Dagblaðið Vísir - DV - 29.11.1982, Blaðsíða 15

DV. MANUDAGUR 29. NOVEMBER1982.
15
Menning Menning Menning Menning
Guðbergur í essinu sínu
Guðbarqur Berasson:
HJARTAD BÝR ENN ( HELLI SINUM,
skáldsaga.
Mál og menning, Reykjavík, 1982,177 bls.
Guðbergur Bergsson hefur verið
óvenjulega afkastamikill undanfarið
og koma t.d. sex verk frá hans hendi á
þessu ári: þýöing á skáldsögu
Marquesar, Margboðað morð, þýðing
á Don Kikóta, tvö bindi, Tímaritshefti
Máls og menningar um suðuramerísk-
ar bókmenntir, barnasagan Tóta og
táin hans pabba og bókin sem f jaílað
„Hjarta hans býr enn 6 sama stað
og heilinn," skrifar Rannveig G.
Ágústdóttir i lofsamlegum ritdómi
um ný/ustu skáldsögu Guðbergs
Bergssonar.
verður um hér, Hjartað býr enn í helli
sínum. Auk alls þessa hefur hann gerst
gagnrýnandi myndlistar á Helgarpóst-
inum og gengið þar fram af mörgum
góðborgaranum meö listrænu niðurrifi
sem hann segir að sé forsenda endur-
nýjunar.
Sjokkerandi bækur
Gagnrýnendahlutverkið hæfir Guð-
bergi veL Hann hefur alltaf verið gagn-
rýninn í verkum sínum og rifið niður
gamlar goðsagnir um íslenska menn-
ingu. Hann hefur nálgast Islands-
söguna frá nýju s jónarhomi.
Þess vegna er svo sjokkerandi að
lesa bækur hans. öll þjóöin tók andköf
þegar Tómas Jóns^on metsölubók kom
út 1966 og hafði slíkt ekki gerst síðan á
velmektardögum Laxness. Fleiri
bækur fylgdu í kjölfariö og f jölluðu um
líf fjölskyldunnar á Tanga, önnu,
Katrínar, Svans, Hermanns og Dídíar
— og um hemám hugarfarsins og um
sambúöina við herinn. Og meira til.
Sagnabálkurinn spannast áfram í 10
ár eins og gríðarmikil Odysseifskviða
þegar allt í einu varð hlé á sögu Tanga-
fólksins og höfundur setti á markaö
nýja tegund sagna, paródíu um skáld,
sem búið var að þurrausa sig, Manninn
sem fékk flugu í höfuöið, og nokkru
síðar Söguna af Ara Fróðasyni og Hug-
borgu konu hans. Á bókarkápu þeirrar
siöamefndu er teiknimyndaröð sem er
mjög táknræn fyrir persónur höfund-
ar: ýktar persónur, dregnar fáum
dráttum en skýmm sem sýna og segja
söguna en útskýra ekki.
I mörg ár haföi Guðbergur gengið
með handritið að Don Kíkóta og reynt
að selja það útgefendum en án árang-
urs. Gekk sú saga að hann hefðiskrifað
þýðinguna með örsmáu letri í vasabók
af því hann hafði verkið alltaf með sér
á ferðalögum um heiminn. En þegar
búið var að vélrita handritið var það
orðiö aö fjalli sem engum fannst
árennilegt.
Nú segir hann sjálfur í viðtali í
Helgarpósti (19. nóv. 1982) að honum
hafi létt svo við að selja handritiö
(Almenna bókafélagiö keypti) að hann
telur það liklega skýringu á frjósemi
hugans í ár.
En eitt er víst — bókin Hjartað býr
enn í helli sínum er endurfæddur Guð-
bergur. Heili hans býr enn á sama stað
og hjartað.
„Karlabók"
„Bók þessi er tileinkuð sjálfum
mér,” segir höfundur á fyrstu blaösíðu
nýju skáldsögu sinnar. Og svo sannar-
lega er þetta „karlabók” í andstæöri
merkingu við það sem kallað er
kvennabók ef litið er á yfirborðið. En
fljótt kemur í ljós að sagan er eins kon-
ar skopstæling á kvennabókmenntum
okkar tíma en þó miklu meira en það
því að skopiö í þessu verki hlýtur
lesandi að taka alvarlega. Það þarf að
velta því fyrir sér því þaö hefur marg-
arhliöar.
Sagan rekur raunir nýfráskilins
manns sem sárt saknar konu sinnar og
dætra og getur ekki sætt sig við
málalok. Sagan er sögð frá sjónarhóli
mannsins, sem aldrei er nefndur með
nafni, lýsir rápi hans um borgina í leit
að konu sinni því hann er þess fullviss
að komist hann bara í færi og fái næði
til að tala almennilegavið hana muni
misskilningnum á milli þeirra eytt.
Oþarft aö bæta því við að þar veöur
hann í villu. Kona hans sér við klækj-
um hans. Hún er menntuð kvenfreisis-
kona, sálfræðingur.
Ekki má gleyma að eiginmaðurinn
er sögumaöur og skilur allt sínum
skiiningi svo aö konan er í augum hans
eigingjörn, illa innrætt, gráðug,
þykjustu öreigi og fleira vont og hann
sjálfurersaklaus.
Sagan er einföld að formi til, gerist á
einum sólarhring, frá því að maðurinn
flytur að morgni föstudags fram á há-
degi á laugardag. Á þessum tíma
spinnast örlög hans.
Persónurnar eru ýktar en þó
stranglega sannar eins og tíökast í
ævintýrum og t.d. í grískum harm-
leikjum. Höfundur heldur sögufólki
sínu í f jarlægð f rá sjálfum sér, næstum
eins og hann hati þaö. Það kemur í veg
fyrir ofurviðkvæmni. Lesandi verður
ekki tilfinningalega bundinn persónun-
um svo að hann getur skoðað þær og
gagnrýnt í friði og skilið þær betur
Bókmenntir
Rannveig G.
Ágústsdóttir
(eins og Brecht kenndi að ætti að
vera).
Eitthvað allt
annað en ísát
Höfundur gengur oft fram af lesanda
í fáránleik. Hann lýsir t.d. einföldum
athöfnum eins og ísáti mæðgnanna í
löngu máli svo að í lokin er verknaður-
inn orðinn eitthvaö ailt annaö en ísát —
kynferðisleg athöfn t.d. sem lýsir
óslökkvandi áfergju og græögi.
Þannig verða einfaldir hlutir marg-
faldir í roðinu og maður er stöðugt
minntur á að ekki er allt sem sýnist,
þar með talinn höfundurinn, því
lesandi veit aldrei hvar hann hefur
hann. Höfundur kemur sífellt á óvart
og þreytist aldrei á að skemmta les-
anda, segja honum sögur og leggja
fyrirhann gátur.
Hvemig má t.d. skilja móðurina,
Kanamelluna, sem hefur „varðveitt
andann úrlslendingasögunum.” (116).
A langri göngu sinni kemur maður-
inn loks til hennar og leitar skilnings
en hún vísar honum á bug með ýmis
heilræði þó í veganesti. Hún segir hon-
um að endurnýja kunningsskapinn við
æskufélaga sinn Gunna, því „Ekkert
jafnast á við vináttu — veistu það? —
ekkieinusinni ástin.” (118).
............ vandamálin og
leyndardómamir gefa lífinu gildi en
sannleikurinn og skýringar gera það
snauðara.” (123). „Aður fyrr var allt
sagt meö sögum og fólk skildi dæmi-
sögur og gátur, sagði konan. En nú
þarfaðtyggjaalltíalla”. (124).
Eftir fund mannsins með móður
sinni verða hvörf. Hann skynjar enda-
lokin. Brátt lýkur hann „friðlausri
dauðagöngu” sinni um borgina og
heldur til athvarfs síns þar sem hið
óumflýjanlega bíður hans.
Boðskap sögunnar læt ég lesendum
eftir að ráða í. En minna má á orð Jóa
stóra:
„Frjálslegir uppeldishættir gera
manninn ekki frjálsan heldur bara
ófrjálsan á nýjan hátt, hélt Jói stóri
áfram. Strax í æsku ræður enginn
yfir bömunum og bömin ekki viö
sig sjálf; fullorðin og ung rífa þau í
sig til að róa sig. Og efnahagsstefn-
an verður að vera í samræmi viö
sálarlíf þjóðanna.” (147).
Höfundur er hér í ESSINU sínu, eins
og sagt var fyrir vestan, hrífur lesanda
með sér og fyllir hann ólýsanlegri gleði
í skammdegismyrkrinu. Sagan fylgir
þér þegar þú ferð sjálfur út í borgina í
þessu bláa húmi — tekur þér far með
strætisvagninum á Hlemmi,. . . og
finnst þú vera herra lífs þins.
Rannveig
kynnir hin viðurkenndu B.S.G. Viðskiptaforrit.
Er fyrirtæki þitt smátt í sniðum eða stórveldi í viðskiptaiífinu?
B.S.C. Viðskiptaforritin falla jafn
vel að öllum stærðum og
gerðum fyrirtækja og létta á
augabragði langa leit í himin-
háum haugum skjala og annarra
gagna. Aðgengilegt yfirlit hvort
heldur yfir einstaka þætti eða
heildaryfirlit auðveldar allan
rekstur og sparar tíma, fé og
fyrirhöfn.
Dæmi um tengingu B.S.C. Viðskiptaforrita:
FJÁRHACSBÓKHALD «- VIÐSKIPTABÓKHALD

RITVINNSLA
X
BIRCÐABÓKHALD
SÖLUNÓTU OG
PANTANAKERFI
Fjárhagsbókhald
BSG / Viðskiptamannabókhald
Útprentanir:
Villulisti
Hreyfingarlisti
Aðalbók
Prófjöfnuður
Rekstrarreikningur
Efnahagsreikningur
Ásamt margvíslegum öðrum
rekstrar- eða söluskýrslum fyrir
stjórnendur. Hægt er að bera
saman fyrra ár, yfirstandandi ár
og áætlun.
Birgðabókhald
Útprentanir:
Viðskiptamannalisti
Upplýsingar um viðskiptamenn
Skuldastaða viðskiptamanns
Heildar-skuldastaða viðsk.manna
Aldursgreining skulda
Reikningsyfirlit- Reikningadagbók
Creiðsludagbók
Vextir reiknaðir á útistandandi
skuldir eftir aldri
Afsláttur af hverjum reikningi
að vild.
bsg / SÖLUNÓTU og pantanakerfi
Útprentanir:
Yfirlit yfir magn á lager
Pantanaskrá
Yfirlit yfir vörur í lágmarki
Umframmagn á lager
Veltulisti
Framlegðarútreikningur
Verðútreikningur (5 verðflokkar)
Hreyfingar
Söluskýrslur
Álagningaskýrsla
Verðlisti
Útprentanir:
Sölunótu og pantanakerfið
skrifar út pantanir, sölunótur og
skráir jafnóðum út af lager og
inn á viðskiptamannareikning.
Hægt er að kalla fram lagerstöðu
og stöðu viðskiptamanna, einnig
söluyfirlit fyrir einstakan við-
skiptamann. Sýnir framlegð af
sölu á hvern viðskiptamann.
Reiknar söluskatt þegar þess er
óskað.
Auk þess línurit yfir:
Heildarsölu og afmörkuð tímabil
Fjölda seldra eininga
Innkaupskostnað
innkaupskostnað per einingu
Framlegð í kr.
Framlegð í %
Eru rekstrarörðugleikar að angra
þig, bókhaldið að vaxa þér yfir
höfuð, reikningsútskriftin svifa-
sein og yfirleitt erfitt að gera sér
grein fyrir stöðu fyrirtækisins?
Lausnin liggur í B.S.C. Viðskipta-
forritunum
LÍTTU ÞVÍ VIÐ I FELLSMÚLA 24 SÍMI: 82055
BSG