Bókasafnið - 01.01.1975, Blaðsíða 9

STEFÁN JÚLÍUSSON
Lítið bókasafn í Dölum
Við erum stödd í Oresókn í Svíþjóð,
hreinræktaðri Dalabyggð um 38 km fyrir
norðan Siljanvatn. Hér er á ferð bókasafns-
fólk frá Bretlandi og öllum Norðurlönd-
um, um 50 talsins, sem þessa dagana ber
saman bækur sínar á ráðstefnu um bóka-
safnsbyggingar og hlutverk almennings-
bókasafna í Ráttvik við Siljanvatn. En nú
höfum við tekið okkur morgunstund frá
umræðum og ráðagerðum til að skoða
okkur ofurlítið um í næsta nágrenninu.
Veðrið leikur við okkur, sólskin er og
ylur í lofti þótt maímánuður sé enn ekki á
enda liðinn. Heitt er í langferðabílnum,
og því erum við fegin hverri viðdvcil sem
á leið okkar verður. Hér skiptast á fjöll og
dalir, öldur og lægðir, og vötn eru víða í
dældum. Land er allt skógi vaxið og mikið
um grenitré og þótt jarðvegur sé grýttur
virðist Jrað ekki standa trjágróðri fyrir þrif-
um.
Nafnið Ore vekur forvitni mína. Hér er
Orebyggð og Orevatn og fleiri cjrnefni af
þeim toga spunnin. Favarstjóri okkar,
sænski bókafulltrúinn eða bókasafnsstjór-
inn Ulf Dittmer, sem er margfróður um
sögu lands síns og Jrjóðar, leysir brátt úr
spurningu minni um Jretta efni. Ore mun
vera sama orðið og urð á íslenzku. Þá
líður mér betur. Urðabyggð og Urðavatn,
Jrað kemur ágætlega heim. Við erurn sem
sagt stödd á Urðum.
Frá fornu fari hafa byggðir í Dölum
kallast sóknir, og Urðasókn er firna gömul
byggð. Á nesodda við Urðavatn hafa ver-
ið grafnar upp rústir frá búsetu manna á
steinöld, ef til vill frá því urn 2000 árum
fyrir fæðingu Krists. Urðasókn er tæpir
1000 ferkílómetrar að flatarmáli eða um
hundraðasti hluti íslands. Fjórir fimmtu
hlutar hennar eru vaxnir skógi enda er
hún í ritum stundum nefnd skógarsóknin
á Urðum. íbúar eru innan við 2000 og
hefur þeim fækkað á síðustu áratugum. Áð-
ur voru hér mörg og mikil fjárbú enda
eru gömul sel liér á öðrum hvorum ási og
fjalli en nú má telja fjárjarðir á fingTum
annarrar handar.
Við nemum fyrst staðar á Fornabæ í
Norrboda eða Norðurseli sem nú er eins
konar byggðasafn í líkingu við Glaumbæ
í Skagafirði og aðra verndaða sveitabæi
hér á landi. Hér standa 26 bjálkahús í
þyrpingu en upprunalega voru þetta tveir
sveitabæir.
Nokkur húsanna eru frá 16. öld, ein-
staka jafnvel frá því fyrir 1500, en flest frá
17. og 18. öld. Húsin hafa varðveist merki-
lega vel og skemmtilegt er að skoða bygg-
ingarlagið. Hér hefur ekki skort trjáviðinn.
Innan dyra er húsbúnaður og fatnaður í
stofum og svefnskálum en ýmis áhöld, tæki
og verkfæri í útihúsum. í sjálfu sér er
þetta byggðasafn ekki merkilegra en Glaum-
bær en við samanburð verður manni enn
ljósara en áður hvað timburskorturinn hef-
ur átt ríkan Jxitt í lihiaðarháttum íslend-
inga á fyrri öldum.
9