Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1982, Blaðsíða 18

18
DV. MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER1982.
Umboðsmaður - >
Hveragerði
DV óskar að ráða umboðsmann í Hveragerði frá
ogmeöl. jan. 1983.
Uppl. gefur umboðsmaður DV í Hveragerði:
Ulfur Björnsson í síma 99—4235 og afgreiösla DV í
Reykjavík, sími 27022.
Tilboð óskast
í eftirtaldar bifreiðir, sem skemmst hafa í
umferðaróhöppum:
Ford Cortina árg. ’76
Chevrolet Nova árg. ’73
Daihatsu Charmant árg. ’79
Galant 1600 station árg. ’81
Honda Accord árg. ’79
VW Golf árg. ’76
Saab 900 GLI árg. ’82
Fiat127 árg. ’81
Ford Bronco árg. ’73
Volvo árg. ’65
Bifreiðirnar veröa til sýnis að Skemmuvegi 26,
Kópavogi, miðvikudaginn 8. des. 1982 kl. 12—17.
Tilboðum sé skilað inn til Samvinnutrygginga
fyrir kl. 17 fimmtudaginn 9. des. 1982.
SAMVINNIITRYGGINGAR
AUGLÝSENDUR!
Vinsamlegast ATHUGIÐ
Vegna ofurálags á auglýsingadeild og
íprentsmiðju nú i desember
viljum við biðja ykkur um að panta auglýsingar
og skila handritum, myndum
og filmum fyrr en nú
LOKASK/L fyrir stærriaug/ýsingar:
VEGNA MÁNUDAGA
fyrirkl. 17 fimmtudaga,
VEGNA ÞRIÐJUDAGA
fyrirkl. 17 föstudaga,
VEGNA MIÐVIKUDAGA
fyrírkl. 17 mánudaga,
VEGNA FIMMTUDAGA
fyrirkl. 17. þriðjudaga,
VEGNA FÖSTUDAGA
fyrirkl. 17 miðvikudaga,
VEGNA HELGARBLAÐS I
fyrir kl. 17 fimmtudaga,
VEGNA HELGARBLAÐS II
(sem er eina fjórlitablaðið)
fyrirkl. 17 föstudaga,
næstu viku á undan.
Auka/itir eru dagbundnir.
Með jóíakveðju.
Auglýsingadeild
Menning
Menning
Menning
, SPEGILL
IBROTUM
Þorsteinn frá Hamri:
Spjótalög á spegil.
Iðunn 1982.
Lítið ljóð sem nefnist Samvizka lýsir andanum sem rík-
ir í þessari 9du ljóðabók Þorsteins frá Hamri:
Samcizku —
sól min lierdir
spjólalög ri spegil
Viöureign skálds við sjálft sig er grunntónn þessara
ljóða. Þau hverfast flest hver um einangrun manneskj-
unnar og vandann sem sú einsemd kveikir í samskiptum
fólks. Hver er ég? spyr sandkorniö á einum stað. Hvernig
getur sá sem ekki þekkir sjalfan sig skilið annan mann?
Er ekki hver manneskja læst inni í innheimum sjálfrar
sín?
Spjótalög á spegil marka varla tímamót í höfundarsögu
Þorsteins frá Hamri þótt hann sé hér innhverfari og kald-
hæðnari en oft áður og yrki meira um tilvistarleg efni en í
fyrri ljóðabókum. Formsköpun hans og táknvísi eru með
Þorsteinn frá Hamri: Hefur enn á ný lokið upp hamrinum
með töfrasprota sínum. DV-mynd: Einar Olason
Bókmenntir
Matthías Viðar Sæmundsson
líkum hætti og áður; nýjung, slungin reglum hefðar. Þor-
steinn hefur þor og getu til að gæöa venjuna lífi svo að
hún veröi ekki fjötur.
Þrátt fyrir ugginn og angistina er heimur Þorsteins
ekki alsnjóa. Draumurinn — hið mannlega ævintýri — lif-
ir þrátt fyrir vetrarhörkurnar einsog lokaljóö bókarinnar
bervitni um:
Draumasmiduriiin djjri býr
i sleini,
ri steininum heldur
liöndin ein. (SU,f ,3)
Manneskja með sjálfri sér og öðrum
I mörgum ljóðanna horfir skáldiö inn á við og reynir að
lýsa upp sálarbústaðinn. En leit þess í hugskotinu að eigin
veruleika — kjarna — lýkur í engu. Það hreppir „veður
öll válynd/en varla moldarögn”:
Heorl hann erþar aö Ijttka l iö líf eöa byrja
er svipull grunur, sögn
uni uppliaf og endi nianns
í auön og þögn.
(Aflurhvarfi, 1!))
Förin leiöir það á vit tóms og dauöa sem ef til vill eru
hinsti veruleiki mannsins þegar allt kemur til alls. Þessi
sjálfskönnun opnar sýn í sálardjúpin og sjá — þaö varö
myrkur:
Þín innri vera er aska
og liöur um lóniiö:
eiiigum bregöur
þó lioniim delli i skegg
hiö fiila hismi
sem fýkurþvina sl ri blómiö.
Kingin hlusl
ftvr numiö slikt neyöarkall.
Aö ulan séö erlu maöur
(nema þú megnir
múske aö sýnasl fjall).
(Þú. II)
Sérhver manneskja er bandingi sjálfrar sín. A milli
hennar og náungans liggja mannskaðagjár. Enginn heyr-
ir hver annan; enginn heyrir neitt utan neyöarkall sín
sjálfs.
Þessi einangrun er uppspretta skilningsleysis — og
jafnvel grimmdar. A meðan hurðirnar eru slegnar slag-
bröndum lifir hver maður án vitundar um annan. Héðan
rís sú bitra sjálfsásökun sem vart veröur við í ýmsum
ljóðum bókarinnar: öll erum við að krossfesta hvert
annað:
Þú kaupirþér ekki nagla
lil aö krossfesla súlir —
þú þarft einuiigis
aö hnykkja réll ri oröunum
(Golgata, I I)
Vetur í sál
Sjálfsásökunin vekur grun um týnda ást, tilfinningu
sem var en er ekki lengur og verður ekki endurheimt:, ,og
örnefnin gleymd/við Innstafljót” (Eftirleit, 20). Týnd tíö
fær endurvakið líf um stund í ljóðinu — en það er ekki til
frambúðar, svipul ásókn, skýjarof, því ekki verður snúiö
til baka: A bakka heiðarvatnsins stendur þú og horfir út á
flötinn og auðnin kallar þig þótt grasrótin heima lifi.
Frost og vetur eru grunnmynd margra ljóðanna. Þau
endurspegla það andrúmsloft sem í þeim ríkir. Vetur sem
er liðinn hefur enn heljartök á sálinni. Ymsar aðrar skír-
skotanir finnast í þessu tákni sem skáldið nýtir af stakri
smekkvísi:
Þunglyndiö hvíta byrgir
þyrslajöröina. frystir
vor sem bjósl til tiö vakna.
Blundsvaln ri bltiuni ísi
segisl fyrir bragöiö
sofna aö eilífu.
Isuniar ef búrur þess ýfasl
eru þtiö draumar, —
draumfarir haröar.
(Hjarlafrosl, 15)
Þó aö liöinn tími lifi í nútíðinni veröur hann ekki heimt-
ur á ný því aö þaö er „torsótt að rýna/í fölvuö spor eftir
fót” (Eftirleit, 20).
Flest ljóð Þorsteins eiga upptök sín á slíkri píslarslóö, i
uppgjöri manneskju viö sjálfa sig og aörar. Einskonar
uppgötvun þess aö maður með manni risti grynnra en
maðurinn er alltaf einn. Og þó! Hvaö segir skáldið ekki í
ljóðinu Hús:
Reisiö /iri rjúfur
en leyfiö þeim tiö leka einsog lirip:
þegar upp styttir
brosir sliarna eöu sól inn uni qlufurnar.
(Hús, 7)
Felur þetta smáljóö ekki í sér jákvætt og bjartsýnt boð
til manna: Höldum dyrum okkar opnum, lifum með öðr-
um, missum ekki kjarkinn þótt veöur séu öll válynd.
Þannig er ákveöiö tvítog á milli bölmóðs og bjarsýni í
bókinni; vonin lifir þrátt fyrir allt. Kannski verður
brotunum safnað í heillega mynd að lokum?
Skáldskapur í nútíma
Eins og oft áður fjallar Þorsteinn frá Hamri um stöðu
skáldskaparins í þessari bók sinni. Hvers mega sín orð
ljóðsins — á síöustu tímum? Svar hans er neikvætt í ljóð-
um einsog Rúnaristu og Dísinni:
Brolinn er sprotinn blúi,
bregöasl mér dverganna hamarsgrip;
líka er sem ég sjúi
sundruö i haiislum þeirra skip —
og sú er mér römmusl rauniii.
(títsin, 10)
Allt um þaö getur sprotinn þó enn drepið stjörnur úr
kaldri sál. Ljóöabókin sjálf er til vitnis um þaö. Hann er
enn sem f yrr vopn á geösmunakaunin:
Sótugan súlarlampa
set ég ri slofuþil
og vona aö kvteöi mín kveiki
blekkingu rökkursins burl.
(Reimleikar, 9)
Hreinsunarmáttur ljóðsins er samur við sig þótt myrk-
ur sé yfir veröldinni. Þaö á enn erindi til einstaklingsins
og þýðing þess ef til vill meiri en nokkru sinni fyrr. I dag
sem áöur er þörf á öllu því sem leitt getur fólk til sjálfs
sín. Þorsteinn frá Hamri hefur enn á ný lokið upp hamrin-
um með töfrasprota sínum. Tökum þátt í ævintýrinu með
honum. MVS