Dagur - 09.12.2000, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 2000 - 5
U ÚjíAIijíAfLJ
....... ......
J
I hlutverki
leiðtogans
Davíð Oddsson segir ömmur sínar snemma hafa orðið sammála um að hann væri leiðtogaefni og myndi verða forseti.
í hiutverki leiðtogans nefnist
ný bók eftir Ásdísi Höllu
Bragadóttur sem út er komin
hjá Vöku-Helgafelli. Þar ræðir
Ásdís Halla við fimm íslenska
leiðtoga, þau Davíð Oddsson,
Hörð Sigurgestson, Ingi-
björgu Sólrúnu Gísladóttur,
Kára Stefánsson og Vigdísi
Finnbogadóttur.
1 bókinni lýsa þessir þjóðkunnu Islend-
ingar sjálfum sér, meðal annars kostum
sínum og göllum, místökum sem þeir
hafa gert og erfiðum ákvörðunum. Að
auki ritar Asdís Halla, sem nýverið varð
bæjarstjóri í Garðabæ, um þá list að
vera leiðtogi en hún stundaði nám við
Harvard í þeim fræðum.
Inaibjörg Sólrún
átti aldrei val
I bókinni ræða viðmælendur Ásdísar
Höllu um tildrög þess að þau völdust til
forystu. Ingibjörg Sólrún lýsir aðdrag-
anda þess að hún tók að sér að leiða
Reykjavíkurlistann svo:
„Eftir að ég hafði starfað á þingi um
nokkurt skeið höfðu æ fleiri orð á því
við mig að ég ætti að taka að mér for-
ystuhlutverk í sameinuðu framboði
minnihlutans í Reykjavík fyrir borgar-
stjórnarkosningarnar 1994. Þegar ég
varð að gera það upp við mig hvort ég
tæki þessari áskorun hringdi ég í tvo
helstu trúnaðarvini mína, þau Kristínu
Arnadóttur, sem ég hafði starfað með í
Kvennalistanum, og Stefán Jón Haf-
stein, sem ég hafði þekkt frá því við vor-
um unglingar inni í Vogum. Eg tók mik-
ið mark á þeirra mati og bæði lögðu þau
áherslu á að landið lægi þannig að ég
yrði að gefa kost á mér. I símtali okkar
Stefáns Jóns fór hann strax að skipu-
leggja praktísk atriði um hvernig ætti að
standa að framboðinu. Skyndilega
þyrmdi yfir mig og það rann upp fyrir
mér að örlög mín væru ráðin, ég væri að
fara í harðan kosningaslag. Mér fannst
eins og blóðið hætti að renna í æðun-
um, það helltist yfir mig kvíði og öll
orkan hvarf úr mér. Þegar ég var búin
að tala við Stefán Jón lagði ég símtólið
á, fór beint inn í rúm og steinsofnaði
eins og ég hefði verið skotin. I tengslum
við þá ákvörðun að taka að mér forystu í
Reykjavíkurlistanum fann ég aldrei til
gleði. Sú staðreynd að ég átti aldrei val
angraði mig.“
Davi'ð vildi ekki
verða brenndur!
Davfð Oddsson lýsti því snemma yfir að
hann hygðist ekki sækjast eftir embætti
forseta Islands: „Ég ætlaði mér aldrei að
verða stjórnmálamaður eða forystumað-
ur á þeim mælikvarða. Hugur minn
flögraði frekar til leiklistar eða annarra
listgreina, enda var ég alinn upp í aðdá-
un á ljóðskáldum og listamönnum. En
ömmur mínar voru sannfærðar um að
ég yrði leiðtogi og þær fullyrtu að ég
yrði forseti.
Svo hart gengu þær fram í þessum
umræðum að árið 1952, þegar ég var
fjögurra ára, kom ég eitt sinn fram í
stofu og tilkynnti brúnaþungur og alvar-
legur að ég ætlaði ekki að verða forseti.
Sagt er að ég hafi bætt því við að ef
„þeir" kæmu og hringdu bjöllunni þá
væri það alveg ákveðið af minni hálfu
að ég vildi ekki verða forseti. Konurnar
sögðu að ekki væri veruleg hætta á ferð-
um. Þegar farið var að kafa ofan í málið
kom í Ijós að það hafði verið í fréttum
um þetta Ieyti að Sveinn Björnsson for-
seti, sem þá var látinn, hefði verið
brenndur. Ég býst við að ég hafi þá séð
fyrir mér atburð úr indíánamyndum,
þar sem menn voru brenndir á báli, og
að ég hafi ekki viljað feta þá braut."
Kári hörundsár
Ásdís Halla ræðir meðal annars við for-
ystumennina fimm um galla þeirra og
veikleika. Kári Stefánsson, forstjóri Is-
Ienskrar erfðagreiningar segir í því sam-
bandi: „Það er engin spurning að ég er
mjög viðkvæmur og hörundsár en það
ræðst af því hvort ég hef sofið vel eða illa
um nóttina. Ef ég hef sofið illa er ég mjög
viðkvæmur. Ég er dálítið hégómafullur og
eins og allir miklir keppnismenn og -kon-
ur vil ég að menn meti það sem ég legg
fram. Ég hugsa að mér sárni mest þegar
menn gera það ekki. Þetta er auðvitað al-
veg hundleiðinlegur eiginlciki."
Eiainkonan
míkilvægur ráðgjafi Harðar
I hókinni er fjallað um það hverjir séu
ráðgjafar leiðtoganna. Hörður Sigur-
gestsson segir þar meðal annars að
hann hlusti mjög á ráð Áslaugar
Ottesen eiginkonu sinnar: „Áslaug hef-
ur stundum haft afgerandi áhrif á
starfsferil minn. Dæmi um það er að
þegar við vorum í Bandaríkjunum var
mér boðið að hitta Pálma Jónsson,
stofnanda Hagkaups. Hagkaup var þá í
bernsku. Hann sótti margar hugmyndir
til Bandaríkjanna og kom þangað reglu-
lega. Ég var þá í prófum og hafði ekki
tök á að fara í dagsferðalag til að hitta
Pálma. Nokkru síðar bað Valdimar
Kristinsson í Seðlabankanum, sem var
mikill félagi Pálma, mig um að hitta sig
í New York. Ég gerði það og erindi hans
var að kanna hvort ég væri reiðubúinn
til að koma til starfa í Hagkaupi. Ég er
frekar hvatvís og aldrei að vita nema ég
hefði farið að vinna hjá Hagkaupi, en
Áslaug hélt nú ekki. Hún tók ekki í mál
að ég tæki þessu atvinnutilboði. Henni
þótti ekki tímabært að taka slíka ákvörð-
un.“
Vigdís íhugaði afsögn
I bókinni í hlutverki leiðtogans þýfgar
Ásdís Halla viðmælendur sína meðal
annars um erfiðar stundir á ferli þeirra.
Vigdís Pinnbogadóttir, fyrrverandi for-
seti Islands, segir þar að hún hafi íhug-
að að segja af sér í tengslum við EES-
málið á sínum tíma. Mjög var þrýst á
Vigdísi að undirrita ekki lögin um gildis-
töku EES-samningsins og láta þannig
fara fram þjóðaratkvæðagreiðslu um
málið.
„Sjálf var ég alls ekki ósátt við að
skrifa undir samninginn vegna þess ég
hafði mikla trú á að EES-samningurinn
yki alþjóðlegt samstarf á sviði vísinda,
menningar- og menntamála. Ég skrifaði
undir fyrir börnin sem áttu eftir að
njóta samstarfsins. Mér fannst rétt að
undirrita samninginn með smáyfirlýs-
ingu sem ég fór með á ríkisráðsfundinn
en fékk við svo búið send nokkur ótrú-
lega níðyrt bréf þar sem ég var vænd um
aulahátt. Ég velti alvarlega fyrir mér
hvort ég ætti að segja af mér vegna þess
hve klofin þjóðin var. Reiðin var svo
mikil í fólki að ég hugleiddi hvort af-
sögn mín gæti hugsanlega orðið einhver
málamiðlun og jafnvel sætt sjónarmið.
Þessar vangaveltur mínar fóru þó aldrei
í umræðuna á þessum tíma vegna þess
hve ástandið var viðkvæmt."
Hverjir verða leiðtogar?
I lok bókarinnar ritar Ásdfs Halla
Bragadóttir sérstakan kafla sem nefnist:
Listin að vera leiðtogi. Þar veltir hún
fyrir sér spurningunum: Hvað þarf til að
verða leiðtogi? Er það meðfæddur eigin-
leiki eða er hægt að læra það? Hvernig
nær leiðtoginn árangri? Hverjir verða
leiðtogar og hvað eiga þeir sameigin-
legt? Þar segir hún meðal annars: „List-
in felst í því að skynja umhverfið og
meta hvaða aðferðir henta best. Hæf-
ustu leiðtogarnir eru þeir sem geta til-
einkað sér margar aðferðir og eiga auð-
velt með að skipta á milli þeirra. Leið-
toginn þarf, líkt og Machiavelli sagði,
stundum að haga sér eins og Ijón en
stundum eins og refur. I nútímaum-
hverfi þarf hann einnig að hafa mýkt
kattarins og snerpu blettatígursins.“