Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1982, Blaðsíða 20

20
DV. MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER1982.
Ráðherra byggði svar sitt á upplýs-
ingum frá flugráði og loftferöaeftir-
liti. I svarinu kom fram yfirlit yfir all-
ar þyrlur, sem skráðar hafa verið á Is-
landi, og örlög þeirra. Einnig lýsti ráð-
herra því yfir að hann teldi eðiilegt að
fram færi ítarleg könnun á öllum þátt-
um þyrlurekstrarins með það fyrir
augum að öryggi yröi eflt.
Þær upplýsingar sem hér fara á eftir
eru byggðar á áðurgreindu svari sam-
gönguráöherra, á gögnum frá flugráði
sem formaður þess, Leifur Magnús-
son, lét af hendi, og á viðtölum við
nokkra einstaklinga, þar á meðal við
Mik Magnússon, blaðafulltrúa vamar-
liðsins, Hannes Hafstein, fram-
kvæmdastjóra Slysavarnafélagsins,'
Grétar Oskarsson, framkvæmdastjóra
Loftferðaeftirlitsins, Ágúst Böðvars-
son, fyrrum forstjóra Landmælinga,
og við starfsmenn Landhelgisgæslunn-
ar. Ennfremur hefur verið stuðst við
fréttir úr gömlum dagblööum og öld-
ina okkar.
Fyrsta þyr/uslysið
árið 1955
Eftir því sem DV kemst næst, varö
fyrsta þyrluslysið á Islandi 3. maí árið
1955. Þá hrapaði lítil þyrla niður í
hraunið milli Hafnarfjarðar og
Straums, skammt þar frá sem nú er
Sædýrasafniö. Flugmaðurinn slasaöist
og var fluttur með annarri þyrlu á
sjúkrahúsið á Kefla víkurflugvelli.
Þyrla þessi var ein þriggja sem hing-
aökomu til lands vegna landmælinga á
vegum NATO. Atlantshafsbandalagið
var þá að kortleggja öll NATO-löndin.
Danir og Isiendingar önnuöust land-
mælúigamar hérlendis en þyrlumar
leigöi NATO af bandarísku fyrirtæki.
Þyrluslys númer tvö varð einnig
sumarið 1955 og þar átti einnig land-
mælingaþyrla hlut aö máli. Sú þyrla
eyðilagðist á Skarðsheiði er hún var aö
reyna lendingu við fjallsbrún. Vartalið
aö sviptivindur hefði hvolft henni.
Mesta mildi þótti að þyrlan féll ekki
fram af fjallsbrúninni með mönnum
um borð. Engin alvarleg slys urðu.
Þegar þessi slys urðu voru sex ár lið-
in frá því fyrsta þyrlan var skráð hér-
lendis. Sú vél var aðeins notuð í nokkr-
ar vikur sumariö 1949 og var fengin
hingað sem sýningargripur fyrir milli-
göngu Slysavarnafélagsins.
Fimm farastmeð
varnarliðsþyrlu
Fyrsta dauöaslysið varð 3. maí áriö
1965. Þá fórst vamarliðsþyrla sunnan
Kúagerðis og með henni fimm menn.
Flugmaöurinn haföi áöur tilkynnt aö
hann ætti í erfiðleikum með stjórn
-þyrlunnar. Þetta var fyrsta áfallið í
þyrlurekstri varnarliösins frá komu
þess árið 1951, að því er best er vitað.
I júlí 1969 varð annaö banaslys hjá
vamarliðinu. Þyrla fórst viö bæinn
Hvamm undir Eyjafjöllum og með
henni einn maður. Annar slasaöist
mikiö. Þriöji maðurinn um borð slapp
lítið meiddur.
Þann 19. október 1970 varð enn óhapp
hjá þyríusveit vamariiðsins. Sikorsky
SH-3 nauðlenti harkalega rétt utan
Keflavíkurflugvallar eftir að bilun
hafði orðið í stélskrúfu. Engin slys
urðuá mönnum.
Nú var röðin komin að íslensku
þyrlunum. TF-EIR, semSlysavamafé-
lagið og Landhelgisgæslan höfðu keypt
áriö 1965, brotlenti á Rjúpnafelli sunn-
an Kerlingarfjaila þ. 9. október 1971
og gjöreyðilagðist. Flugmaðurinn og
farþeginn, Guðmundur Hannesson,
sem sluppu ómeiddir, vom búnir að
ganga 40 kílómetra áleiðis til byggöa
þegar leitarflugvélar fundu þá.
1975svartasta árið
Guðmundur Hannesson, sem áður
var nefndur, var verkstjóri hjá Raf-
magnsveitum ríkisins. Rúmum þrem-
ur ámm eftir brotlendinguna á
Rjúpnafelli fórst hann með TF-LKH
ásamt sex öðrum þegar sú þyrla
hrapaöi til jaröar á Kjalamesi. Þetta
gerðisti byrjun árs 1975, svartasta
þyrsluslysaárs í sögulslands. Þetta ár
komust fjórar íslenskar þyrlur á flug-
slysaskýrslur.
Slysið á Kjalarnesi er það mesta í
sögu þyrlureksturs á íslandi hvað
manntjón snertir og þriðja í röðinni af
öllum flugslysum á Islandi. Loftferða-
eftirlitið tilgreindi þrjár ástæður sem á
samverkandi hátt heföu líklega orsak-
að slysið: Misvindi, hleðsla og reynslu-
leysi flugmanns. Þyrian haföi aöeins
veriö í notkun í nokkra daga hérlendis.
TF-MUN, TF-DIV og TF-GNÁ brot-
lentu allar 1975. TF-MUN, af geröinni
Bell-47, eign Landhelgisgæslunnar,
skemmdist við Vogastapa í nauðlend-
ingu eftir hreyfilbilun. Flugmaöurinn
slapp ómeiddur. Þyrian hafði verið að
sinna verkefni fyrir lögregluna vegna
hvarfs GeirfinnsEinarssonar.
Gæsluþyrlan GNÁ og TF-DIV, Andra
Heiðbergs, eyðilögðust báöar með að-
eins nokkurra daga millibili. Þyrla
Andra brotlenti eftir hreyfilbilun í Fá-
skrúðsfirði 29. september en TF-GNÁ
3. október í Skáiafelli. Allir sluppu
ómeiddirfrá þessumslysum.
TF-DIV hafði veriö í notkun í átta ár
en TF-GNÁ í þrjú og hálft ár. Rúmt ár
var frá því að TF-MUN hafði verið
skrásett á íslandi.
Eftir þetta mikla slysaár vom tvær
íslenskar þyrlur eftir. Gæslan átti litla
Bell-47, TF-HUG, og Andri Heiðberg
átti TF-DEV, sem var af sömu gerð og
TF-DIV. Hvomg þessara þyrla átti
framundan langlífi. Um mitt ár 1978
höföu þær báðar brotlent, TF-HUG, við
Kópavogshæli 13. febrúar 1977 eftir
hreyfilbilun og TF-DEV eftir bilun í
stélskrúfu við Urðarhólmavatn sunnan
Amarvatnsheiöar 31. júlí 1978.
Flugmaöur og farþegiGæsluþyrlunnar
sluppu án meiðsla. Andri Heiðberg,
sem flaug vél sinni, slasaðist hins veg-
ar og lést nokkm eftir slysið.
Lítil þyrla, TF-AGN, var keypt hing-'
að síöla árs 1976 . 25. apríl 1977 flaug
hún í jöröina og eyðilagðist, er flug-
maður reyndi sjónflug í vondu veðri, á
Mælifellssandi noröan Mýrdalsjökuls.
Flugmaöur og einn farþegi slösuðust
en urðu úti á leið til byggða.
Enn lengist
slysalistinn
Vamarliðsþyrla komst næst á hinn
langa þyrluslysalista. Það gerðist rétt
fyrir jólin 1979. Lítil einkaflugvél hafði
brotlent á Mosfellsheiði. Björgunar-
þyrlan var nýfarin í loftið með hina
slösuðu þegar hún hrapaöi. Þrír af
áhöfn og íslenskur læknir slösuðust en
auk þeirra vom um borö þau fjögur
sem áður höfðu slasast meö litlu vél-
inni.
Skýringin á þessu þyrluslysi er talin
sú að grjót í ís þyrlaðist upp í flugtaki
og komst inn í loftinntak. Við það
minnsti þyrlan afl um leið og hliðar-
vindur kom skyndilega á hana. Þar
með höföu fjórtán þyrlur lokið sögu
sinni á Islandi.
Tvær þyrlur áttu enn eftir að eyði-
leggjast. Hughes-þyrlan TF-GRO, sem
Landhelgisgæslan keypti 1976, flug á
loftlínu við Búrfellsvirkjun 17. nóvem-
ber 1980. Flugmaðurinn slapp ómeidd-
ur en farþegi skaddaöist aðeins á fæti.
Er það eini maöurinn sem meiðst hefur
í óhappi hjá Gæsluþyrlu, svo ótrúlegt
sem það kann að virðast.
Síöasta þyrluóhappið varð svo á
dögunum þegar TF-ATH brotlenti og
eyðilagðist eftir að hafa flogið á loft-
netsvír, sem strengdur var milli húss
Sjónvarpsins og Tónabíós. Þrír menn
um borð sluppu með skrekkinn.
Sem fyrr sagði, em nú tvær þyrlur til
í eigu Islendinga, báðar Gæsluþyrlur,
stóra þyrlan TF-RÁN og TF-GRO
yngri, sem keypt var í stað þeirrar
eldri sem eyðilagðist við Búrfell.
Björgunarsveit varnarliðsins hefur
þrjár þyrlur til umráða. Ein þeirra er
alltaf tilbúin til flugs. 48 manns til-
heyra þessari sveit, flugmenn, flug-
virkjar og aðrir. Til samanburðar má
geta þess að mannskapurinn í kringum
pr m m
TF-EIR dugði í sex og hálft ár. Hún brotlenti i október 1971.
Ef þér yrði boöið í þyrluflug, mundir
þú þiggja það? Líklega mundi stór
hluti þjóðarinnar afþakka slíkt boð og
væri það vel skiljanlegt. Islenska
þyrlusagan virðist með eindæmum.
Af öllum þyrlum, sem skráðar hafa
verið hérlendis, hefur aðeins ein lokiö
ferli sínum á Islandi án þess að hrapa
eða brotlenda, skemmast af þeim sök-
um eöa eyðileggjast. Þessi eina var
fyrsta þyrlan, TF-HET, sem var hér í
notkun í nokkrar vikur sumariö 1949
áður en henni var skilað aftur til
Bandaríkjanna.
Eftir aö litla þyrlan TF-ATH brot-
lenti við sjónvarpshúsið 25. nóvember
síðastliðinn em eftir tvær flughæfar
þyrlur í landinu, utan þyrlusveitar
varnarliðsins, Landheigisgæsiuþyrl-
unnar RÁN og GRO. Þær voru báðar
key ptar ný ja r til landsins.
Hin ótrúlega óhappasaga hefur
skapað vantrú meðal almennings á
þyrlum. „Eg færi aldrei um borð í
þyrlu nema meðvitundarlaus,” heyrði
sá er þetta ritar mann einn segja sama
dag og brotlendingin var við sjón-
varpshúsið. Og víst er að margir Is-
lendingar hugsa svipaö um þyrlur.
Fyrirspurn
á Alþingi
Öhappatíðnin er svo há aö alþingis-
maður, Eiður Guðnason, taldi ástæöu
til aö gera fyrirspurn til samgönguráö-
herra um öryggismál varðandi þyrlu-
rekstur. Fyrirspurnin kom fram á Al-
þingisíðla árs 1980.
Eiður Guðnason spuröi ráöherra hve
margar þyrlur hefðu verið skráðar í ís-
lenska flugflotanum og hvenær, hve
margar af þeim væru enn í rekstri og
hver heföu orðið endalok þeirra sem
ekki væru lengur á loftfaraskrá. Loks
spurði Eiður hvort samgönguráðherra
teldi ekki nauðsynlegt aö fram færi nú
þegar ítarleg athugun á öllum öryggis-
þáttum (viðhaldi, þjálfun og eftirliti)
þessarar greinar flugrekstrar hér á
landi.
Rekstur litlu Bell-47 þyrla Landhelgisgæslunnar Mannskæðasta þyrluslysið varð þegar TF-LKM hrapaði á Kjalarnesi i
var ein samfelld óhappasaga. Myndin er af TF- ársbyrjun 1975. Sjö, manns fórust.
HUG sem brotlenti við Kópavogshæli 1977.