Alþýðublaðið - 06.11.1966, Qupperneq 5

6. nóvember 1966 - Sunnudags ALÞÝÐUBLAÐ
i
clUH/uuteiqs

Ritstjórar: Gylfi Gröndal (áb.) og Benedikt Gröndal. — Ritstjórnar-
fulltrúi: Eiður Guðnason. Ritstjóri Sunnudagsblaðs: Kristján Bersi
Ólafsson. — Sírnar: 14900-14903 — Auglýsingasími: 14906. Aðsetur
Alþýðuhúsið við Hverfisgötu, Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðu-
blaðsins. — Áskriftartgj. kr. 105.00. — í lausasölu kr. 7.00 eintakið,

HVAÐA LÖND?
Alkunn er sú staðreynd, að hafi ver-
ið vikið að því í Alþýðubl'aðinu, eða
öðrum íslenzkum dagblöðum, að ef til
vill væri nú frelsið og lýðræðið ekki
jafn hátt skrifað fyrir austan tjald,
eins og Þjóðviljinn hefur viljað vera
láta, þá hefur aldrei staðið á ritstjór-
um Þjóðviljans að svara því að,
hvergi væri frelsi og' mannréttindi í
meiri hávegum en einmitt fyrir aust-
an, þar sem kommúnisminn er hið ríkj-
andi stjórnarfar.
Einkanlega kom lýðræðisást Þjóð-
viljans vel fram fyrir réttum tíu ár-
um, þegar rússneskum skriðdrekum og
morðtólum var beitt til að brytja nið-
ur ungverska borgara, sem aðeihs voru
að krefjast þeirra réttinda að fá að
vera frjálsir menn.
Það vekur því athygli, þegar Austri
Þjóðviljaritstióri skrifar á þessa leið
í pistli sínum síðastliðinn laugardag:
„Til eru lönd þar sem menn þurfa að
fá leyfi lögreglunnar til þess að halda
fundi og sumsstaðar er því lögreglu-
valdi beitt af miklu gerræði;' en fs-
land er sem betur fer ekki í hópi
slíkra lögregluríkia og má 'aldrei kom-
ast í slíkan félagsskap“.
Þetta éru ekki ófróðleg ummæli,
þegar það er haft í huga, að eitt helzta
keppikefli, þeirra, sem stýra skrifum
Þjóðviljans er einmitt, að ísland kom-
ist í hóp þeirra ríkjia þar sem komm-
únismi er ríkjandi stjórnarfar, en
slíkt þekkist hvergi, nema um leið sé
komið á öflugu lögregluríki, þar sem
almenn mannréttindi eru fyrir borð
borin og fáeinum alvísum embættis-
mönnum falið alræðisvald yfir lífi og
eignum hins almenna borgara. Þótt á
síðastliðnum árum hafi nokkuð verið
linað á harðstjórninni, breytir það ekki
þeirri staðreynd að flest kommúnista-
ríkin eru í jdag dæfnigerð lögregluríki.
Einhverra hluta vegna er Austri
feiminn við að nefna þau lönd. sem
hann á hér við. Eigi hann við ríki á
borð við Suður Afríku og Portúgal
ætti hann ekki að þurfa að vera feim-
inn við að nefna þau.
Alþýðubl'aðið skorar nú á Austra að
t-elja upp þau ríki, sem hann á við í
umræddri klausu og í hverra félags-
skap hann telur, að ísland megi aldrei
komast. Verður það að líkindum fróð-
leg upptalning.
hreyfilhitarar
FYRIKLIGG JANDI.
við Háteigsveg — Sími 21222.
Á AKUREYRI: BÍLASALAN H.F.
Vi!]ym ráða mann, helzt
vanan til afgreiðslustarfa
á Iandhúnaðarvélum.
Dr. Gylfi Þ. Gíslason mennta
málaráðherra ritar kjallara-
greinina í dag og fjall'ar hún
um félagsheimili og listflutn-
ing í þeim.
í smáum stíl að ræða, enda
að mjö'g sómasamlega sé nú orð
ið séð fyrir aðstöðu til félags-
lífs í flestum byggðum landsins.
En þótt ánægjulegt sé, að
myndarleg félagsheimili séu
ýmisit risin eða séu að rísa víðs-
vegar um land og þó að brýna
nauðsyn beri til að þeim verði
öllum lokið sem fyrst, þá er það
ekki nema annar 'hluti þess verk
efnis, sem bíður varðandi fél-
agsheimili. Hinn hlutinn lýtur
að því að tryggja, að félagsheim
ilin verði til raunverulegs menn
ingarauka í þeirri þyggð þar
sem þau standa. Það er ekki
nóg, að til sé hús til fundar-
iha'lda, og alls ekki nóg, að til sé
hús til dansskemmtana um helg
ar. Hvort tveggja er nauðsyn
legt og gagnlegt. Félagsheim-
ilin koma ekki að því gagni,
sem þeim var ætlað að koma
og þau verða að koma, nema
því aðeins að í þeim fari fram ó
tvíræð menningarstarfsemi, svo
sem hliómlistarflutningur og
leiksýningar. Mikið hefur kveð-
ið að bví á undanförnum. isum-
rum, að duglegir og áhugasamir
leikarar úr höfuðstaðnum hafi
ferðazt um íandið og sýnt leik-
rit í félagsheimilum. Er þetta
mjög þakkarvert. Það er skil-
janlegt, að leikararnir geti ekki
gert þetta nema á sumrUm, með
an þeir gera það upp á ei'gin
spýtur, þeir eru bundnir við
störf sín í leikhúsum höfuðborg
arinnar á vetrum. Hins vegar
væri fyllilega athugandi, að
bæði Þjóðleikhúsið og Leik-
félag Reykjavíkur æfðu leikrit
á sínum vegum til flutnings í
félagsheimilum á vetrum.
Á hinn bóginn hefur verið
skortur á því, að efnt væri til
hljómleikahalds í félagsheim-
iiunum. Sinfón'íuhijómsveit ís-
lands hefur að vísu farið í nokk
rar hljómleikaferðir, sem hafa
verið mjög vinsælar. Og ein-
staka tónlistamenn hafa efnt til
hljómleika í félagsheimilum.
Hér þyrfti að efna til skipuleg
rar starfsemi.
Um allmörg undanfarin ár
ihefur menntamálaráðuneytið
gengizt fyrir svonefndri listkynn
ingu í skólum. Hefur starfsemi
þessi enn sem komið er fyrst
og fremst verið bundin við Beyk
javfk og • nágrenni og stærstu
ibæina. Kynnt hafa verið verk
rithöfunda með þeim hætti, að
sérfróður maður hefur flutt um
þá stutt erindi, höfundar sjálf-
ir lesið úr verkum sínum, og
sungin hafa verið eftir þá Ijóð.
Tónlistamenn og myndlistar-
menn hafa verið kynntir með
stuttum erindum og þeir sjálfir
síðan e.t.v. saigt frá iífi sínu og
starfi og' verk tónskálda verið
leikin og sungin og sýndar
myndir af verkum myndlistar-
manna. Þessi starfsemi hefur
verið vinsæl af skólanemendum
og ég held að mér sé óhætt að
segja einnig af listamönnum.
Nemendurnir hafa staðið aug-'
liti til auglitis við helztu iista-
menn þióðar sinnar, og lista-
mennirnir komizt í snertingu
við æsku landsins.
En þessa starfsemi má ekki
einskorða við þéttbýlið. Hún
þarf einnig að ná til skólaæsk-
unnar í dreifbýlinu. Og í félass
heimilunum er einmitt aðstaða
til slíks. Þess vegna er menn'ta-
málaráðunevtið nú að vinna að
því að efna til listkynningar í
félagsiheimilum fylrir skólafólk
í nágrenni þeirra. Fyrir hálfum
mánuði var efnt til tónlistár-
kvnningar í h'nu stóra og glæsi
lega félagsheimili að Flúðum.
Þar komu fram söngvararnir
Guðrún Á. Símonar, Sigurveig
Hjaitested, Jón Sigurbjörnsson,
Þuriður Pólsdóttir, Magnús
Jónsson, Kristinn Hallsson og
ihljóðlfæ^aleikararnir Ólafur
Albertsson og Ragnar Björns-
son, og fluttu verk eftir Jón
Þórarinsson, Jórunni Viðar,
Karl* O. Runólfsson, Markús
Kristjánsson, Pál ísólfsson,
Sigvalda Kaldalóns, Handel
Mozart, Donnizetti, Grieg, Mon-
tverdi og fleiri tónskáld. Þessi
listkyhninig vár endurtekin í
félagsheimilinu Logalandi í
Borgarfirði sl. mánudag, og
fyrirhugað er að hún verði flutt
í fleiri félagsheimilum nú í
haust.
Hér er að vísu um starfsemi
hefur menntamólaráðuneytið
yfir mjög takmörkuðu fé að ráða
í þessu skyni. En ef nægjijnleg-
ur áhugi reynist fyrir þessnri
starfsemi, ætti það að geta ver
ið hvatning til aukinna fjárveit
inga í þessu skyni. Tel ég tnjög
athugandi að nokkur hluti ár
legra tek,na félaglsjheimilíisjóðs
gengi til þess :að styrkja ‘slíka
menningarsltarfsemi í féiags-
heimilunum. Húsnæði er
þegar fyrir hendi. Ein kvöld-
stund, sem varið er til þe'ss. að
hlýða á góða list og kvnnast
hinum ágætu íslenzku listamönn
um, er áreiðanlega á við marg
ar kennslustundir.