Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1982, Blaðsíða 4

4,
DV.—HELGARBLAÐ. LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1982.
Sóum við 200 milljónum í
orku við rekstur húsnæðis?
—Getum dregið verulega úr húshitunarkostnaði með einföldum aðgerðum
Töpum viö200
einbýlishúsum
áhverjuári?
Frt ráðstmfnunni um orkuapamaO sl. fknmtudag. Ráöstafnusakjr Loftiefðahótaisins var þáttzatínn.
Orkusparnaður hefur verið tísku-
orð í tæpan áratug eða síðan jarðar-
búar fengu í fyrsta sinn að finna
alvarlega fyrir því að olíulindir væru
ekki óþverrandi. Það var árið 1973.
Sprenging varð á oliumörkuðum
heimsins og oliuverð rauk upp úr
öllu valdi.
í framhaldi af því fóru menn að
velta vöngum yfir nýjum orkulindum
og orkusparnaði. Stjórnvöld ríkja
stórjuku fjármagn til rannsókna og
aðgerða á þessum sviðum og fyrir-
tæki tóku viðsér.
Árangurinn fór fljótt að koma í
Ijós. Bílar fóru minnkandi. Japanskir
smábílar ruddu amerískum eyðslu-
drekum af markaði. Þetta var línan.
Það orkufreka vék fyrir því orku-
nýtna
Hé' á islandi voru það hitaveiturn-
ar. Allt kapp var lagt á að útrýma
olíukyndingu. Fjármagninu var dælt
í hitaveitur eða fjarvarmaveitur,
olían varð að víkja fyrir innlendum
orkugjöfum.
Virkjun jarðvarmans hin siðustu ár
er stórvirki. Stór-Reykjavíkursvæðið
er nú nær eingöngu hitað upp með
jarðvarma. Hitaveita Suðurnesja
þjónar mörgum, fjölmennum byggð-
arlögum, Hitaveita Akraness og
Borgarness var formlega tekin í notk-
un fyrir örfáum dögum. Hraunhita-
veitan, hið stórmerkilega fyrirbæri,
kyndir upp Vestmannaeyjabæ. Á
Akureyri eru hitaveituframkvæmdir
á lokastigi. Svona mætti telja áfram.
Minnkuðum oiíuhitun
um 55% á
fjórum árum
Árangurinn af þessu er sá að
gjaldeyrir sparast við olíukaup. Hita-
veitan er auk þess í flestum tilfellum
mun ódýrari en olian. Til að nefnal
dæmi skal þess getið að oliubrennsla
til húsahitunar dróst saman um 55%
á milli áranna 1977 til 1981, úf 104
þúsund tonnum af gasoliu i 47
þúsund tonn, vegna aukinnrr
notkunar jarðvarma og rafmagns við
upphitun.
En höfum við sparað orku að
ráði? Höfum við ekki bara skipt úr
erlendri orkulind í innlendar við
húsahitun. Höfum við drcgið umtals-
vert úr orkunotkun við upphitun
húsa?
Miðað við það sem fram kom í
framsöguerindum á ráðstefnu Sam-
bands islenskra sveitarfélaga og
orkusparnaðarnefndar iðnaðarráðu-
neytisins í fyrradag, um hagkvæmari
orkunotkun við rekstur húsnæðis, er
enn hægt að gera verulegt átak.
Svo virðist sem tiltölulega lítill
gaumur hafi verið gefinn að beinum
sparnaði í orkunotkun við húshitun
hérlendis miöað við það sem gert
hefur vcrið í nágrannalöndum. öll
áhetsla hefur verið lögð á að útrýma
olíunni og koma inn innlendum orku-
gjöfum. Minna hefur verið hugsað
um að nýta varmann sem best.
Björn Friðfinnsosn, fjármálastjóri
Reykjavíkurborgar og formaður
orkusparnaðarnefndar iðnaðarráðu-
neytisins, telur að lágt orkuverð
ýmissa hitaveitna upp ásíðkastið hafi
beinlínis letjandi áhrif til orkusparn-
aðar um leið og hvers könar bruðl
með hitaorkuna kallar stöðugt á
aukna framkvæmdir hitaveitna til
orkuöflunar.
Olíustyrkir skrípaleikur
Björn Friðfinnsson segir að niður-
greiðsla olíukostnaðar við húsahitun
sé hreinn skrípaleikur. I framsögu-
erindi á sparnaðarráðstefnunni sagði
Björnm.a.: „Nýlega var ákveðið að
olíustyrkir skyldu miðaðir við það að
húshitunarkostnaður með olíu verði
ekki hærri en 10% umfram húshit-
unarkostnað með raforku. Raforka
til húshitunar er vafalaust seld undir
kostnaðarverði hér á landi þegar
tekið er tillit til nýtingartima og fjár-
festingarkostnaðar rafveitna, sem
samfara er sölu á raforku til húshit-
unar. Talið er því að um þrjátíu millj-
ónir króna þurfi í olíustyrki á þessu
ári. En við hina nýju reglu bregður
svo við að olíuhitun verður hag-
kvæmari en orkuverð nokkurra hita-
veitna sem nýlega eru komnar í gagn-
ið eða átt hafa við sérstök vandamál
að glímá. Er nú talin þörf á nokkrum
milljónum króna til þess að aðstoða
hitaveiturnar fjárhagslega þannig að
orka þeirra verði samkeppnisfær við
olíuhitun.
Hér er um algera endaleysu að
ræða að mínu mati. Ef ætlunin er að
draga úr húshitunarkosnaði fólks á
olíuhituðum svæðum á að beina fjár-
magninu fyrst og fremst til lána og
styrkja til orkusparandi endurbóta á
húsnæði þess. Þar sem orkugjafinn
er dýr er hægt að ganga langt í því að
skera orkunotkunina niður og athug-
anir á húsnæði nokkurra þéttbýlis-
kjarna hafa sýnt að víða er unnt að
skera hana niður um þriðjung með
réttum aðgerðum án þess að til
óþæginda sé. Fyrst þegar þessum
aðgerðum er lokið er réltlætanlegt að
veita húshitunarstyrki sem notaðir
eru til að lækka kóstnað við kaup á
innfluttri olíu. Þess utan er núver-
andi styrkjakerfi byggt á allt of gróf-
legri vísireglu um raunverulegan hús-
hitunarkostnað í hverju tilviki.
Með því að beina fjármagninu
fremur til orkusparandi endurbóta
myndast líka umtalsverður fjöldi
starfa í viðkomandi byggðarlagi en
það gerist ekki ef fjármagnið fer bara
til þess að kaupa inn jafnmikla olíu
og áður frá útlöndum,” sagði Björn
Friðfinnsson,___________________
Heimingur orkunnar til
kyndingar húsa
Orkunotkun til húsahitunar er nú
um helmingur af heildarorkunotkun
landmanna. Lauslega talið nam
heildarkostnaður þjóðarbúsins við
hitun húsnæðis 550 til 600 milljónum
krónaáárinu 1981.
Eins og fram kom í DV í gær telur
Björn að spara megi 100 milljónir ný-
króna fljótt og auðveldlega eða um
16 til 18% af orkureikningi þjóðar-
búsins vegna húshitunar. Er það fyrst
og fremst með þéttingum á hurðum
og gluggum, tvöföldun á svalahurð-
um og útihurðum og með bættri ein-
angrun á þökum og veggjum. Einföld
aðgerð eins og þétting á opnanlegum
gluggafögum getur sparað gífurlega
fjármuni þegar á heildina er litið.
í könnunum hefur t.d. komið í ljós
að 28% allra þaka í Bolungarvík eru
óeinangruð og í Neskaupstað eru
30% allra útveggja óeinangrað-
ir.Ýmislegt má því gera.
„Með meiri fyrirhöfn og minni
arðsemi má ná fram enn auknum
sparnaði. Hér er ég að tala um sparn-
að sem notendur húsnæðis yrðu ekki
varið við í minnkandi þægindum.
Með stórlega endurbættri hönnun
á þvi húsnæði sem við eigum eftir að
byggja í landinu á ókomnum árum
tel ég að við getum auðveldlega bætt
orkunýtingu um mun meira eða um
a.m.k. 35% frá því sem nú er al-
gengt,” sagði Björn Friðfinnsson
ennfremur á ráðstefnunni.
Margir sérfræðingar fluttu athyglis-
verðerindi á ráðstefnunni. Jón Sigur-
jónsson, verkfræðingur hjá Rann-
sóknarstofnun byggingariðnaðarins,
skýrði frá tækninýjungum á sviði
glerframleiðslu en mikill varmi tapast
úr húsum í gegnum gler. Jón sagði að
nýjar glertegundir hefði mun betra
einangrunargildi en þær sem til væru
á markaði.
DV-mynd: Bjamfaifur.
Orkusparnaður í skólum
Á ráðstefnunni var skýrt frá
athyglisverðum árangri með þeirri
einföldu aðgerð að fækka ljósa-
perum án þess að komi niður á
lýsingunni og eins að því að taka í
notkun nýrri tegundir pera sem nýta
orkuna betur en gefa jafngott Ijós.
Kom t.d. fram að með aðgerðum í
þessum dúr mætti spara 35 þúsund
krónur á ári í skóla með 20
kennslustofum. Nefndi Jóhann
Hannesson, fyrrum eftirlitsmaður
hjá Reykjavikurborg, að í Fellaskóla
hefðu verið fjarlægðar 320 Ijósa-
perur. Hefði með slíkum aðgerðum
tekist að draga úr rafmagnseyðslu
skólahúsnæðis í Reykjavík um 185
þúsund kílóvattstundir milli áranna
1979 og 1980. Milli áranna 1980 og
1981 tókst að minnka rafmagns-
eyðslu skólanna um 400 þúsund
kílóvattstundir.
Húsvörðum grunnskólanna í
Reykjavík tókst með aukinni
aðgæslu og meiri stýringu að draga
sömuleiðis verulega úr heita-
vatnsnotkun skólanna. Þannig
notuðu skólarnir tæpum 40 þúsund
tonnum minna af heitu vatni árið
1980. miðað við árið áður og á árinu
1981 tókst húsvörðunum að draga
enn frekar úr notkuninni eða sem
nemur 100 þúsund tonnum.
Björn Friðfinnsson telur að ýmis-
legt þurfi að breytast og gera þurfi
nýtt átak í húshitunarmálum. í
fyrsta lagi þurfi kostnaðarvitund
manna hvað varðar orkunotkun
húsnæðis að skerpast. Verkfræðileg
hönnun á hitakerfi nýbygginga þurfi
að lagast og gera þurfi strangari
kröfur til orkunýtingar en nú tíðkast.
Má geta þess að kröfur til
einangrunar húsa eru vægari hér en
t.d. í Danmörku og Svíþjóð.
Ennfremur telur Björn að ráðgjafar-
fyrirtæki og verktakar, sem sérhæfi
sig í orkuspar@ndi endurbótum,
vanti hérlendis. Einnig þurfi að
hvetja húseigendur til orkusparandi
aðgerða með lánveitingum eða
jafnvel skattafrádráttum.
íslenzka þjóðarbúið eyddi í fyrra
550—600 milljónum króna til upphit-
unar húsa. Sé unnt að minnka þessa
upphæð um þriðjung, eins og Björn
telur, samsvarar það 200 einbýlishús-
um eða svo.
Finnst mönnum ekki grátlegt að
missa slík feiknaverðmæti út i vind-
inn í formi varma sem tapast m.a.
vegna illa einangraðra húsá? .kmu.
Boraö aftir hattu vatnl i CyJaflrðL