Dagur - 01.12.1998, Blaðsíða 2

2 - ÞRIDJVDAGUR 1. DESEMBER 1998
FRÉTTIR
Sauðfé að éta sex
þúsirnd ára gras!
Þarna í miðri eyðimörkinni brá svo undariega við að hópur sauðkinda hafði safnast
umhverfis torfuna og enginn gróður sjáanlegur.
Upplýsingar iim mataræði
nokkrurra sauðkinda
komu fram á fjölmenuum
baráttufundi.
Á fjölmennum baráttufundi um vernd-
un hálendisins sem haldinn var í Há-
skólabíói um helgina undir yfirskrift-
inni „Með hálendinu gegn náttúru-
spjöllum“ kom fram í framhjáhlaupi
hjá Guðmundi E. Sigvaldasyni, eld-
íjallafræðingi, að hann hafi séð sauðfé
á hálendinu éta rúmlega 6.000 ára
gamlar gróðurleifar, og er þetta elsta
„gras“ sem blaðinu er kunnugt um að
íslenska sauðkindin hafi etið!
Guðmundur greindi frá þessu sem
dæmi um tengsl fortíðar og nútíðar og
hve mikil kaflaskipti hafa orðið á há-
lendinu, einkum eftir að landnám
hófst og maðurinn tók að nýta landið.
Orðrétt sagði Guðmundur: „Á liðnu
sumri fór ég um hluta þess hálendis,
sem búið er að rannsaka fyrir þrjá
milljarða króna. Forvitni mín beindist
að jarðvegsleifum, sem enn er að finna
í svartri eyðimörk. Á leið í náttstað eitt
kvöldið tók ég eftir dátítilli jarðvegs-
torfu skammt frá vegslóðanum í rúm-
lega 500 metra hæð.
Þarna í miðri eyðimörkinni brá svo
undarlega við að hópur sauðkinda
hafði safnast umhverfis torfuna og
enginn gróður sjáanlegur. Þegar nær
kom reyndust rollurnar ákaflega ófúsar
að hverfa frá torfunni og viku ekki frá
nema Iítinn spöl þegar mig bar að. Þær
voru nefnilega að éta torfuna í bókstaf-
legri merkingu, hámuðu hana í sig.
Þetta reyndist vera hálfrotnaðar gróð-
urleifar, um meter á þykkt og nokkrir
metrar í þvermál. Ég tók sýni og sendi
til aldursgreiningar. Rollurnar voru að
éta gras sem óx á hálendinufyrir 6200
árum eða um það bil 4000 árum fyrir
Krists burð!“
Megin þunginn í erindi Guðmundar
Qallaði hins vegar um sambúð manns
og náttúru og skyldur manna við land-
ið, eins og raunar önnur erindi og upp-
FRÉT TA VIÐTALIÐ
lestrar á fundinum gerðu líka.
Á sunnudag var síðan haldinn fund-
ur á Egilsstöðum í Félagi áhugafólks
um verdun hálendis Austurlands, þar
sem hvatt var til málefnalegrar og
drengilegrar umræðu um verndun og
nýtingu náttúruauðlinda á Austur-
landi. Fundurinn taldi að lögformlegt
mat á umhverfisáhrifum Fljótsdals-
virkjunar vera heppilegasta farveginn
fyrir slíka umræðu þar sem sjónarmið
verndunarsinna annars vegar og virkj-
unarsinna hins vegar fengju faglega
umljöllun.
miHifyrirsögn
Mikið Ijölmenni var á fundinum í Há-
skólabíói eða yfir þúsund manns. Jó-
hannes Geir Sigurgeirsson, stjórnar-
formaður Landsvirkjunar, gerði at-
hugasemdir við það í fjölmiðlum að
fyrirtækið fékk ekki að hafa talsmann á
fundinum. Landsvirkjun birti hins veg-
ar auglýsingar í einhveijum dagblöðum
um helgina þar sem segir að „gild rök,
útreikningar og staðreyndir sýni að
virkjun fallvatna efli þjóðarhag. Til-
finningar skipti líka máli... en það sé
mikilvægt að beita þeim í réttum mæli,
á réttan hátt á rétta málefnið og rétt-
um ástæðum og á réttum tíma.“ Með
þessum texta voru síðan birtar myndir
af Hágöngum, annars vegar frá 1996
og hins vegar frá 1998 þegar Iónið hef-
ur myndast.
I tilefni af yfirlýsingum Jóhannesar
Geirs sendu aðstandendur fundarins
síðan frá sér athugasemd þar sem á
það var bent að fundurinn í Háskóla-
bíói hafi ekki verið málþing heldur bar-
áttufundur gegn virkjununarhugmynd-
um Landsvirkjunar og því óeðlilegt að
Landsvirkjun hefði verið þar með
ræðumann. — BG

Ekki er ofsögum sagt af verslimargleði laudsmanna í
erlcndum stórborgum á þessu hausti, þótt ferðafröm-
uðir reyni einlægt að gefa helgarferðunum stunpilinn
„menningar- og afslöppunarferðir“. Farþegi sem var
að koma frá Dyflinni fyrir stuttu úr slikxi ferð segir
pottverjum að þegar vélhi átti að fara að hefja sig til
flugs til íslands aftur hafl komið kall frá flugstjóra.
Þar hafl haim útskýrt að vegna þess að vélin væri
óvenju þung þyrfti hann að fara aftur upp að flugstöð
og létta af henni eldsneyti. Hún var sem sagt sjö tonn-
um þyngri á leiðinni heim en þegar hún kom út með
sama farm farþega! Einhver reiknaði út í hvelli að
þetta þýddi yflr 20 kíló af menningu og afslöppun á
mann!
Órói er kominn fram á
skjálftamælum sjálfstæðis-
manna í Reykjavík, sem vilja
hafa um það að segja hver
skipar sæti Friðriks Sóphus-
sonar á listanum. Þelr benda
á góðan árangur prófkjörs á
Reykjanesi til að fá endur-
nýjun á lista, og vilja sömu
aðferð í Rcykjavík. Hinum
hægfara í flokknum (les:
þeim sem eiga örugg sæti) finnst óþarft að leggja í svo
mikið tilstand út af litlu. Oti í hiðröðinni fyrir utan
skemmtistað þingmanna standa Katrín Fjeldsted, Ari
Edwald, Vilhjálmxrr Vilhjálmsson og fleiri og bfða eft-
ir að Davíð dyravörður hleypi imi.
Og enn fjölgar í hópi þeirra
sem orðaðir eru við slaginn
xnn efstu sætin í prófkjöri
Samfylkingarinnar á Norð-
urlandi eystra. Hallgrímur
Ingólfsson í Auglýsingastof-
unni Stíl heyrist nú nefndur
æ oftar.
Haiigrímur Ingólfsson.
Mannréttmdabrot að hafa
ekkí til hnífs og skeiðar
Harpa Njáls
félagsfræðingur og forstöðumaður
innanlandsdeildar Hjálparstaifs
kirkjunnar.
Vaxandi fjöldifólks á ekki
til hnífs eða skeiðar ogfátækt
eralgengari á íslandi en viðitr-
kennter.
- Harpa Njáls hefur gert félagsfræðilega
athugun á högum þeirra sem minnst
mega sín i þjóðfélaginu og hverjar ráð-
stöfunartekjur láglaunafólks raunveru-
lega eru.
„Þegar borið er saman fyrir hverju ráð-
stöfunartekjur heimilanna eiga að duga
kemur í ljós að verulega vantar uppá hjá
mörgum, þar ber verulega á milli. Ég byggi
það á tölum frá Ráðgjafarstofnun beimil-
anna og neyslukönnun frá árinu 1995.
Neyslukönnun 1995 leiðir í ljós að það er
svo Iangur vegur frá að t.d. þeir sem hafa
lægstu tekjurnar í samfélaginu, eins og t.d.
þeir sem lifa af örorku- og ellilífeyri,
sjúkradagpeningum, eru á atvinnuleysis-
bótum og þeir sem fá framfærslustyrk frá
félagsmálastofnun hafi eitthvað sambæri-
legt handanna á milli og meðaltalstekjur
benda til. Þeir sem lifa af lægstu tekjunum
á vinnumarkaðnum, eins og t.d. félags-
menn í Iðju, Sókn, Dagsbrún og Framsókn
teljast þarna með. Árið 1994 voru hæstu
laun bótaþega á bilinu 42 til 46 þúsund
krónur og voru þá í takt við lægstu Iauna-
taxta verkalýðsfélaga en í dag hefur þessi
samanburður skekkst verulega. I dag eru
atvinnuleysisbæturnar 59.635 krónur en
öryrkjar og ellilífeyrisþegar sem hafa fullar
bætur bera úr býtum liðlega 63 þúsund
krónur. Árið 1995 breytti Félagsmálastofn-
un Reykjavíkur reglunum og þá fengu
skjólstæðingar hennar myndarlega hækk-
un. Síðan þá hefur reglunum ekkert verið
breytt og enn er verið að greiða sömu
krónutölu, 63 þúsund krónur, svo kaup-
máttur þessa fólks hefur rýrnað umtalsvert
og var þó ekki beysinn fyrir.
Það hefur t.d. ekki verið tekið neitt tillit
til barnafólks sem leitar eftir aðstoð en það
er ætlast til að barnabætur, meðlag og
mæðralaun brúi það bil sem skapast við
framfærslu barna. Það er algjörlega horft
fram hjá því hversu mörg börn einstakling-
ur sem leitar aðstoðar og er undir viðmið-
unarmörkunum í tekjum hefur á sínu
framfæri. Það er mjög harkaleg aðgerð og
það verð ég mjög vör við í starfi mínu hjá
Hjálparstarfi kirkunnar."
- Er verið að hrjóta á þessu fólki sem
margt hvert getur ekki borið hönd fyrir
höfuð sér til vamar?
„Um síðustu áramót hækkuðu lágmarks-
laun í 70 þúsund krónur og vantar þó mik-
ið á að mínu mati að það nægi til lágmarks-
framfærslu. Lög um félagsþjónustu sveitar-
félaga nr. 40/1991 kveða á um að allir eigi
að búa við félagslegt og fjárhagslegt öryggi
og það eigi að grípa inn í með aðgerðum til
að fyrirbyggja félagslegan vanda og tryggja
öllum þegnum mannsæmandi líf. Það er
langur vegur frá því að þessum markmið-
um laganna sé framfylgt í dag. Það eru
mannréttindabrot að fólk hafi ekki til hnífs
og skeiðar, en allt stuðlar að því að hinir fá-
tæku verða enn fátækari. Ráðstöfunartekj-
ur þessa fólks eru algjörlega óásættanlegar.
Úm leið og ég varpaði því fram hveijir það
eru sem eru svona illa settir þá minni ég
jafnframt á það að við erum svo lánsöm að
búa í landi þar sem lífskjör eru hvað best í
öllum heiminum í dag. íslendingar eru ein af
fimm best settu þjóðum heims og í ljósi þess
verður andstaðan enn meira áberandi. Hún
er ansi brothætt sú glansmynd sem sett hef-
ur upp af velferðarríkinu íslandi.11
- Erfátækt almennari á íslandi en al-
menningur gerir sér greinfyrir?
„Já, og þetta er neyðin sem ég mæti í
mínu starfi. Fólk býr við erfiðari aðstæður
en almenningur vill horfast í augu við, að-
stæður sem eru mjög niðurbrjótandi og
mannskemmandi, ekki aðeins fyrir einstakl-
inginn, heldur einnig samlélagið." - gg