Dagur - 27.06.1998, Blaðsíða 8

2é-LAUGAKDAGUR 27. J Ú1V / 199 8
Ttoptr
LÍFID t LANDINU
L
tröll eigaþóýmis-
legt sameiginlegt með
mennskum. Draugargeta til
dæmis verið með tækjadellu
en skessurvilja hafa sína
menn vel vaxna niður.
Fyrir tveimur árum stofnaði Hreinn heit-
inn Erlendsson sagnfræðingur ásamt fé-
lögum sínum hið stórmerka Drauga- og
tröllaskoðunarfélag Evrópu (D.T.E.)-
Þótti Hreini bagalegt hversu lítil viðkoma
drauga og trölla var orðin í nútímasamfé-
lagi. Þó þótti honum verst að fólk hefði
ekki Iengur skoðun á þessum málum og
við það gætu draugar og tröll dáið út.
Hreini til heiðurs var haldin Drauga-
trölla- og skrímslaráðstefna í Skálholti
síðastliðinn laugardag. Ráðstefnugestir
voru á öllum aldri og af mismunandi
þjóðerni og ekki er ólíklegt að meðal vor
hafi einhverjir verið annars heims en þess
sem við þekkjum í hversdeginum.
Samkoma þessi var haldin í samráði við
ferðamálafulltrúa uppsveita Arnessýslu,
Ásborgu Arnþórsdóttur, en nýleg stefnu-
mótun í ferðaþjónustu svæðisins kveður á
um að draga fram gamlar sagnir og tengja
þær við staðhætti. Draugaráðstefnan
ásamt Eyvindar og Hölluráðstefnunni
sem nýlega var haldin á Flúðum, eru því
fyrstu skrefin í þessa átt.
Ræna maiiiii og endurmóta
Þorfinnur „Trölli" Skúlason steig næstur
á stokk og baðst velvirðingar á að líkams-
burðir hans féllu ekki nógu vel að viður-
nefninu, enda maðurinn lítt tröllslegur á
velli. En það kom ekki að sök því hann
var þeim mun betur að sér í tröllafræð-
um. Hann sagði okkur nokkrar magnaðar
tröllasögur m.a af tröllkonum sem ræna
manni til að gagnast sér til kynmaka og
toga hann og teygja á alla kanta til að
endurmóta hann í sinni mynd. Eftir slík-
ar samfarir eru menn ýmist geðveikir eða
dauðir svo kynmök við tröllkonur hafa
ekki talist eftirsóknarverð. Mjóaljarðar-
skessan var einnig hið mesta flagð sem
Iokkaði til sín presta og át þá. Svo var það
hún Jóra í Jórukleif sem var efnileg en
nokkuð skapstór stúlka í Árnessýslu. I
einu æðinu sem á hana rann missti hún
sitt mennska fas og varð að trölli. Hún
tók sér bólfestu í Henglinum, þar sem
hún sat fýrir ferðamönnum, limlesti þá
og myrti. Ásborg ferðamálafulltrúi tók
upp hanskann fyrir Jóru og sagði hana
merkan brautryðjanda á sínu sviði, því
hún hefði verið fyrsti alvöru ferðaþjón-
ustubóndinn sem bókstaflega lifði á
ferðamönnum.
Þorfinnur skoðaði sögurnar táknrænt
og sagði tröllin standa fyrir þá þætti í
mannlegu fari sem brjóta gegn reglu og
stöðugleika: Óheft kynlíf, óhóflegt át og
drápsfysn.
„Trölli" lokaði síðan erindi sínu með
ágætri áminningu til ráðstefnugesta:
„Þó náttúran sé lamin með lurk, þá
leitar hún út um síðir.“
Eyvindur Eriendsson og Eva María Jónsdóttir lesa saman færeyska tröllasögu.
mvndir: kristín heiða
Kristín Heiða
Kristinsdóttir
skrifar
ljúfurinn ljúfi!
Drauga og tröll
þekkja allirúr
sögubókunum en
færri afeigin
raun. Draugarog
og nýta frekar þennan þátt í menningar-
arfinum. T.d hefur Fljótsdælingum reynst
það vel að halda sögum um Lagar-
fljótsorminn á lofti til að laða að ferða-
menn. Það eru dæmi um allan heim þar
sem vel hefur tekist til með svona fram-
kvæmd, t.d veltir hið fræga Loch-Ness
skrímsli milljónum árlega á sínu heima-
svæði.
Ráðstefnugestir við Þursabergskletta.
Eva María heiðursfélagi
Þór Vigfússon einn af stofnfélögum
D.T.E. setti samkomuna og minntist
Hreins sem bæði var svo skarpskyggn og
framsýnn að eyða í það síðustu árum
sinnar hefðbundnu jarðvistar að stofna
félag þar sem hann strikast ekki út af fé-
lagaskrá þó að hann sé jarðsunginn. Síð-
an útnefndi Þór heiðursdoktor félagsins,
Evu Maríu Jónsdóttur, bæði fyrir ágæt
kynningarstörf hennar í þágu félagsins en
ekki síður til að ná henni inn í félagið.
Upphafsþáttur dagskrárinnar var svo að
hlusta á brot úr útvarpsviðtali sem Eva
átti við Hrein á síðasta ári. Hreinn var því
heyrður á þessari ráðstefnu eins og hugur
hans stóð til. I þakkarorðum sínum sagð-
ist Eva sátt við að vera á þennan hátt inn-
limuð í félagið og viss um að það ætti eft-
ir að hafa töluverð áhrif á framhaldslíf
sitt. Hún lagði áherslu á nauðsyn þess að
draga úr einhliða hræðsluáróðri við
drauga og tröll, þetta væru viðkvæmar
persónur sem betra væri að víkja að með
spekt en offorsi. Farsælast væri að sýna
draugum hlýleika, þá mætti gjarnan hafa
af þeim gagn og jafnvel fróðleik. Eva
beindi orðum sínum til þeirra sem höfðu
sæmt hana heiðursdoktorstitlinum og
gerði orð Hallgerðar tröllskessu í BláTjalli
að sínum, þar sem hún kveður Ólaf Ey-
firðing í klökkva þakldætis fyrir sýnda
kurteisi:
„Kvaddi mig enginn svo forðum og
farðu nú vel, ljúfurinn ljúfi.“
Skrímsli eru oft vitameinlaus
Þar sem einn af stofnfélögum D.T.E
var svo heppinn að sjá skrímsli í fyrra, þá
þótti forvitnilegt að fá
fræðslu um slík fyrir-
bæri frá mesta
skrímslafræðingi
landsins, sjálfum Þor-
valdi Friðrikssyni.
Þorvaldi þótti mikill
heiður að fá að tala á
þeim stað þar sem
tíðni skrímsla er hvað
mest á landinu og
ekki var verra að
skrímslafræðin reis
einmitt hæst með
Gísla Oddssyni bisk-
upi sem sat í Skálholti á 17. öld, en hann
var mikill skrímslaáhugamaður. Þorvaldur
brá upp fróðlegum glærum með teikning-
um eftir lýsingum sjónarvotta af skrímsl-
um frá hinum ýmsu tímum. Skrímsli eru
oft vitameinlaus og hafa gjarnan sést að
leik líkt og börn en þau hafa einnig brotið
heilu bæina í mél. Þessara fyrirbæra varð
ekki aðeins vart á íslandi í fyrndinni eins
og svo margir halda, því þó nokkur fjöldi
er af núlifandi sjónarvottum. En margir
fara hljótt með reynslu sína af skrímslum,
þar sem þeir mæta ekki miklum skilningi.
Fyrir aðeins 14 árum sáu t.d tvær ijúpna-
skyttur við Kleifarvatn dularfullar skepn-
ur að Ieik í vatninu,
sem hugsanlega voru
nykrar. Mennirnir
sögðu frá þessu en
dauðsáu eftir því, því
svo var hæðst að þeim
fyrir vikið að þeir hafa
vart borið sitt barr
síðan. Þórbergur
Þórðarson rithöfund-
ur var mikill skrímsla-
fræðingur og kvartaði
einmitt sáran undan
þessari raunhyggju
sem varð stundum til
þess að fólk trúði ekki því sem það sá.
Þorvaldur sagði þetta enn í dag vera mjög
bagalegt fyrir fræðigreinina, menn sjá
skrímsli en segja svo að þeir hafi séð eitt-
hvað annað, til að verða ekki að athlægi.
Einnig er þetta oft afgreitt sem missýn.
En íslendingar hafa loks gert sér grein
fyrir gildi þess að Iáta af þessari afneitun
Vinnur að draugakorti
Bjarni Harðarson steig næstur í pontu og
til að vera málsmetandi á samkomu sem
þessari þá rakti hann ættir sínar til Guð-
rúnar sem dó snemma á síðustu öld og
hefur fram á okkar dag verið með skæðari
draugum í Rangárþingi.
Bjarni vinnur að gerð drauga- og for-
ynjukorts af Suðurlandi og gerði okkur
grein fyrir tilgangi slíks verks: Tími væri
kominn til að færa sögurnar sem við Is-
Iendigar erum svo stolt af, úr kyrrstöðu
bóka uppi í hiilu og tengja þær við landið
á áþreifanlegan hátt. Með kortlagning-
unni öðlast hversdagslegustu hólar og
hæðir þannig nýtt líf í sunnudagsbíltúr
landans og erlendi ferðamaðurinn sem
þyrstir meira í eitthvað sérislenskt en
hamborgara og franskar, fær svalað
þorsta sínum út um mýrar og móa. En
tilgangurinn er ekki síður að bjarga
menningarverðmætum, og ekki seinna
vænna, því æ erfiðara verður að staðsetja
söguslóðir sem þessar eftir því sem lengri
tími líður. Því miður hefur landinu víða
verið umturnað og hafa nykurtjarnir t.d
verið ræstar fram og ekki gat Bjarni hugs-
að sér verra hlutskipti en að vera nykur í
slíkri tjörn!
Jón Loðhattur í Svíþjóð
Því næst var ráðstefnugestum smalað út í
Tröllkonurræna manni til
kynmaka. Eftir slíkar sam-
farir eru menn ýmist geð-
veikireða dauðirsvo kyn-
mök við tröllkonurhafa
ekki talist eftirsóknarverð.