Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1982, Blaðsíða 17

Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1982, Blaðsíða 17
17 16 DV — HELGARBLAÐ. LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1982. DV.—HELGARBLAÐ. LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1982. Jón Nordal ftvj, núvenmdi skótostjóri Tónhstarskókms I Reykfavik, er stnn af nemendum Ama Kristjánssoner. Mynd þessl var á sinum tíme tekin fyrir tónlistar■ blaðið „Musica." r WMhekn Furtwángler tók við stjóm Filharmóníunnar í Beriin 1922, rótt áður on Ámí kom til borgerinner. „Ég hristíst ekts og espileuf," segir Ámi um áhrifln ef nkmdu sinfóníu Beethovens, sem furtwángler stjómeði I Beriín Ufðu menn hátt á þriðje áretugnum, þvi að öryggisleysið ver fremunden. Hárer virðuiegur skólestjóri i heimsókn hjá lóttúðarkvendi - kampevinið og silkitjökfin eru einkennendi fyrir tíðerandenn. (Emii Jennings og Meriene Dletrich i Bláe englinum). ..... 1 i... ii. i ....... i . "ii.ii. .. * — segir Arni Kristjánsson píanóleikari, sem nú er 75 ára gamall en kennir og spilar á fullu. Hann hlaut menningarverölaun DV á sviði tónlistar fyrir áriö 1981 Varla er hægt að hugsa sér meiri götuprýði en Árna Kristjánsson píanó- leikara. Það stafar af honum fáguð riddaramennska, þegar hann lyftir hattinum í kuíteisisskyni við þá, sem hann kannast við af vegfarendum. Og þeir eru æði margir orðnir eftir nærri fimmtíu ára kennslu í píanóleik. Á þessum tíma hefur hann líka spilað á ótal konsertum, bæði einn og með öðrum. Hann hefur verið fenginn til að vera samleikari margra frægra tónlist- armanna og söngvara, sem hingað hafa komið og það er rómað, hvað túlkun hans er næm og þrungin tilfinningu. Þá er hann mjög vel máli farinn eins og tónlistarerindi hans í útvarpinu gegnum tíðina hafa sannað. Hann var tónlistar- stjóri útvarpsins frá 1959 til ársloka 1974, en kenndi alltaf með því starfi. Þótt Árni sé nú 75 ára er hann síður en svo setztur í helgan stein. Á síðasta ári lék hann m.a. með fiðluleikaranum Pinu Carmirelli, og Giselu Depkat cellóleikara, svo og þeim Laufeyju Sigurðardóttur og Gunnari Kvaran, jafnframt því sem hann kennir hópi nemenda i tónlistarskólanum. Stóninn frá Berlín Árni Kristjánsson hefur engin skóla- próf. Eina formlega bóknámið sem hann hefur fengið var í Gagnfræða- skólanum á Akureyri! Með allri virðingu fyrir þeirri ágætu stofnun þá hljómar það ótrúlega. ,,Ég lærði meira af lífmu en nokkru öðru,” segir Árni. Við sitjum á heimili hans við Hofs- vallagötu, þar sem allt er jafn fágað og hógvært og hann er sjálfur. En það má þakka önnu konu hans, dóttur Stein- grims læknis Matthíassonar Jochums- sonar. Hún hefur staðið með honum gegnum þykkt og þunnt, frá því þau uppgötvuðu hvort annað sumarið 1932 á Akureyri. Hún er jafn ljúfmannleg og hann. Ekki hygg ég að þau hjón hafi mikið rifizt! Þau eru eins og samgróin. Bæði eru Akureyringar. En Árni fór til Berlínar sextán ára, feitur og feim- inn unglingur. Þegar hann kom heim í frí tveim árum seinna sögðu stelpurn- ar á Akureyri við önnu: „Komdu að skoða hann Árna. Hann er orðinn mjór!” Anna fór að skoða og leizt bara vel á. En grunaði samt ekki að þessi sláni frá Berlin ætti eftir að verða lífsföru- nauturinn. Haninn vildifá kleinuna mína Árni er fæddur að Grund í Eyjafirði i desemb. 1906. Þar vann faðir hans við sveitaverzlun Magnúsar Sigurðssonar og átti reyndar eftir að eignast hana og stofna sjálfur verzlun inni á Akureyri, við Hafnarstræti 86. Hét hún Verzlun- in Eyjafjörður. Þar er nú kvennafram- boðið til húsa á efstu hæð. „Já, þar hefur alltaf verið fjörugt,” segir Árni, þegar hann fréttir það. En jafnframt var faðir hans organist- i Grundarkirkju. Og þegar maður spyr Árna hverjar séu fyrstu bernskuminningar hans, þá segist hann muna eftir sér sitjandi á kirkjuloftinu að hlusta á kórinn, sem faðir hans var að æfa. „En min fyrsta minningerþessi: ,,Ég sit í bæjardyrunum á Grund með kleinu í hendi. Þá kemur til mín stór hani, með rauðan kamb og heggur kleinuna úr hendi mér.” „Varðstu ekki hræddur?” ,,Jú, svo hræddur að ég hef munað þetta ævílangt. Hræðslan varð eins konar grunntónn í lifi mínu.” Þurfti niður á botninn Hann segist hafa verið orðinn nærri fimmtugur þegar hann loks læknaðist af angistinni sem verið hafði svo sterk i honum. En fyrst þurfti hann alveg niður á botn — fékk taugaáfall, var sendur á sjúkrahús í Danmörku. „Ég var tæmdur af lífskrafti,” segir hann. „Þetta var hræðilegur tími. í svartasta skammdeginu.” „Hvaðgerðist svo?” „Einn morgun leið mér sérstaklega illa. Það var svartamyrkur og jafnsvart í sálinni minni. Svo þokaðist sólin eldrauð upp fyrir sjóndeildarhringinn. Ég staulaðist út og lagðist fyrir i skógarrjóðri. Stein- sofnaði. Þegar ég vaknaði sá ég litið dádýr. . . Og þá gerðist eitthvert kraftaverk innra með mér, sem ómögu- legt er að lýsa. Það var eins og mín hefði verið vitjað. Ég fór að rísa eins og sólin. Hálfmáttfarinn ennþá fór ég niður í þorp rétt hjá. Þar var knæpa, því að eins og þú skilur er nauðsynlegt að hafa einhverjar freistingar nálægt heilsuhæl- unum, til þess menn geti brotið af sér. Þar fékk ég mér kaffi og koníak og leit í eintak af Sunday Times. Þar var frá 13. desember, ég man það svo glöggt, og i því var ljóð eftir John Donne, Luciumessia, óður til sólarinn- ar. Mér fannst það eins og bcnding til min. Skyndilega óttaðist ég ekkert lengur. Dauðinn skelfdi mig ekki lengur. Mér fannst ég geta sagt eins og Hallgrímur Pétursson: Kom þú sæll þá þú vilt. Þegar maður sér dauðann eins og takmark, þá fyrst getur maður lifað í jafnvægi.” ÍBeriín skreiðóg úrpúpunni Svo tökum við upp léttara hjal. Spyrjum Árna hvernig það hafi verið að koma til Berlinar sextán ára gamall beint frá Akureyri, haustið 1922. Það var frændi hans, Stefán Pétursson, sem hafði hvatt foreldra hans til að senda hann utan. Stefán var átta árum eldri stundaði þá nám í Berlin i sögu og heimspeki. Hann varð fóstri hans í heimsborginni, leiðsögumaður og upp- fræðari. „í Berlín skreið ég úr hýðinu, eins og þegar lirfa breytist I fiðrildi,” svarar Árni. „Þessi ár milli sextán og tuttugu eru afskaplega mótandi í ævi hvers manns. Og það sem ég nam í Berlín á þeim tíma gerði mig það sem ég er. Það eru ekki minningar, kannski hef ég gleymt þvi, en sálin hefur drukkið það í sig. Það hefur breytzt í lifandi orku íi mér.” Svo segir hann frá því hvernig Berlin var þá, á þriðja áratugnum, áður en nasistarnir trömpuðu allt niður. Þetta var ein mesta lista- og menn- ingarborg i heiminum. Aðeins París stóð henni jafnfætis. Þarna störfuðu frægustu tónlistarmenn og leikarar og skáldskapur stóð með blóma. Á veitingahúsum lifðu menn hátt, því enginn vissi hvað gerast mundi næsta dag. Markið féll svo hratt, að þeir sem fengu peninga síðdegis flýttu sér í búðirnar að eyða þeim fyrir lokun.* 1 Heimsendir var framundan. Var annað að gera en teyga bikar lifsins í botn? „Hver dagur var ævintýri,” segir Árni. „Og lengi á eftir hélt Berlín áfram að draga mig til sin með ómót- stæðilegu afli.” Níunda sinfónían og lögreglusekt Fyrir sextán ára gamlan, hrifnæman Akureyrarpilt var það stórkostleg upp- lifun að heyra níundu sinfóníu Beethovens flutta áf Filharmónnmni í Berlín undir stjórn Furtwánglers. „Ég hef aldrei gleymt þvi,” segir Árni. „Ég hristist eins og espilauf af áhrifunum, réðekkertviðmig.” Á eftir gætti hann þess ekki, að hann var farinn að púa sígarettu undir skilti sem á var letrað „Rauchen verboten (Reykingar bannaðar). Hann var skrifaður upp og mátti gjöra svo vel að koma á lögreglustöð- ina daginn eftir og greiða sekt. Listnautnin leiddi annars sjaldnast til lögbrota. Sem betur fór, því að nóg var að sjá og heyra. „Edwin Fischer var minn uppáhaldspíanóleikari, en þeir spiluðu lika mjög vel, Kempff, Cortot, Rakhmanínoff og Scharwenka. Til þess síðastnefnda fór ég strax og ég kom til Berlínar og bað hann að taka mig í tíma. Mér fell allur ketill i eld þeg- ar ég kom í sal hans, þar stóð ekki einn, heldur tveir risastórir æfingaflyglar. Hann gat reyndar ekki tekið mig sjálf- ur, enda var ég algjör byrjandi, en var mér mjög góður og kom mér til dóttur sinnar, Isolde, sem einnig var frábær píanóleikari. Árni brosir. Hann minnist spaugilegs atviks sem gefur dálitla mynd af tryll- ingslegu verðfalli marksins. Fatage ymsian kostaði 4800mörk „Scharwenka halðitekið mig með sér á tónleika. 1 fatageymslunni sveif á hann pelsklædd kona og hvíslaði ein- hverju að honum. Hann leitaði í öllum vösum, sneri sér loks að mér. Konan átti ekki fyrir fatageymslunni — og hann hafði ekkert fé á sér. Við útlend- ingarnir, sem fengum gjaldeyri erlendis frá vorum betur settir, og ég gat hjálp- að upp á sakirnar. En það kostaði 4800 mörk að geyma pelsinn. ” „Maður borgaði með seðlabunka fyrir bíómiða,” segir Árni ennfremur. „Fólk þurfti töskur undir peningana sína. Eitt sinn fór ég til Bayern. Mér hafði láðst að athuga, að þangað þurfti sérstakan passa og fékk sekt fyrir að- Sjá næstu sídu Muniö páskaferðina Atlantik býður upp á úrval gististaða, þar á meðal er íbúðahótelið vinsæla, Royal Playa de Palma. Á Mallorka er nær allt sem hugurinn girnist, og ýmislegt um að vera. Pantið tímanlega, svo þér missið ekki af óskaferðinni. Brpttfarardagar: Páskaferð 6. apríl 11. maí 15. júní 6. júlí 17. ágúst 7. september 18. apríl 29. maí 27. júlí 28. september FERÐASKRIFSTOFA, IÐNAÐA RHÚSINU HALFVEIGARSTÍG 1, SÍMAR 28388 - 28580

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.