Dagur - 31.07.1998, Page 10

26-FÖSTUDAGUR 31. JÚLÍ 19 9 8

LÍFIÐ í LANDINU
Tröllog
foiynjur
í fjöUunum
Snævarr Guðmundsson líturalveg útfyrírað vera ósköp
venjulegur dúkalagningarmaður, með áhuga áJjallgöngum
þóttfótabúnaðurínn bendi ekki til slíks; hanngengurí töfl-
um á malbikinu. Þegarvið byrjum að spjalla saman kemurí
Ijós víðtæk þekking hans á sögufjallamennsku almennt og
brennandi áhugi á stjömufræði, sem hejurfætt afsérþríðja
áhugamálið, Ijósmyndun.
Snævarr Guðmundsson var ekki nema 12
ára þegar hann byrjaði að ganga á fjöll
með Ferðafélaginu. Ahuginn á fjallgöng-
um tengdist löngun til að vera úti í nátt-
úrunni og „kannski einhverskonar ævin-
týraþrá". Hann segist srtemma hafa farið
að setja sér markmið til að stefna að sem
fjallgöngumaður og einsett sér að ná
þeim. Hann var því ekki nema 14 ára
þegar hann gekk í fyrsta skipti á Eyja-
fjallajökul. Þetta var árið 1977, fyrir daga
jeppaferða, og ekki um annað að ræða en
fara fótgangandi eða á skíðum. „Það var
að vísu hægt að komast komast í stærri
leiðangra með Jöklarannsóknarfélaginu,
þar sem farið var á snjóbíl. En þetta eru
samtök vísindamanna og þessar ferðir
höfðuðu ekki til manns.“
Lítil paradis
Það Iiggur við að erfitt sé að trúa honum
þegar hann fer að tala um náttúruna og
þau áhrif sem hún hefur á hann. Undan-
farin ár hefur hann einbeitt sér að því að
ferðast um Öræfin og mynda staði sem
fáir hafa heimsótt fram til þessa. „Enda
Öræfin gríðarlega víðfeðm. Það er enda-
Iaust hægt að uppgötva nýja staði, sem
maður jafnvel hefur farið framhjá oft og
mörgum sinnum, en ekki tekið eftir af því
maður hefur ekki gefið sér tíma til að
staldra við og njóta þeirra." Þannig lýsir
hann ákveðnum stað, sem honum hafði
aldrei þótt neitt sérstakur úr fjarlægð, en
reyndist við nánari eftirgrennslan lítil
paradís.
„Þetta er spurning um að þjálfa augað.“
Og áður en ég veit af er hann búinn að
sækja samlíkingar í heim listanna. „Sá
sem skynjar ekki abstrakt málverk en tel-
ur sig samt getað skilið tónlist, hefur ekki
áttað sig á því að hún er í raun líka
abstrakt. Svo skilur viðkomandi kannski
— -
ekki náttúruna. Kann ekki að njóta henn-
ar.
Eftir nokkra daga á fjöllum, losnarðu
við hversdags áhyggjurnar og ferð að
njóta náttúrunnar á nýjan hátt. Þetta er
ekkert ósvipað því sem fólk segir að gerist
þegar það fer til sólarlanda; það lfða
nokkrir dagar áður en það nær að slappa
almennilega af.“
Klifur í Fallastakkanöf í Suðursveit þykir enn með erfiðustu klettaklifursleiðum á íslandi; klifrið upp
tekur sex klukkustundir.
Fjöll og rómaiitík
Eg skýt því að, að nú sé það skyld upplif-
un að njóta náttúrufegurðar og skynja
fegurð í listaverki. En að fyrir aðeins
tveimur öldum hafi mönnum hreint ekki
þótt náttúran hrífandi og rifist um hvort
hún væri þess verðug að málaðar væru af
henni myndir.
Við höfum komist að því að saga fjall-
gangna á vissa samleið með sögu listar-
innar. A sama tíma og rómantíkerar 19.
aldarinnar heilluðust af hrikaleik náttúr-
unnar, samtímamönnum sínum til ar-
mæðu í upphafi, og settu hana á stall í
verkum sínum, þótti mönnum fásinna að
ganga á fjöll
sér til
skemmtunn-
ar.
„í gamla
daga litu
menn þessa
hluti allt
öðrum aug-
um, en við
gerum í
dag,“ segir
Snævarr.
„FjöIIin
þóttu ógn-
andi og
menn trúðu
því að þar
byggju tröll
og forynjur.
En upp úr
1830 byrja
menn að
gefa fegurð fjallanna gaum.“ Saga tóm-
stundaklifurs er hafin.
Köniiuii fyrirsláttur
„Mestu breytingarnar í fjallamennsku á
Islandi hafi orðið síðustu 20 árin. Fram
að þeim tíma vantaði útbúnað, það var
lítil þekking til að byggja á og menn
horfðu ekki einu sinni á það sem þeir sáu
síðar sem leiðir upp á fjöll.
A 18. öld og fyrri hluta 19. aldar voru
fjallaferðir oftast farnar í landkönnunar-
skyni. Það var verið að Iandmæla og at-
huga hvort leiðir væru færar, skoða svæði
og Iýsa staðháttum. Menn klifu ekki fjöll
nema hafa til þess ástæðu. Hitt þótti ekki
eðlilegt. En ég tel nokkuð augljóst að
mann eins og Sveinn Pálsson, sem var
fyrstur upp á Öræfajökul, hafi langaði til
að ganga á fjöll.“
Snævarr segir að þótt honum hafi þótt
klifur mest spennandi þáttur fjalla-
mennskunnar þegar hann var ungur þyki
honum það ekki endilega
eftirsóknarverðast í dag.
Auðvitað sé gaman að ná
settum markmiðum, en úti-
veran sjálf skipi kannski
mestu máli.
Samt fer ekki á milli mála
að fjallamennskan snýst líka
um árangur. „Ef við tökum
ísklifur sem dæmi þá var það
mest stundað í sprungum
skriðjökla fyrir tuttugu
árum. Þá var verið að klífa
þetta tíu metra og auðvelt að
láta hífa sig upp væri maður
þreyttur. I dag sækja ísklif-
ursmenn í ísfossa, sem geta
verið yfir hundrað metra
háir, og þá er ekkert um
annað að ræða en komast
alla leið. Hápunkturinn á ár-
angrinum sem hefur unnist á
tveimur síðustu áratugum
var klifrið á Everest og Suðurskautsferð-
• U
in.
Myndar stjömuþokur
Eins og áður sagði hefur Snævarr einnig
mikinn áhuga á Ijósmyndun. Hann segist
alltaf hafa tekið myndir í ferðum sínum
upp á fjöll, en þeim var ekki ætlað annað
hlutverk en skreyta fjölskyldualbúmið.
Fyrir tíu árum fékk hann hins vegar
brennandi áhuga á stjörnufræði og er í
dag formaður Stjörnuskoðunarfélagsins.
En honum fannst ekki nóg að skoða
stjörnur í gegnum kíki, hann langaði líka
til að mynda þær. Stjörnubjartur nætur-
himinn og norðurljós voru fyrstu við-
fangsefnin, en trúr sjálfum sér_ beindi
hann Iinsunni fljótlega Iengra út í geim-
inn, í átt að stjörnuþokum. Slíkar mynda-
tökur eru ekkert einfalt mál og því var
hann kominn á kaf í að stúdera Ijós-
myndatækni áður en hann vissi af. Hann
útlistar nákvæmlega fyrir mér hvernig
hann nær fram breytingum á eiginleikum
filmunnar með því að geyma hana í sér-
stöku gasi sem hefur áhrif á kornastærð
og ljósnæmi.
Sjálf myndatakan er mikið þolinmæðis-
verk. Fyrst þarf að festa myndavél á sjón-
aukann. Síðan þarf oft að stilla
myndrammann, ef til vill, á þoku sem
sést ekki og því er ekkert sem hjálpar til
að vita hvort þokan er rétt staðsett í
myndramma. Síðan þarf að hreyfa sjón-
aukann á sama hraða og jörðin til að
myndin verði skýr. Ef þetta tekst ekki
koma rákir á filmuna eftir stjörnurnar. En
það getur tekið allt frá tuttugutu mínút-
um upp í klukkutíma að ná einni mynd af
ákveðinni stjörnuþoku.
Þegar hér er komið get ég ekki haldið
Iengur aftur af spurningu sem hefur
brunnið á vörum mínum frá því spjall
okkar hófst:
- Snævarr, hvað í ósköpunum ertu að
gera í dúkalagningum?
„Þú segir það,“ svarar hann og finnst
spurningin svolítið skrýtin. „Dúkalagn-
ingarnar eru auðvitað fyrst og fremst lifi-
brauð. Þetta starf hefur ákveðna kosti.
Það veitir mér frelsi til að fara á fjöll þeg-
ar ég vil af því ég ræð mínum vinnutíma
sjálfur.
Ég hef unnið sem fjallaleiðsögumaður,
en ef ég ynni eingöngu við leiðsögn þá
hefði ég ekki Iengur þetta frelsi sem ég er
að sækjast eftir. Hugsjónin hverfur þegar
setið er í rútu allan daginn.“ -MEÓ
Snævarr Guðmundsson fjallagarpur og
stjörnuskoðari.
Jökulsprunga í Grímsvötnum.
v