Dagur - 30.05.2000, Blaðsíða 17

ÞRIDJUD A GU R 30. MAÍ 2000 - 17
BRÉF TIL KOLLU
Bryndís
S
skrifar
Elsku Kolla Veðráttan
hér getur verið duttl-
ungafull, rétt eins og
heima. Dögum saman
skín sólin. Allt svo bjart
og notalegt. Smám sam-
an magnast rakinn í loft-
inu. Uppgufun jarðar
loðir við mann eins og
dögg á vormorgni. Að
lokum slær öllu saman,
köldu og heitu lofti, aðskiljanlegum jarð-
argufum. Pað verður ógurleg sprenging
ofar jörðu. Eldingar æða um himinhvolfið.
Prumur öskra eins og skot úr falibyssu.
Aftur og aftur. Síðan verður úrhelli. Heitir
og þtrngir dropar. Allt gegndrepa á auga-
bragði. Degi seinna er eins og ekkert hafi í
skorizt. Sólin brosir á ný. Fuglarnir
syngja. Höfugur ilmur stígur upp af jörð-
í dag rignir án afláts. Skýin hanga
þunglamaleg yiir húsþökunum. Dimmt
eins og á haustdegi. Á svona dögum uni
ég mér bezt við tölvuna. Engin skylduverk
framundan. Aldrei þessu vant. Ýkjulaust,
Kolla, þá hef ég tekið á móti þijú hundruð
og sjötíu gestum í þessum mánuði. Ég hef
líklega bakað um sjö hundruð pönnukök-
ur og sinurt ótal laxasneiðar. Samt er ég
ekkert þreytt. Mér h'ður bara vel. Finnst
þetta gaman. Hefði ekki viljað fara á mis
við þetta ævintýri. Svo óhkt öllu, sem ég
hef reynt áður. Fyrir utan hvað ég hef lært
margt!
Ég fór ekki í gönguferð í morgun. Of
mikil rigning. Ég las blöðin þvíbetur. ís-
land enn á forsíðu. Björk okkar með
pálmann í höndunum.Ótrúleg manneskja,
hún Björk. Kannski hún sé af álfakyni,
eins og þeir únynda sér hér í Ameríkunni.
Lars von Trier hefur þá látið sig hafa
það að fljúga að þessu sinni.Hann er víst
hræddur við flugvélar. En nú var mikið í
húfi. Og allt er þegar þrennt er. Tvisvar
áður hafði hann átt von. Þeir segja, að
sagan „Dansað í myrkri" gerist hér í Am-
eríku. Ung móðir á við veikindi að stríða.
Fórnar öliu til þess að sonur hennar fái
aðhalda heilsu. Satt eða logið - ég veit það
ekki.
Saga Kristíimr
En það var svo skrítið, að á næstu síðu í
sama bfaði var önnur frétt. Hún fjallaði
hka um unga móður, sem átti við veikindi
að stríða. En það var ekki bíómynd, held-
ur saga úr hversdagslífinu. Hún hrærði
svo í mér þessi saga, Kolia, að ég fór að
hágráta. Hugsaðu þér, alein í morgun-
sárið!
Við vitum ekki, hvernig sagan hennar
Bjarkar endar. Það er leyndarmái, þar til
við sjáum myndina. En þessi hvunndags-
saga, sem ég las í blaðinu, fær góðan endi.
(Það var þess vegna, sem ég fór að gráta,
auðvitað).
Stelpur í blökkumannahverfum stór-
borganna eiga ekki mörg tækifæri í hfinu.
Það þarf kraftaverk til þess að draga þær
„Ég fór ekki í gönguferð í
morgun. Of mikil rigning.
Ég las blöðin því betur. ís-
land enn á forsíðu. Björk
okkar með pálmann í
höndunum. Ótrúleg mann-
eskja, hún Björk. Kannski
hún sé afálfakyni, eins og
þeir ímynda sér hér í
Ameríkunni"
Dansað í
upp úr því dýkinu, sem þær eru fæddar í.
Yfirleitt föðurlausar. Njóta stopullar skóla-
göngu. Gatan verður þeirra athvarf.
Snemma sviftar meydómnum. Sagan end-
urtekur sig. Nýtt barn sér dagsins ljós. Og
þar með lokast hringurinn. Vonleysið al-
gert. Nema kraftaverkið gerist.
Saga Kristínar er kraftaverkasaga. Hún
var að vísu óvenjulegt barn. Orðin læs
fimm ára. Lá í sögubókum, meðan aðrir
hengu á götuhornum. Toni Morrison varð
eftirlætishöfundur hennar á tíunda ári.
Hún leitaði uppi bókasöfn á meðan aðrir
leituðu að dröggi. Bækur voru hennar
drögg. Árið sem hún fermdist vissi hún af-
veg, hvað hún vildi verða. Rithöfundur,
skrifa bækur.
Foreldrar Kristínar hafa hka verið
óvenjulegir. Þeir höfðu metnað fyrir hönd
barna sinna. Öll luku þau gagnfræðaprófi.
Kristín fór að ráðum þeirra. Innritaðist í
flugherinn. Þar fengi hún bæði góða þjálf-
un og menntun endurgjaldslaust. Henni
gekk vel í námi. Kennarar vildu, að hún
færi í læknisnám. Héldi áfram að verða að
gagni. Hún gat alveg hugsað sér það.
En þá varð hún ólétt.Svona upp úr
þurru. Eignaðist dreng. Drengurinn var
veikur. Veikindin breyttu öllum framtíðar-
áformum. í þessu landi, Kolla, er hver
sjálfum sér næstur. Keríið sýnir enga mis-
kunn, þó að barnið þitt sé veikt. Kristín
varð að hætta námi. Seldi htlu íbúðina,
sem hún hafði unnið fyrir dag og nótt.
Seldi bílinn. Fluttist aftur heim til pabba
og mömmu í Baltimore. Lækniskostnaður
varð óheyrilegur. Barnið fór í marga upp-
skurði. Lyfin kostuðu jarðarverð. Kristín
tók alla þá vinnu sem bauðst. Vann fjórt-
án tíma á dag. Barnið var ýmist spítala
eða heima hjá foreldrum hennar. Kristín
mundi aldrei verða læknir - hvað þá rit-
höfundur.
Svo gerðist það einn daginn, að Kristín
var á leið út í bakgarðinn með ruslið.
Gamalt dagblað lá á botni tunnunnar. Hún
teygði sig eftir því. Settist í tröppurnar.
Fletti í gegnum blaðið. Þá sá hún allt í
einu auglýsingu. Um skólavist í háskóla
með áherzlu á skáldsögugerð og sagna-
stfl. Þegar þarna var komið, var heilsu
drengsins borgið. Kristín var að vísu enn
skuldum vafin, en samt að reyna að fóta
sig á ný, hugsa til framtíðar. Því ekki?
Þetta sama haust hóf Kristín nám í há-
skóla. Með því að vinna á kvöldin og
spara miskúnnarlaust gat hún leigt sér
litla íbúð í nágrenni við skólann. Hún fékk
góða konu til að gæta drengsins. Kristín
reyndist afburðanemandi. Galt ekki litar-
háttar síns. Naut aðdáunar bæði kennara
og nemenda. „Kristín er fæddur rithöf-
undur,“ segir einn prófessorinn. „Hefur
einfaldan stfl. Segir sögur úr hversdagslíf-
inu. Lýsir þjáningum meðbræðra sinna.
Er trú uppruna sínum. Dreymir um betra
líf.“ Á seinasta ári stofnaði Kristín rann-
sóknarstöð um memnngu blökkumanna í
skólanum.
Kristín útskrifaðist daginn, sem Björk
fékk pálmann. Kristín er stærri en Björk.
Mikil um sig. Með breitt bros. Snúninga í
hárinu, eins og tíðkast meðal blökkufólks.
Björk hefur líka stundum snúið upp á
hárið einmitt á þennan hátt. Drengurinn
sat við hliðina á henni. Sex ára hnokki.
Með kolsvarta lokka. Brosandi. Búinn að
missa bamatennurnar
Sagan hefði getað endað þama. Að
lokinni athöfn hefðu þau mæðginin aftm
gengið út í hversdagslífið. Mamma hefði
farið að vinna í búðinni. Skrifað smásögur
í hjáverkum.
Óvæntur endi
En sagan endaði ekki þarna. Hún fékk
óvæntan endi. (Þess vegna fór ég að gráta,
manstu?) Kristín hafði ásamt tuttugu öðr-
um sótt um stóra styrkinn. Þrjár og hálfa
milljón til efnilegasta rithöfundarins.
Þennan dag skyldi tilkynnt um úrslitin.
Kristín kom í skólann uppáklædd í
svartri skikkju með marglitan klút um
hálsinn. (Samstöðutákn blökkustúdenta).
Sat á fremsta bekk. Beið eftir að vera köll-
uð upp. Hún hafði skilað inn sjö smásög-
um um h'fið í fátækrahverfinu. Skrifað
æskuminningar. Byggðar á eigin reynslu.
Gerði sér engar vonir. Margir voru kallað-
ir.
Þú getur þess vegna ímyndað þér áfall-
ið. KoUa
„Kristín Lincoln hefur að þessu sinni
hlotið verðlaunin. Þau nema þremur og
hálfri milljón króna.“
Fyrstu viðbrögð Kristínar voru að falla
á hnén og þakka Guði. Aftm og aftur.
„Guð, ég þakka þér. Ég þakka þér.“ Hún
tók drenginn í fangið. Grét ofan í hálsmál-
ið á honum. Þetta var allt svo óvænt. Svo
ótrúlegt. Draumurinn var að rætast. Pabbi
og mamma voru þarna líka.
Þetta var ekki bara venjuleg fjölskylda,
Kolla. Þetta var blökkufólk. Fólk sem heyr
baráttu hvern einasta dag. Fær varla að
sitja til sama borðs og hvítir. Eru litnir
hornauga. Eiga að kunna sér hóf. Vera til
hlés. Flestir nemendanna voru hvítir.
Þetta var skóli hvítra. Þess vegna var sig-
minn enn sætari. Kristín fer með haustinu
til Suðm Afríku. Hún ætlar að sökkva sér
ofan í bókmenntir Afríkuþjóða.
Hafðu augun opin, Kolla. Hún heitir
Christina Lincoln. Með haustinu gætirðu
fundið smásögmnar hennar á bókamark-
aðnum.
Það er hætt að rigna.
Þín Bryndís
Boðsbréf lír Bolungarvík
„Bolungarvíkmbær er vistvænn
ljölskyldubær sem hefrn að
geyma góða skóla, einsetinn
grunnskóla, vinsælan leikskóla og
lifandi tónlistarskóla. Fólags- og
memúngarh'f er þróttmikið. Starf-
rækt er frábært íþróttahús og
sundlaug, knattspyrna er í mikl-
um blóma og góðir íþróttavellir
og golfvöllur. Heilbrigðisþjónust-
an er með því besta sem þekkist
og unnið er að verkefninu Heilsu-
bærinn Bolungarvík. Samgöngur
eru góðar við nágrannabyggðar-
lagið ísafjarðarbæ og afskaplega
gott að búa í Bolungarvík. Vel er tekið á
móti nýjum íbúum og staðurinn er frið-
sæll með ótal möguleika til útivistar."
Hástemmdar lýsingar
Það sem hér er að framan sagt er úr
auglýsingu frá Nasco hf. í Bolungarvík
sem birtist í Mogganum um helgina og
verðm ekki annað sagt um þessa há-
stemmdu lýsingu en það að flott skuli
það vera. Nasco vantar til starfa skrif-
MENNINGAR
VAKTIN
Sigurður Bogi
Sævarsson
skrifar
stofustjóra og yfirvélastjóra og
það segi ég satt að ef ég hefði ein-
hvera þekkingu á debeti og
kredeti eða mekkanikki væri ég
farinn að hugsa mór til hreyfmgs
úr stólnum hér á ritstjórn Dags og
hefði sett stefnuna vestm, svo há-
stemmdar og heillandi eru þessar
lýsingar á ágæti Bolungarríkur.
Það er ábyggilega margt gott
ríð að búa í Bolungarvík. Þangað
kom ég í fyrrasumar og gisti yfir
nótt - og kunni bara bærilega ríð
mig. Rétt eins hvarvetna er hægt
að gera um mitt sumar og ef
veðrið er gott. Sú er þó ekki alltaf raunin.
Atvinnuástand í Víkinni hefur ekki verið
alltof gott síðustu árin og er brothætt;
fiskvinnslan í bænum byggist að verulegu
leyti á smábátunum, en aflaheimildir
þeirra hafa verið verulega skertar á síð-
ustu árum. Andstætt því sem segir í aug-
lýsingunni umtöluðu þá eru samgöngur
ríð ísafjörð ekki alltof góðar, enda þótt
Óshh'ðarvegurinn sé raunar stórum betri
nú en var. Það breytir þó ekki þeirri stað-
„Þvi tel ég að lýsingar eins og þær
sem gefnar eru af Bolungarvík í
þessu boðsbréfi, sem ég kalla svo,
séu síst vænlegar til árangurs,"
segir m.a. hér í greininni. Myndin
er þaðan úr bæ.
reynd að vegurinn er hættulegur og
fjöldi slysa, jafnvel banaslysa, hefur þar
orðið. Auglýsingar um góðar samgöng-
ur eru því hótfyndni. Um góða skóla í
Bolungarvík efast ég þó ekki, þó óg
þekki ekki málið. - í auglýsingunni er
ekki vikið að þeirri válegu snjóflóða-
hættu úr Traðarhyrnu, sem veldur því
að fjöldi fólks verður að yfirgefa heimili
sín á hverjum vetri. Þá er húshitunar-
kostnaður í Bolungarvík nokkuð hár
sem og vöruverð í matvörubúðum, þó
taka beri líka fram að ekki sé endilega
ódýrara lifa í Reykjavík enda mörg
gylliboðin þar.
Það sanna kemur í ljós
Ófáar menningarvaktirnar hef ég á síð-
ustu árum skrifað um byggðamálin og
línan í þeim er gegnumgangandi ein.
Að afleitt sé að landið sporðreisist og að
kostirnir við búsetu út á landi séu ótal-
margir en þá verði að kynna lands-
byggðina á réttum forsendum. Því tel
ég að lýsingar eins og þær sem gefnar
eru af Bolungarvík í þessu boðsbréfi,
sem ég kalla svo, séu síst vænlegar til
árangurs, enda verður að segja hverja
sögu eins og hún gengur. Það sanna
kemur alltaf í ljós á endanum.
sigurdur@dagur. is