Dagur - 31.12.1997, Qupperneq 9

ANNÁLL 997
MIÐVIKUDAGUR 3 l.DESEMBER 1997 - 25
urður Bogi Sævarsson, slær á þráöinn og kannar huldulífið i landinu.
Þórdur Tómasson ÍSkógum.
Dauðlegt fólk í
álfabyggðum
Sæll, Þórður, Sigurður Bogi hér. Mig
langar til þess að spyrja um húferlaflutn-
inga álfa og huldufólks á nýársnótt. Nú
eru Eyjafjöll og Mýrdalur svæði sem eru
þekktfyrir að þar er húið í steinum, stokk-
um og nánast hverjum hól.
„I gamla daga Iék enginn vafi á því í
hugum fólksins að álfar og huldufólk
væru til. Það byggði Iandið með mönnum
og voru yfirleitt góðir grannar. Stundum
hikaði mannfólk meira að segja við að
flytja sig á milli bæja, því þá missti það
góða granna. Alfar voru og eru dauðíegt
fólk sem fæddist, lifði, dó og bjó búi sínu.
Heimilisfeður álfabyggða réru til sjávar
og drógu fisk úr sjó.“
Nú einkennist landslag undir Eyjafjöll-
um af háum klettum, hömrum og hnjúk-
um. Þetta er kjörland þeirra thúa sem ekki
allir sjá...
„Já, þetta landslag höfðar sterkt til álfa
og huldufólks. Eg sé hér til Skóganúps
þar sem er álfabyggð og svo er mikið um
álfabyggðir í Mýrdal, þangað sem þú átt
ættir að rekja. En þú ættir að lesa nýju
bókina mína, þar er til dæmis sagan um
Jón bónda í Klömru, sem um 19. öldina
gisti hjá álfum í Steinahelli. Þar birti ég
horðbæn fólksins sem hellinn byggði og
Jón borðaði hjá eitt sinn.“
Og hvernig er hún?
„Matur í munn / kross í bijóst / heilag-
ur andi í hjarta." Þetta er stutt og einfalt,
eins og allir hlutir eiga að vera."
Jón Jónsson frá Steinadal á Ströndum, þjóðfræð-
ingur og ferðamálafrömuður.
Sæll vertu, Jón frá Steinadal á Ströndum.
Nú einkennast Strandimar mjög af klett-
um, hamraheltum og háum tindum. Eru
ekki álfar og huldufólk þama um allar
þorpagrundir?
„Eg hef að vísu aldrei séð álfa og huldu-
fólk sjálfur, en hins vegar þekki ég marga
góða Strandamenn sem þetta hafa séð -
og það er fólk sem ég hef enga ástæðu til
að véfengja. En annars er óvenjulega mik-
ið af álfabyggðum og álagablettum fyrir
vestan og þar get ég nefnt staði eins og í
Hlíð við Kollafjörð og við Brúará i Kald-
rananeshreppi. Heimildir geta um
árekstra mennskra manna og huldra
vætta þar í kringum árið 1950.“
Þú segist ekki hafa sjálfur orðið var álfa-
og huldufólks, en er einhver af þínum
skyldmennum sem hefur heyrt eða séð eitt-
hvað svona?
„Ja, þar get ég nú nefnt hana ömmu
Sálma-
söngur í
átfaMrkju
mína, sem heyrði til dæmis sálmasöng í
álfakirkju í Felli í Kollafirði. Nei, ég man
ekki hvaða Iag hún sagðist hafa heyrt þá
syngja. Síðan er það mjög algeng dulræn
reynsla að fólk sjái ljós í klettum.“
Nú ert þú í forsvari fyrir verkefni sem
ferðamálafólk á Ströndum stendur að. Þar
hefur mér skilist að þið leggið sérstaka
áherslu á að kynna sérstöðu svæðisins, eins
og selalátur, rekaviðardrumha og því um
likt. Á kannski lika að gera út á álfahyggð-
irnar?
„Nei, slíkt hefur ekki verið neitt skipu-
lagt og við stefnum ekki á svoleiðis. Hins
vegar held ég að öllum íslendingum væri
hollt að skjótast út á land um áramót.
Horfa á stjörnubjartan himininn og anda
að sér hreinu lofti. Síðan eru víða dans-
leikir, bæði í félagsheimilum og eins í
klettum og álfakirkjum."
Erla Stefánsdóttir, sjáandi og píanókennari í Reykjavík.
Alfavíddir
Búálfur fer á ball
Guðlaugur Bergmann, stórbóndi í
Snæfellsássamfélag/nu.
Sæll, Guðlaugur. Þú hýrð á þeim
magnaða stað sem kallaður er
Undir Jökli, eru ekki álfar og
huldufólk þar?
„Veistu að þú trúir því ekki
hvað þessi staður er kynngi-
magnaður. En hvað varðar áífa
og huldufólk þá trúum við að
það sé til, en í öðrum víddum
sem eru okkur ósýnilegar. Rétt
eins og það að öll viðurkennum
við að útvarpsbylgjur og rafmagn
sé til, en við sjáum slíkt ekki.
Fyrir þessum verum og vættum
berum við virðingu og þeim
stöðum þar sem þær búa;
ákveðnum klettum og stöðum.
Sambýli okkar við þær er í sátt
og samlyndi."
Getur þú nefnt eitthvað sér-
stakt úr samhýli ykkar við þær?
„Já, við höfum stundum beðið
þær um að hjálpa okkur við heil-
un jarðarinnar og eins þegar við
erum í gróðurverkefnum, eins og
því að rækta upp rofabörð. Við
vitum að íslensk náttúra er að-
eins leifar af því sem hún var fyrr
á tíð. Landið var vaxið skógi milli
fjalls og fjöru, sagði Ari fróði. í
dag vantar alla bindingu í gróð-
urlítið landið.“
- En trúir þú því að áramót
marki tímamót hjá álfum og
huldufólki ervarðar húferlaflutn-
inga og þetta sé almennt vendi-
punktur i þeirra lifi?
„Já, ég geri það. Hér á norður-
hveli jarðarinnar eru vetrarsól-
stöður 21. desember og svo fer
dag að lengja. Uppá það höldum
við á jólum og um áramót. A
sama hátt held ég að álfar og
huldufólk og verur í öðrum vídd-
um eigi sína hátíð um svipað
Ieyti."
- Sæl, Erla, ég er
að velta fyrir
mér hvort hú-
ferlaflutn-
ingar álfa-
og huldu-
fólks séu
fyrirsjáan-
legir um
áramót?
„Ætli það sé ekki
svipað og venjulega, en
annars sést ekki mikið af þessu
fólki nema farið sé eitthvað út
fyrir bæinn. Alfar halda sig ekki
mikið á möl og í steinsteypu.
Þeir eru úti í náttúrunni. Annað
er að á þessum tíma árs leggjast
álfar í dvala og sofa. Eru í hýði
yfir veturinn."
- Nú er mikið talað um flutn-
inga mannfóUisins af og til
Reykjavíkur. Hvernig heldur þú
að þróunin sé í þessum efnum
hjá þvífólki sem þú sérð, þar sem
þú sérð lengra en nef þitt nær?
„Já, nefið á mér er nú ekki
langt. Ég hef ekki séð álfa og
huldufólk á sveimi á leið í bæinn
með kerrur, borð og stóla. En
eins og alkunna er þá eru álfar
og huldufólk helst að flytja sig
um set um áramót, á þrettánd-
anum og um Jónsmessu á sumri.
Þar sem þeir liggja nú í vetrar-
dvala býst ég við að þeir verði
helst á faraldsfæti þegar sumar-
sólin er hæst á lofti.“
En þú segir að lítið sé um álfa
og huldufólk í þétthýlinu?
„Já, nema þá búálfa sem eru í
hverju húsi. Ég er með einn
svona heima hjá mér, sem að
vísu bregður sér alltaf af bæ rétt
upp úr miðnætti á gamlárskvöld
og kemur ekki aftur heim fyrr en
síðdegis á nýársdag. Þetta er
óbrigðult. Hann fer alltaf út með
hatt og staf og með tösku.“
Er það merkilegt. Er hann ekki
hara aðfara á hall og síðan í partý
á eftir...?
„Jú, áreiðanlega. Hann þarf að
skemmta sér eins og hinir.“
á nyársnótt