Dagur - 30.05.2000, Blaðsíða 6

6 ■ ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 2000
Xfc^nr
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag: DAGSPRENT
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjóri: elías snæland jónsson
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn Jónasson
Skrifstofur: strandgötu 3i, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVfK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Sfmar: 460 eioo 0G soo 7oeo
Netfang ritstjórnar: rltstjori@dagur.is
Áskriftargjald m. vsk.: i.ooo KR. Á MÁNUÐl
Lausasöluverð: 150 kr. og 200 kr. helgarblað
Grænt númer: soo 7080
Netföng auglýsingadeildar: augi@dagur.is-gestur@ff.is
Sfmar augiýsingadeiidar: cREYKJAV(K)5B3-1615 Ámundi Ámundason
(REYKJAVÍK)563-1642 Gestur Páll Reyniss.
(AKUREYRI)460-6192 Karen Grétarsdóttir.
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símbréf ritstjórnar: 460 6171(AKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Eim einii áfangiim
1 fyrsta lagi
Enn einn áfangi hefur náðst í torsóttu friðarferli á Norður-Ir-
landi. Heimastjórnin í Belfast tekur á ný til starfa í dag, en
hún fór frá völdum í febrúar síðastliðnum samkvæmt fyrir-
mælum bresku ríkisstjórnarinnar sem vildi koma í veg fyrir að
Sambandssinnaflokkurinn undir forystu David Trimble drægi
sig út úr stjórnarsamstarfinu. Um helgina tókst Trimble að fá
flokk sinn til að ganga aftur til samstarfs við lýðveldissinna
kaþólskra. En meirihlutinn var mjög naumur og óvíst hversu
Iengi Trimble tekst að halda flokknum saman.
1 oðru lagi
Það sem knýr flesta stjórnmálamenn á Norður-Irlandi til að
Ieita samstarfs um stjórn héraðsins er eindreginn vilji íbúanna
til að fá að byggja samfélagið upp í friði og bæta lífskjörin til
samræmis við það sem þekkist í nágrannalöndunum. Eftir
margra áratuga blóðuga bardaga og hin hryllilegustu hermdar-
verk á báða bóga, er ekki lengur neinn vilji meðal þjóðarinnar
til að halda slíkum tilgangslausum blóðfórnum áfram. Þessu
hafa samtök hryðjuverkamanna smám saman verið að átta sig
á, þótt erfíðlega hafi gengið að fá þau til að eyðileggja vopnin.
En loforð stjórnenda írska lýðveldishersins um að starfa með
alþjóðlegum eftirlitsmönnum og gera vopn sín óskaðleg varð
einmitt til þess að hægt var að endurreisa heimastjórnina á ný.
í þriðja lagi
Þegar litið er til þess hvílíkt hatur hefur einkennt öll samskipti
mótmælenda og kaþólskra á Norður-írlandi áratugum saman,
þarf engan að undra þótt það taki langan tíma að byggja upp
traust á milli fyrrum Ijandmanna, en það er forsenda árang-
ursríks samstarfs. Því verki er langt í frá lokið. Þvert á móti má
búast við að eftir hvern nýjan áfanga komi bakslag af einhverju
tagi. En það er smám saman hægt að leggja langa leið að baki
með mörgum stuttum skrefum. Það á við á Norður-írlandi nú
þegar öllum má vera ljóst að þjóðin sættir sig ekki lengur við
pólitískt ofbeldi.
Elias Snæland Jónsson
Bensín-Mekka
íslands

Einkabíllinn er endanlega að
taka völdin í Reykjavík ef
marka má nýja skýrslu um
vistvæna samgöngustefnu.
Þar má sjá sláandi tölur um
ofneyslu bíla og bíleigenda á
umhverfi sínu sem veldur
vægast sagt óhugnanlegri
mengun sem svo hugsanlega
er ein af orsökum krabba-
meins og annarra kvilla hjá
hluta borgarbúa. Ög útlitið er
ekki bjart, því fólki heldur
áfram að fjölga á höfuðborgar-
svæðinu og þar með bílum.
Því bfllaus getur enginn mað-
ur verið. Eða hvað?
Garri var orðinn há-
aldraður, eða kominn
fast að þrítugu, þegar
hann tók bílpróf. Og
átti bara takk fyrir alveg
þokkalega ævi fram að
því. Hann bjó ýmist í
Reykjavík eða úti á
landi á þessum árum,
fór allra sinna ferða fótgang-
andi eða í strætó í borginni og
úti á landi gekk hann til vinnu
eða fékk far með góðum ak-
andi grönnum. Rútur og flug-
vélar voru svo boðnar og bún-
ar til að flytja hann á milli
landshluta þegar svo bar und-
ir.
Og þetta var ekkert mál.
Nikótm
Síðustu áratugi hefur Garri
svo átt og ekið bifreið og not-
að hana óspart eins og aðrir
landsmenn. Og raunar í óhófi
eins og aðrir landsmenn. Bíll-
inn er nefnilega eins og tóbak-
ið: Nikótínþörfin nemur
kannski 4 sígarettum á dag,
en margir reykja samt 1-2
pakka umfram þarfir. Og hið
sama gildir um bílinn. Hann
er notaður í tíma og ótíma en
V
ekki bara þegar hjá því verður
ekki komist.
Garri lagðist á dögunum í
úreikninga og tók saman
skýrslu um bílnotkun sína á
vikutímabili og reyndi að
greina hve stór hluti notkun-
arinnar var bráðnauðsynlegur.
Og niðurstaðan var 5%! Sem
þýðir auðvitað að óþarfa akst-
ur á viku nam 95%.
Bílaborgarbúar
Það er því augljóslega hægt
með samstilltu átaki að draga
úr bílnotkun í borginni og þar
með minnka mengun
og auka heilbrigði og
hreysti bílaborgarbúa.
Og borgaryfirvöld eða
ríkisvaldið gætu auð-
vitað haft afskipti af
málinu. Hvers vegna
má til dæmis ekki tak-
marka frelsi bíleigenda
til að menga og spilla and-
rúmsloftinu, líkt og gert er við
reykingamenn? Hver er mun-
ur á mengun bíleigandans og
tveggja pakka mannsins?
Og í annan stað er nauðsyn-
legt að stemma stigu við fólks-
fjölgun í Reykjavík með því að
draga úr landsbyggðarflóttan-
um þangað. Það mætti t.d.
gera með neikvæðri auglýs-
ingaherferð þar sem lögð er
áhersla á helstu ókosti borgar-
innar og þannig reynt að letja
menn til að flytja suður. Til
dæmis eitthvað í þessa veru:
„Vilt þú skipta á hreina og
heilnæma fjallaloftinu úti á
Iandi fyrir bölvaðan bensín-
mökkinn í bílaborginni? Láttu
ekki draga jjig suður til „Bens-
ín-Mekka“ Islands á asnaeyr-
unum, dreifbýlismaður!"
GARRI
Einkabíllinn.
ODDUR
ÓLAFSSON
skrifar
Flestir spádómar um upplýsinga-
öldina hafa ræst. Fjarskiptabylt-
ingin er jafnvel enn fyrirferðar-
meiri en væntingar voru um fyr-
ir áratug eða svo. Fróðleikurinn
sem er í boði er nánast yfirþyrm-
andi og er kominn langt út fyrir
það rúmtak sem mannsheilinn
er fær um að greina, en samt
tekur heilinn öllum mannanna
maskínum fram að fjölbreytni og
starfshæfni.
Samt er hugsunin takmörkuð
og jafnvel vélræn. Þannig stend-
urá klisjubundinni hugsun. Þeg-
ar sömu orðalepparnir eru end-
urteknir aftur og aftur og enn og
einu sinni fara þeir að verða
marklitlir. En aðra veitir ekki af
að endurtaka til að halda heila-
búinu og siðgæðisvitundinni
starfhæfri. Faðirvorið er gott
dæmi þar um. Það eiga allir
kristnir menn að kunna og fara
með það upphátt eða í huganum
við margs kyns tækifæri.
Því er varla hægt að ásaka boð-
Vondar klisjur og gdðar
endur orðsins um að fara með
úreltar klisjur þegar þeir áminna
hirð sína um tvö þúsund ára
gamlan boðskap. Boðun trúar-
bragða er klisjukennd og getur
varla verið annað. Hins vegar er
orðgnótt kirkjunnar
þjóna misjöfn að gæðum
og innihaldi, ef út í þá
sálma er farið.
íþróttaklisjiir
Hins vegar eru klisjur
vegar eru ktisjur
stjórnmálamanna og Tölvur læra klisjur.
fjölmiðlafólks komnar í
sögulegt hámark og inni-
haldsrýrar að sama skapi.
Póli-
tíkusar lýsa afrekum sínum sem
„ítarlegum" og fjölmiðlungar eru
„rosalega" orðfáir þegar þeir raða
saman ldisjum sínum og segja
frá.
Lítil börn sem eru að læra mál
og reyna að skilja undur verald-
arinnar vilja fá að heyra uppá-
haldssögur sínar margendur-
teknar. Þctta þekkja allir sem
koma nærri barnauppeldi. En
áráttan er ekki bundin við börn-
in, því margir fullorðnir fá aldrei
nóg af sömu orðaleppunum.
Lýsing fréttamanna á kappleikj-
um boltafólks er ávallt
nánast hin sama. Það er
ofureðlilegt, því það er
aldrei neitt nýtt að ske á
leikvöllunum. Iþrótta-
iðkun er ákaflega ein-
hliða. Leikreglur bolta-
leikja eru einfaldar og
keppnin fer nákvæm-
lega eins fram, þar sem
bolta er ýmist sparkað
eða kastað.
En þetta er alltaf jafn spenn-
andi og óðamála fréttamenn ým-
ist hækka eða lækka tóninn eftir
fyrirfram gefnum reglum og
neytendur hrífast af klisjunum
sem dúndra á hljóðhimnum
þeirra og eru ýmist alsælir eða
vonsviknir, eftir því með hvaða
liði þeir halda.
Endurtekning óhjákvæmileg
Kennarar eru undir sömu sök
seldir og þeir sem boða trú. Þeir
verða að endurtaka sínar klisjur
til að troða fróðleiknum inn höf-
uð nemenda sinna. Og þeir taka
við árgangi eftir árgang, sem
þurfa að Iæra sömu atriðin ár
eftir ár. Endurtekningin er óhjá-
kvæmileg. A því verður ekki mik-
il breyting þótt krakkarnir skipti
á skólatösku og fistölvu, fremur
en að það breyti hagfræðinni
þótt viðskiptakennsla fari fram á
ensku en ekki íslensku. Ensku
klisjurnar eru hvorki skárri né
lakari en okkar eigin orðaleppar.
Ef einhver nennir að lesa
þannan pistil til enda, er hægt að
skemmta sér við að telja allar
vanabundnu klisjurnar sem
þjaka orðanotkun höfundar. Það
er einfaldlega mjög erfitt að
koma frá sér texta sem ekki er
hlaðinn merkingarlitlum endur-
tekningum. Slíkt er ekki einu
sinni á færi biskupa.
Hvermig bætum við
stærðfræðiJmnnáttu
grunnskólanema ?
Fáll Hlöðvesson
deildarstjóri í stærðfræði við
Verkmennaskólann á Akureyri.
“Taka þarf stærð-
fræðikennslu í
grunnskólunum
til endurskoðunar
hvað varðar
námsefni og ekki
síður þjálfun
kennara í stærð-
fræði og raungreinum. Það er líka
ljóst að mistök eru gerð með að
Ieggja allt kapp á stærðfræði-
kennslu í efstu bekkjum grunn-
skólans, í stað þess að henni sé
jafnað betur yfir allt skólastigið.
Þá virðist sem kennslubækur séu
alls ekki nógu góðar.
Edda Sóley Óskarsdóttir
framkvæmdastjóri Heimilis og skóla.
“Skýringarnar
geta verið marg-
þættar. þar mætti
nefna að sér-
hæfða stærð-
fræðikennara hef-
ur vantað til
starfa og einnig er
stærðfræði í 10. bekk þannig að
ef til vill er ekki á færi allra for-
eldra að veita börnum sínum lið-
veislu. Námsefni og kennsluað-
ferðir virðast sambærilegar við
það sem gerist í skólum í löndun-
um í kringum okkur, en vera má
þó að stærðfræðin hafi verið af-
gangsstærð í íslensku skólastarfi
undanfarin árum.“
Bjöm Bjömsson
sliólastjóri á Hofsósi.
“Byggja þarf
traustari grunn
undir stærðfræði-
kennslu. Þegar
við vorum í skóla
þá lærðum við
uppúr kennslu-
bók Elíásar
Bjarnasonar þar sem hver aðferð
var ekki kcnnd með 20 eða 30
dæmum eins og nú-er gert, held-
ur hundruðum dæma og þannig
festust aðferðirnar miklu betur í
huga hvers manns en nú. Með
flóknara samfélagi er einnig farið
að kenna sífellt fieiri greinar neð-
ar í bekkina og það hefur gerst á
kostnað grunngreina, svo sem
móðurmáls og stæðfræði, og við
sjáum hver útkoman er.“
Tómas Rasmus
kennari og annar tveggja höfunda
stærðjheðivefsins www.rasmus.is
“Við eigum að
reyna sem fjöl-
breyttust verk-
efni, þannig að
við finnum þær
leiðir sem geta
örvað nemend-
ann, hvern og
einn til skilnings á stærðfræði.
Einnig verðum við að setja grein-
ina í þann búning sem heillar og
kemur þar margt til greina, enda
grípur stærðfræðin inn á svo
mörg svið. Margt er hægt að
reyna og engu er að tapa enda er
árangurinn ekki svo glæsilegur,
þegar nærri þúsund nemendur
eru með 2,0 í einkunn og þar
undir á samræmdu prófunum nú
í vor.“