Dagur - 30.05.1998, Blaðsíða 14

30 — LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1998
HEILSULÍFIÐ í LANDINU

Það er misskilningur og
alger óþarfi að láta lítil
böm vera með húfu á
höfðinu í sumarhitanum.
Það er eitt ofþví sem
Michael Clausen bama-
læknir nefnir þegar hann
erspurðurum meðferð
ungbama að sumri.
Michael Clausen, barnalæknir á FSA, gefur foreldrum og forráðamönnum barna góð ráð í með-
ferð ungbarna yfir sumartímann. mynd: bös
Meðferð ungbama að sumri
Það fyrsta sem Michael dettur í hug þeg-
ar hann er spurður þessarar spurningar er
að huga þurfi að ungabömum í sól og
hita. „Það er almennt álitið að sólin sé
ekki til hollustu fyrir ungaböm. Sólin get-
ur verið sterk og þá er eindregið mælt með
þvf að börn séu með þunnar húfur og
hatta til að hlífa þeim gegn sólinni. Þetta
þarf að hugsa um því höfuðið er hlutfalls-
lega stór hluti af líkama barnanna. Þarna
er verið að tala um börn yngri en tveggja
ára.“
Nauðsynlegt að verja húðina vel
Michael segir að þegar verið sé með börn
í sundi þurfi að bera á þau sterka sólar-
vörn því hættan á bruna hjá börnum sé til
muna meiri en hjá fullorðnum. Þá er það
aldur og húð barns sem ræður styrkleika
sólarvarnar. „Erlendis er almennt mælt
með því að hafa ungabörn í léttum og
í tilefni reyklausa dagsins
á Islandi sem er f dag 30.
maí 1998 og Alþjóðlega
tóbaksvarnadagsins sem
er alltaf haldinn 31. maí
ár hvert eða á morgun,
stóðst ég ekki freistinguna
að fjalla aðeins um tóbak
og kynlíf og þá ekki síst
markaðssetningu tóbaks,
þannig að það höfði sem
mest til nýrra neytenda.
Þó við hér uppi á Islandi
eigum að heita búandi við þær aðstæður
að ríkjandi sé algjört bann við tóbaksaug-
lýsingum, líður vart sá dagur að boðin ber-
ist okkur ekki um dýrðina og „sexappílið“
sem fylgir því glæsi- og glamúrlífi sem
tengist því að reykja réttu tegundina af sí-
garettum.
„Hættulegur gleðigjafi“
Tóbaksframleiðendur gáfust fyrir
nokkrum árum upp á því að heyja orustu
við heilbrigðisstarfsmenn um það hvort
tóbak væri skaðlegt heilsu manna eða
ekki. Þessi uppgjöf kemur glögglega í Ijós
í viðtali við Jacques Seguela franskan
markaðsráðgjafa, sem rekur eina helstu
þunnum fatnaði yfir sumarið svo þau sól-
brenni ekki. Sólin er aldrei látin skína á
Iíkamann. Þetta þarf að hafa í huga þegar
farið er með ung börn til sólarlanda. Að
verja húð þeirra vel, sérstaklega axlirnar,
láta þau vera með sólhatta til að skýla
höfðinu og bera á þau mjög sterka og
mikla sólarvörn.“
Það að veija líkama ungbarna fyrir sól-
inni á sér sínar skýringar. „Krabbamein í
húð hefur stóraukist síðustu áratugina
samfara aukinni sólardýrkun. Reiknilíkön
gefa til kynna að börn sem mikið eru í sól,
t.d. þau frá Ástralíu og miðríkjum Banda-
ríkjanna, eigi meiri hættu á því að fá húð-
krabbamein þegar þau verða fullorðin."
Ilúían í sitmarhif aniun varnar ekki
eymabölgiun
Að sögn Michaels hefur það enga þýðingu
að láta börn vera með húfu á höfði yfir
auglýsingastofu Frakklands með ársveltu
upp á u.þ.b. þúsund milljarða íslenskra
króna, þar sem hann lagði línurnar fyrir
starfsmenn sína í tóbaksauglýsingagerð.
Hann sagði: „Kynnið sígarettuna sem
hættulegan gleðigjafa. Fjallið ekki um
heilbrigði eða málefni tengd heilsufari.
Kynnið sígarettuna sem eitt fárra tákna
um það að vera kominn í heim hinna full-
orðnu. Reynið, þó innan ramma laganna
að tengja sígarettuna hassi, víni, bjór og
kynlífi.
Það er ekki hægt að segja annað en að
dável hefur þeim tekist til. Hver man ekki
eftir augnabliki í bíómynd, þar sem hetjan
sést að loknum fræknum afreksdegi, þar
sem svo og svo marjgir líggja í valnum og
slóðin nær rústireáhar, liggjandi afslöppuð
í rúminu hjá einhverri þokkadísinni að
loknúm fullkomnlega heppnuðum sam-
förum og daman oftar en ekki mænir á
hetjuna Iíkt og svangur hundur á bein og
nærmyndin sýnir hvílíkur lokapunktur á
fullkomnum degi það er að reykja saman í
rúminu.
Er hægt að hugsa sér nokkuð jafn óaðl-
aðandi að loknum góðum samförum og
ramma reykjarsvæluna yfir sig svo ekki sé
nú talað um lyktina sem loðir við húðina
eftir reykingar? Þar hverfur tækifærið á
sumartímann til að veija þau eyrnabólg-
um. „Eymabólga er smit þannig að húfu-
notkunin í hitanum er misskilningur.
Húfur eiga þá engan rétt á sér, miklu frek-
ar skyggnishúfurnar." Hann nefnir einnig
í þessu samhengi að ekki megi klæða
börnin það mikið að þau svitni því við
minnstu hitabreytingar kólni þau hratt
aftur.
Hann vill bæta því við sem mikilvægu
atriði í meðferð barna yfir sumartímann
að „...líta aldrei af ósyndum börnum á
sundstöðum. Það er allt of mikið um slys
og það er því miður sorgleg reynsla mín að
fólk leit í eina mínútu af barninu sínu.
Með þetta í huga vil ég Iíka nefna að skil-
ja börn aldrei eftir í umsjón óvita. Hlut-
irnir gerast mildu hraðar en fólk gerir sér
grein fyrir." HBG
þeim náttúrulegu leyniboðum sem stund-
um er talað um að fólk sendi sín á milli.
Lyktarboðm
Rannsóknir eru nú að leiða í ljós að hugs-
anlega séu kynferðisboð sem við sendum
óafvitandi áhrifameiri en áður var talið og
á ég þar við Iyktarboð sem kölluð hafa ver-
ið feromón, sem við gefum öll frá okkur
án þess beint að skynja það alltaf hjá okk-
ur sjálfum eða lyktarboð frá öðrum.
Bandarískar rannsóknir hafa sýnt fram á
að kvenmelflugur geta Iaðað að sér karl-
flugur í meira en kílómeters fjarlægð með
því að gefa frá sér feromóna. A sama hátt
gefur kona á egglosi frá sér annarskonar
lyktarboð en kona á blæðingum. I
Englandi hafa vísindamenn einangrað
efni úr svita karlmanna, sem ilmar eins og
sandelviður og vekur tafarlaus viðbrögð
hins kynsins. Það er því ólíkt meira aðlað-
andi í nánum samskiptum að senda frá sér
hin náttúrulegu lyktarboð en nikotín boð-
in og því er mín ráðlegging sú til þeirra,
sem enn senda nikótín Iyktarboðin frá sér,
að nota nú reyklausa daginn og snúa sér
frá reyknum og að hollari og skemmtilegri
hlutum, eins og til dæmis kynlífi.
Halldóra Bjamadóttir er hjiíkrunarfræð-
ingur og skrifar um kynlíf fyrir Dag.
Mjólk eða imdanreima?
Ef maður drekkur eitt mjólkurglas á dag
og skiptir yfir í undanrennu úr venjulegri
mjólk, þýðir það að maður innbyrðir um 3
kg minna af fitu árlega. Það munar um
minna og fyrir þá sem vilja gæta að línun-
um, er þetta alveg upplögð leið.
Meira kynlíf
Getur vítamín og matarræði haft áhrif á
kynorku okkar? Það vill Dr. Bernard Jen-
sen meina, en hann hefur gefið út bók um
þetta efni. I henni telur hann upp ýmis
vítamín og mat og segir frá verkunum þeir-
ra á kynlífið. B1 er til dæmis nauðsynlegt
við meltingu eggjahvítuefna, kolvetna og
fitu og getur skortur á því orsakað það að
kynorka minnkar verulega.
B3, Niacin hjálpar til við blóðrennsli
með þvf að stuðla að útvfkkun æða. B6 er
orsakavaldur í að framleiða epinephrine,
sagt hafa áhrif á möguleika til fullnæging-
ar. Margt fleira er talið til sögunnar, bæði
vítamín og matur, en þeir sem vilja
fræðast meira geta leitað á slóðina: http:-
//www.mothernature.com/Family/Magic/-
xvita.htm
Tyggjó og eymabólga
I stað þess að segja krökkum að henda nú
þessu jórturgúmmíi sem þeir sífellt þurfa
að japla á, ættu foreldrar að hvetja þau til
að tyggja sem mest. I Finnlandi hafa vís-
indamenn fundið það út að tyggi börn
gúmmí sem sætt er með Xylitol, getur það
minnkað sýkingar í eyrum, þ.e. eyrna-
bólgu.
Leikskólabörn í Finnlandi sem tuggðu
slíkt tyggjó fimm sinnum á dag í tvo mán-
uði samfleytt, höfðu um 50% færri sýking-
ar í eyrum en samanburðarhópur, sem
notaði tyggjó er sætt var með sykri. Xylitol
virðist koma í veg fyrir að baktería sú er
veldur oftast eymarbólgu, fjölgi sér og
með því er komið í veg fyrir að hún festist
við frumur aftarlega í munnholi, en þaðan
á hún auðveldan aðgang að eyrnagöngum.
Megrandi andardráttur
Ein leiðin til að melta mat vel, er að anda
rétt. Andi maður rétt, eykst virkni fruma til
að taka upp næringarefni og skila frá sér
úrgangsefnum til muna. Með því verður
líkaminn allur virkari og léttist jafnvel,
segja vísindamenn í bandaríkjunum.
• Andaðu í magann, ekki bringuna.
• Andaðu vel frá þér til að losna við sem
mest af úrgangsefnum.
• Auktu rúmmál lungnanna með því að
anda öðru hvoru mjög djúpt að þér og
haltu inni í þér andanum smástund.
• Teldu upp að fjórum á meðan þú andar
að þér, haltu andanum á meðan þú tel-
ur upp að Ijórum og andaðu frá þér á
meðan þú telur upp að ijórum. Þetta
telja þjálfarar sem kenna rétta öndun
góða leið.
Tóbak og kynllf
KYIMLIF
Halldóra
Bjarnadóttir
skrifar