fríkirkjunni
í Reykjavík, föstudaginn 28. okt kl. 10,30 fyrir hádegi. Athöfn-
inni verður útvarpað.
Sigríður Sigurðardóttir
og dætur.
VÞfÁckum af alhug samúð og vinsemd við andlát og útför eigin-
manns míns, föður og tengdaföður
SVEINS JÓNSSONAR ÚTGERÐARMANNS
Ragnhciður Einarsdóttir
' Sigurveig Sveinsdóttir
Ólafía Sveinsdóttir
Pálmar Ólason
Kaupmáttur tímakaups verkamanna miðað við visitölu neyzluvöru
verðlags:
1. okt.
1959 J960 1961 1962 1963 1964 1965 1966
Geir Gunnarsson 100 90,6 85 83,7 84 85,3 91 99,6
Efnahagsstofnunin 100 91,0 86,9 86,7 87,6 90,5 97,1 105,3
Tölur G. G. sýna kaupmátt sam
kvæmt 3. taxta Dagsbrúnar í dag
vinnu. Þær taka ekki tillit til þess
að starfshópar hafa samkvæmt
samningum færzt á milli taxta, en
að því hafa verið mikil brögð á
þessu tímabili, og ekki heldur til
þess, að tekin hafa verið upp í
samninga ákvæði um aldurshækk
anir. Þá taka tölur G G. ekki held
ur tillit til breytinga á yfirvinnu
töxtum og á orlofi og greiddum
frídögum. Tölur Efnahagsstofnun
arinnar sýna hins vegar þær breyt
ingar, sem orðið hafa á kaupmætti
tímakaups samkvæmt öllum töxt
um og með tilliti til allra breyt
inga, sem orðið hafa á ákvæðum
samninga, þar á meðal vegna
flutninga starfshópa á milli taxta.
breyttra ákvæða um aldurshækk
anir og vegna breytinga á orlofs
fé og yfirvinnutöxtum.
Þá er þýðingarmikið að igera sér
grein fyrir því, að kaupmáttur tíma
kaups verkamanna miðað við vísi
tölu neyzluvöruverðlags gefur ekki
rétta mynd af þróun þeirra lífs
kjara, sem tímakaupið hefur búi
ið verkamönnum á hinu umrædda
tímabili. Gildir þetta bæði um
tölur G. G. og þær tölur Efna
hagsstofnunarinnar, sem að fram
an eru greindar. Stafar þetta af
því, að á árunum 1960 og 1961
urðu miklar breytingar á kerfi
skatta og fjölskyldubóta. Óbein
ir skattar voru auknir einkum með
tilkomu söluskattsins, en beinir
skattar lækkaðir og fjölskyldubæt
ur auknar. Vísitala neyzluvöruverð
lags sýnir áhrif hækkunar óbeinna
skatta, en ekki áhrif lækkunar
beinna skatta og aukningar fjöl
skyldubóta.
Heildaráhrifin af breytingu kerf
isins koma hins vegar fram í vísi
tölu framfærslukostnaðar, og er
því réttara að nota þá vísitölu til
viðmiðunar í öllum útreikningum
um kaupmátt tekna og launa, sem
ná yfir árin 1960 og 1961. Hér á
eftir fara tölur Efnahagsstofnun
arinnar um kaupmátt tímakaups
verkamanna miðað við vísitölu
framfærslukostnaðar:
anna og þess vegna er hægt að
bera tekjur verkamanna á föstu
verði saman við magn þjóðartekn3.
Hins vegar er ekki hægt að gera
beinan samanburð á magni þjóðar
tekna og kaupmætti tímakaups,
vegna þess að af margvíslegum á-
stæðum geta tekjur verkamanna og
annarra launþega þróazt með allt
öðrum hætti en tímakaup. G. G.
lætut að því liggja, að breytingar
á lengd vinnutímans sé eina ástæð
an fyrir mismunandi þróun tekna
og tímakaupms. Þetta er
á misskilningi byggt. Önnur þýð
ingarmikil ástæða eru breytingar
á hlutfallslegri skiptingu vinnu-
tíma á milli dagvinnu og eftir
vinnu. Þá koma áhrif aukinnar
ákvæðisvinnu og aukinna afkasta
í ákvæðisvínnu, yfirborganir um
fram taxta, tilfærsla á milli taxta
eða aldurshækkanir án samræmis
við ákvæði samninga, en flest þess
ara atriða flokkast undir hið al
kunna launaskrið. Athugun hefur
verið gerð á því fyrir árin 1960 til
1964, hvern þátt þessi ýmsu atr
iði, sem hér hafa verið talin, ættu
í því að skapa mismun á milli
þróunar kauptaxta og tekna. Er
gerð grein fyrir niðurstöðum þess
arar athugunar í skýrslu Efnahags
stofnunarinnar til Hagráðs. Ekki
reyndist kleift í þes$ari athugun
að greina nákvæmlega áhrif hinna
einstöku þátta en í stórum dráttum
leiddi athugunin í ljós, að á hinu
umrædda .tímabiii stafaði V3 af
mismunandi þróun kauptaxta og
tekna af lengingu vinnutímans Vs
af breytingum á hlutfallslegri skipt
ingu vinnutímans á milli dagvinnu
og eftirvinnu, og tþ.af öðrum or
sökum, þ.e. fyrst og fremst af
launaskriði í ýmsum myndum.
3. Samanburður ráðstöfunar
tekna og þjóðartekna.
Ef meta á breytingar á hlutdeild
verkamanna í þjóðartekjum verð
ur að bera tekjur þeirra á föstu
verðlagi saman við magn þjóðar
tekna Réttast er að miða þenn
an samanburð við ráðstöfunartekj
ur á föstu verðlagi samkvæmt vísi
tölu neyzluvöruverðlags. Með ráð
Framhald á 15. síðu.
Kaupm'áttur tímakaups verkamanna miðað við vísitölu fram
færslukostnaðar.
1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966
100 97,7. 98,4 99,1 99,6 103,0 110,9 122,3
14 27. október 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
I
Stúdentar 1
Framhald af 2. síðu.
Stúdentarnir voru klæddir
bláum Maobúningum og með
barnalegar, kínverskar húfur á
höfði. Þeir báru einnig merki
Rauðu vai'ðliðanna með mynd af
Mao.
★ SUNGU LOFSÖNGVA
Þegar stúdentarnir höfðu lagt
blómsveigana frá sér, hröðuðu
þeir sér aftur til strætisvagnsins.
Aðspurður sagði einn stúdentinn,
að hann vissi ekki hvers vegna
þeim hefði verið vísað úr landi.
Annar sagði, að þeir hefðu stund
að nám á ýmsum stöðum í Sov-
étríkjunum. Annar hópur 25 kín-
verskra stúdenta heldur frá
Irkutsk eftir nokkra daga.
Bandarískur sjónvarpsupptöku-
maður hafði stigið upp í strætis-
vagninn til að taka myndir. Þeir
féllust fúslega á, að af þeim
væru teknar myndir, en þeir vor
ófrýnir á svip.
Eftir nokkurt hik opnuðu þeir
glugga strætisvagnsins og tóku
að syngja fullum hálsi „Austr-
ið er rautt“ og lofsöngva um
Mao. Furðu lostnir Rússar söfn-
uðust þögulir saman við stræt-
isvagninn, en þá tók kínverski
bílstjórinn af stað.
Áður en stúdentarnir stigu
upp í vagninn kom til nokkurra
orðahnippinga milli þeirra og
nokkurra Rússa, sem stóðu á
gangstéttinni. Stúdentarnir sögðu,
að Johnson forseti óttaðist ekki
Rússa meira en svo, að hann
flytti burtu hermenn frá Vestur-
Þýzkalandi og léti þá berjast í
Vietnam.
Þórarinn
Framhald af 1. síðu.
sýnilega óeðlilega há og hlut
fallsauk.ning til ársloka 1965
því óvenjulega lítil. Talan í árs
lok 1959 var óvenjulega há eink
um vcgna þess atf þá var mn atf
raetfa geisilegan liala hjá Út
flutningssjóði, etfa yfir 200 m.
króna.
Auðvitatf átti Þórarinn Þórar
insson sagtfi Gylfi, átf sjá á
þessum tölum, atf hér var mn
eitthvaff alveg óvenjulegt aff
ræffa, en blekkingartilhneiging
in varð sannleiksástinni yfir-
sterkari hjá honum.
Ef Þórarinn hefð’i miðað viff
árslok 1958 eins og hann er van
ur aff gera þá hefði aukning
in orðið 81%. Gylfi sagði enn
fremur að til þess atf dæma uni
þrónustu bankakerfisins við út
flutningsátvinnuvegina ætti aff
bera saman heildarútlánaaukn
ingu til sjávarútvegs og land
búnaffar og alla útlánaaukningu
viðskiptabankanna, en frá árs
lokum 1958 til ársloka 1965
nam heildarútlánaaukningin til
landbúnaffar og sjávarútvegs 99
% en alls varff útlánaaukning
in i heild 96%.