Dagur - 31.07.1998, Síða 17

FÖSTUDAGUR 3 1 .JÚLÍ 1998 - 33

LÍFIÐ t LANDINU
SigríðurHalldórsdótt-
irerfyrsti prófessorínn
í hjúkrunæfræði á ís-
landi. Hún hefurrann-
sakað áhrifumhyggju
og umhyggjuleysis á
sjúklinga. Þarkennir
ýmissagrasa.
„Ég ætlaði aldrei að fara í
mastersnám, hvað þá doktors-
nám. Það skyldi ég aldrei leggja
á fjölskylduna mína,“ segir dr.
Sigríður Halldórsdóttir og hlær.
Sigríður er forstöðumaður heil-
brigðisdeildar Háskólans á Akur-
eyri og var á dögunum gerð að
fyrsta prófessor í hjúkrunarfræði
á Islandi. Hún er jafnframt
fyrsta konan sem gegnir prófess-
orstöðu við Háskólann á Akur-
eyri.
Ileíur inikla þýðingu
Sigríður segir prófessorsstöðuna
hafa mikið gildi fyrir sig. „Þetta
hefur mikla þýðingu fyrir mig. í
þessu felst ákveðin fylling. Þetta
er eins og að ná settu marki,
eins og maraþonhlaupari sem
kemst í mark. Það að komast í
mark er sigur, burtséð frá því
hvort þú ert fyrst eða ekki. Það
gerir það hins vegar ennþá
skemmtilegra. Það hefur oft ver-
ið mikið að gera hjá mér, ég hef
haldið fyrirlestra, skrifað greinar
og kafla í bækur. Nú er eins og
ég sé að uppskera laun erfiðis
míns. Það er allt í einu kominn
uppskerutími," segir Sigríður og
hlær. „Það er góð tilfinning að
verk manns séu metin og þetta
mundi ég vilja sjá á öðrum
skólastigum. Sumir kennarar á
grunnskóla- og framhaldsskóla-
stigi leggja mjög mikið á sig og
vinna gott starf. Ég mundi vilja
sjá slíkt metið til einhvers. Sá
sem leggur sig fram og sá sem
slær slöku við eru metnir á sama
hátt á þessum skólastigum sýn-
ist mér.“
Sigríður segir stöðuna viður-
kenningu á rannsóknar- og
fræðistörfum sínum en einnig
hafi þetta þýðingu fyrir hjúkrun
almennt á Islandi. „Þetta er eins
konar opinber staðfesting á því
að hjúkrunarfræði sé sjálfstæð
fræðigrein og þá felst einnig í
þessu mikilvæg viðurkenning á
heilbrigðisdeild Háskólans á Ak-
ureyri.“
Áhrif umhyggju og
umhyggjuleysis
Sigríður hefur stundað rann-
sóknir í mörg ár af miklum
áhuga. I mastersnámi sínu gerði
hún rannsókn um upplifun sjúkl-
inga á umhyggju og umhyggju-
leysi í heilbrigðisgeiranum. „Svo
held ég áfram með þetta í dokt-
orsnáminu og þróa þessar hug-
myndir áfram.“ I rannsóknum
„Sumt fólk hefur læknandi návist en aðrir geta verið alger„hross"ímannlegum samskiptum og ef til vill hallar heldur á hrossið íþessari samlíkingu, “
segir Sigríður. mynd: rut
en aðrir geta verið alger „hross“
í mannlegum samskiptum og ef
til vill hallar heldur á hrossið í
þessari samlíkingu. Þetta fólk
brýtur niður náungann bara
með framkomu sinni. Þegar fólk
hefur á brattann að sækja er
þetta svo ótrúlega áhrifaríkt að
enginn getur trúað því án þess
að hafa lent í því sjálfur."
Víða „hross“ í kerfinu
Flestar rannsóknir Sigríðar bein-
ast að íslenska heilbrigðisgeiran-
um. En er þá mikið um „hross“
hér á landi? „Þau eru kannski
ekki mörg en þau skilja oft eftir
sig sviðna jörð. Ég vil meina að
umhyggjuleysi í starfi sé van-
ræksla og á því eigi að taka eins
og annarri vanrækslu, eins og til
dæmis að gefa rangt lyf.“
Sigríður segir að umhyggju-
leysið geti haft afar langvarandi
áhrif og slæm. „Ég man eftir
konu sem hafði mætt tilfinn-
ingaleysi og kulda þegar hún var
að fæða barn. Hún ákvað í kjöl-
far fæðingarinnar að eiga ekki
fleiri börn vegna reynslu sinnar
af viðkomandi heilbrigðisstarfs-
manni. Hún vildi ekki eiga það á
hættu að lenda í einhverju við-
Iíka. Hún stóð við ákvörðun sína
og eignaðist ekki fleiri börn.“
Sigriður segir „hrossin" víðar en
í heilbrigðisgeiranum. „Þau eru
nú nokkur innan skólakerfisins
og því þykir mér mjög mikilvægt
að hafa sérstakt mannval þar og
beina „hrossunum" annað.“
Fékk alþjóðlega
viðurkenningu
Nýlega fékk Sigríður alþjóðlega
viðurkenningu fyrir rannsóknir
sínar og fræðistörf en bandarísk-
ir kollegar hennar í alþjóðlegu
heiðursfélagi hjúkrunarfræðinga
tilnefndu hana. „Þetta hefur
mikið gildi og er mikill heiður
fyrir mig. Ég hef birt rannsóknir
mínar erlendis og þær hafa al-
þjóðlega skírskotun. Þetta er
sammannleg reynsla. Ein kona í
Kanada sem ég spurði um áhrif
umhyggjuleysis sagði: „I felt like
a dust in a corner.“ Önnur hér á
Islandi sagði: „Mér leið eins og
ryki á gólfinu.“ Rannsóknir Sig-
ríðar hafa birst í viðurkenndum
erlendum fræðiritum og eftir
hana liggja bókakaflar í
nokkrum löndum. Þá ferðast
hún víða um og heldur fyrir-
lestra.
Sigríður er að fara í rannsókn-
arleyfi og ætlar að ljúka tveimur
rannsóknum sem hún vinnur nú
að. Þar rannsakar hún annars
vegar upplifun þeirra sem hafa
lést um 20-50 kíló og líðan
þeirra. I hinni rannsókninni
skýrir Sigríður frá upplifun að-
standenda á umhyggju og um-
hyggjuleysi og tekur þannig ann-
an pól í hæðina frá fyrri rann-
sóknum. Þá eru á dagskrá
nokkrir stórir fyrirlestrar meðal
annars í Cambridge þar sem
Sigríður verður aðalfyrirlesari á
alþjóðlegri ráðstefnu. „Þetta er
langþráð leyfi og ég hlakka mik-
ið til.“ -jv
annars vegar styrkja einstakling-
inn í baráttu hans og hins vegar
hvað það er sem brýtur niður."
mánuð eftir að ákveðinn hjúkr-
unarfræðingur hafði sinnt sér.
Sumt fólk hefur læknandi návist
sínum Ieitast Sigríður við að
skilja þjáninguna, þá mannlegu
reynslu að standa frammi fyrir
lífsreynslu sem reynir virkilega
á, til dæmis að vera með krabba-
mein. „Ahersla mín hefur síðan
verið á að kanna þá þætti sem
Aðaláhersla Sigríðar í rann-
sóknum sínum er hin uppbyggj-
andi áhrif umhyggjunnar og nið-
urbijótandi áhrif umhyggjuleys-
isins. „Þetta er sláandi í báðar
áttir. Eitt sinn sagði maður mér
að sér hafi Iiðið vel í hálfan
Sigríður var aðalfyrirlesari á alþjóðlegri ráðstefnu f Finnlandi á síðastliðnu ári.
Hér er hún (lengst tii hægri) ásamt bandarískum fyririesara og eiginmanni
hennar.