Dagur - 27.05.2000, Qupperneq 11

Dagur - 27.05.2000, Qupperneq 11
Xk^MT. LAUGARDAGUR 27. MAÍ 2000 - 27 MATARGATIÐ Þegar fólk flytur til framandi landa er sér- stakur matur frá upp- runalandinu oft eitt af því sem það saknar. írena Zvirblis frá Bosníu veltir sér þó ekki mikið upp úr slíkum vanda- málum en er fús til að gefa Degi smá innsýn í matarvenjur fjölskyld- unnar. „Ég elska að búa til mat. Ég er með stórt heimili og fínnst til- heyra að elda sjálf í stað þess að panta kannski fimm pizzur" segir Irena. Hún er listmálari og húsmóðir, á þrjú börn sjálf og er dagmamma fjögurra í viðbót. Irena er ein þeirra flóttamanna frá fyrrum Júgóslavíu sem sest hafa að hér á landi og hún byrjar á að biðjast afsökunar á því að hún eigi engar uppskriftir frá Bosn- íu. Astæðan er sú að þegar hún flúði heimili sitt urðu þær eftir eins og aðrar eigur fjöl- skyldunnar. Irena hefur búið hér á Iandi í tæp þrjú ár og kveðst vera búin að finna flestar þær mat- vörur í verslunum hér sem hún hafi fengið í fyrrum heima- landi sfnu. Þó eru nokkrar teg- undir grænmetis sem hún saknar og reyndar finnst henni grænmetið hér á Islandi afar dýrt og sumt af því ekki eins ferskt og safamikið og hún átti að venjast. „Mjög margir rækta sinn eigin matjurtagarð í Bosn- íu og eru alltaf með ferskt grænmeti á borðum en ég og mín fjölskylda bjuggum samt ekki við þannig aðstæður,“ seg- ir hún. Þegar spurt er um sér- stakar tegundir sem séu í met- um hjá fjölskyldunni nefnir hún strax papriku. „Við notum papriku mjög mikið við matar- gerð, bæði gefur hún gott bragð og er auk þess Iitsterk og lystaukandi." Rauðar, grænar, gular Sem dæmi um góðan rétt þar sem paprikan er í lykilhlutverki gefur hún eftirfarandi lýsingu: „Við tökum nokkrar paprik- ur, rauðar, grænar eða gular, og skerum ofan af þeim. Síðan hrærum við saman nautahakk og svínahakk, jafn mikið af hvoru, ásamt söxuðum lauki, salti, pipar og paprikukryddi. Þessu kjötdegi troðum við ofan í paprikurnar.Setjum svo mat- arolíu í pott, hrærum hveiti út í °g þynnum með vatni og tómatkrafti (ekki tómatsósu). Ofan í þessa sósu setjum við paprikurnar með hakkinu og sjóðum í um það bil klukku- tíma.“ Mikið hvítkál Irena segir kálböggla vera ekta júgóslavneskan mat og þar er kálið aðalatriðið því hún talar um að allt að þrír stórir hvít- kálshausar fari f einn slíkan rétt og þeir eru ailir teknir sundur, blað fyrir blað. Að öðru Ieyti er hráefnið það sama og sett var í paprikurnar en búnar eru til litlar kjötrúll- írenu þykir gaman að búa til mat handa sér og sínum en hún á engar uppskriftir því þær urðu eftir þegar hún flúði heimili sitt. - mynd: pjetur ur úr deginu og settar efst á kálblað sem síðan er rúllað utan um þær. Allt sett í pott með litlu vatni og soðið. Irena kveðst hafa alist upp við að nota kálfakjöt í meira mæli en hér er gert og segist aðeins einu sinni hafa hitt á það hér f verslun. Hún saknar þess Iíka að fá ekki litla grísi til að grilla í heilu lagi. „Það er siður þegar haldnar eru veislur í Júgóslavíu til að fagna nýju ári, merkisafmæli brúðkaupi eða öðrum slíkum áföngum, segir hún.“ Hún viðurkennir að hafa stundum verið búin að kaupa ýmsa matvöru hér sem fjöl- skyldan var ekki ýkja hrifin af, áður en hún hitti á rétta bragðið. Hún nefnir til dæmis sinnep og kæfu. „Við vorum glöð þegar við fundum skóla- kæfuna, hún er lík þeirri sem við þekkjum frá Júgóslavíu.11 Bakar brauð og býr til kotasælu írena bakar brauð sjálf og er látin bíða í hálftíma og tfminn notaður til að mylja 1 kg. af hnetum í kvörn. Nú eru skornar kökur úr deginu und- an stórum diski, olíu smurt á þær og hnetunum og smávegis af sykri stráð yfir. Þannig eru kökurnar settar hver ofan á aðra og hnetur á milli svo úr verður nokkurs konar lagkaka sem bökuð er í um það bil 40 mínútur. Meðan því fer fram er 1 kg. sykur og svolítið vatn soðið saman í potti í hálftíma og þegar kakan er bökuð þá er sýrópinu úr pottinum hellt yr’ir hana. Kakan dregur í sig allt sýrópið. Síðasta umræðuefnið er kaffið og þá kemur í ljós að Irena er farin að afvenjast bosnísku kaffi. „Við drukkum niest svokallað tyrkneskt kaffi í Bosníu, svellþykkt og rót- sterkt. Frændi okkar sendi okkur þannig kaffiduft hingað en þá brá svo við að mér fannst það alltof sterkt. Núna drekk ég bara neskaffi." - GUN einmitt með stóran nýbakaðan hveitibrauðhleif þegar viðtalið fer fram á heimili hennar. Hún gefur að smakka - með kotasælu sem viðbit. Einstak- lega gott. „Við notum mikið kotasælu því hana þekkjum við frá Bosníu. Þessi er keypt en ég bý hana líka stundum til,“ segir hún og lýsir að- ferðinni við það. „Ég kaupi fjóra lítra af nýmjólk og hræri smávegis af jógúrt út í hana. Hita mjólkina við mjög vægan hita og þegar hún er orðin heit fer ég með hana út á svalir til kælingar. Þar Iæt ég hana bíða í átta klukkutíma og eys henni þá á sigti. Mysan lekur af og eftir verður ostur sem smakkast mjög líkt kota- sælu úr dós en er ennþá betri.“ Hún bætir því við að svona draflaostur sé líka hollur fyrir magann og meltinguna. Irena kann að meta íslensk- an fisk en kveðst vanari öðrum tegundum frá Júgóslavíu. „Þar er svo mikið af ám og vötnum og úr þeim kom megnið af þeim fiski sem við borðuðum þar.“ Hún segist matreiða fisk- inn á ýmsan hátt en algengasta aðferðin sé að steikja hann í olíu á pönnu. Oft býr hún Iíka til grænmetis og kjöt- súpur úr því sem hún hefur við hendina hverju sinni. Bakklava er bosnísk kaka Að lokum lýsir hún sérstakri köku sem er einkennandi fyrir Júgóslavíu. Kakan heitir Bakklava og Irena segir móður sína vera snilling í að búa hana til. „Deigið er úr hveiti, vatni og salti og það er hnoðað vel sam- art. Það fer svona 0,5 kg af hveiti í hverja köku. Síðan er það flatt út mjög þunnt í stóra, stóra köku. Hún er teygð út eins og hægt er. Þannig er hún Paprikan litsterk og lystaukandi

x

Dagur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagur
https://timarit.is/publication/251

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.