Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1982, Qupperneq 21

1. MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER1982.
21
Hef mikla trú
á þyHurekstrí
— segir Benóný Ásgrímsson
þyrluflugmaður, þrátt fyrir það
sem á undan er gengið
þyrlur Landhelgisgæslunnar er um
tíu manns, þar af eru átta sem gegna
öörum störfum meö.
Hér aö framan hafa verið taldar upp
sextán þyrlur sem hrapaö hafa á Is-
landi frá árinu 1955. Tíu þeirra voru í
eigu islenskra aðila en sex í eigu
bandariskra, þar af fjórar björgunar-
þyrlur hersins.
En hvernig veröur hún skýrð, þessi
hörmulega saga þyrlurekstursins? Viö
vitnum í svar ráðhérra viö fyrirspum
EiðsGuðnasonar:
Enginn einn
samnefnarí fyrír
orsakir slysanna
„Hafa ber í huga aö þyrluflug fer
eðli sínu samkvæmt oft fram í lágum
flughæðum, þar sem hættar er viö mis-
vindi og ýmsum hindrunum. Við
björgunarstörf þurfa þyrlur enn frem-
ur oft að athafna sig við mjög erfið
veðurskilyrði. Þessir þættir geta því
haft veruleg áhrif á slysatíðni þyrla.
Rétt er einnig að benda á eftirfarandi
atriði:
a) Enginn einn samnefnari virðist fyr-
ir orsökum slysa og óhappa í þyrlu-
rekstri hér á landi.
b) Hvað varðar eigin þyrlur Landhelg-
isgæslunnar, eða þær þyrlur, sem á
hennar vegum hafa verið, hefur
ekkert komiö fram, sem bendir til
að viðhaldi þyrlanna hafi verið
ábótavant, enda hefur Landhelgis-
gæslan lagt þunga áherslu á góöa
viðhaldsþ jónustu.
c) Þjálfun þyrluflugmanna hefur al-
mennt verið í samræmi við lög og
reglugerðir hér á landi, sem yfir-
leitt eru strangari á þessu sviði en í
öðrumlöndum.
d) Eftirlit með flugrekstri, þar með
töldum þyrlurekstri, er falið loft-
ferðaeftirliti Flugmálastjómar, og
er eins náið og kostur er. ”
I framhaldi af fyrirspurn Eiðs ákvað
flugráö að fela starfshópi þriggja
manna að kanna nánar á hvern hátt
bæta mætti öryggi í þyrlurekstri. I
starfshópnum voru þeir Grétar
Oskarsson framkvæmdastjóri, Páll
Halldórsson flugstjóri og Ragnar
Karisson flugvirki, sem falið var að
gegna formennsku.
Eftíríit og aðhald
Flugmálastjórnar
ekkinógugott
Starfshópurinn skilaði tillögum sín-
um í júlímánuði 1981. Lagt var til
meðal annars að kröfur til flugmanna
yrðu auknar á þann hátt að enginn
fengi skírteini án þess að hafa áöur
hlotið þjálfun hér á landi í að minnsta
kosti 15 flugtíma við ýmsar aðstæöur
undir leiðsögn flugmanns með reynslu.
Starfshópurinn benti á að til væru
ýmsar reglur, sem hefðu getað hjálpað
nauöstöddum áhöfnum og farþegum,
ef þær heföu verið haldnar. Lagt var til
að flugmenn þyrla yrðu látnir vinna
eftir mjög ákveðnum og skýrum
starfsreglum.
Um viðhaldsmál sagði starfshópur-
inn að tvö til fjögur af þyriuslysum á
Islandi mætti rekja til viðhaldsmála.
„Teljum við til bóta ef ákveðnum við-
haldsverkstæðum yrði faliö viðhald á
þyrlum í atvinnuflugi, en þau eiga að
starfa eftir ákveðnum kröfum um
þekkingu, skipulag, aðstöðu, lágmarks
varahlutaeign og aðhald.”
Starfshópurinn sagði ennfremur að
eftirlit og aðhald Flugmálastjórnar
virtist ekki vera nógu gott. „Teljum
við að skortur á sérhæfðum mönnum
hjá loftferðaeftirliti sé aðalorsökin.”
Lokaorö starfshópsins voru:
„Svo viröist sem f járskortur sumra
þyrlukaupenda hafi freistað þeirra til
að kaupa óhentugar, óvandaöar, gaml-
ar og viðhaldsfrekar vélar. Einnig hef-
ur verið nokkuð um það að ekki hefur
verið hægt að leysa út varahluti vegna
fjárskorts og þyrlurnar oft ekki flug-
hæfar þess vegna, þegar á þeim heiur
þurftaðhalda.”
Flugráð fól loftferðaeftirliti að
semja drög að vissum breytingum á
reglum í framhaldi af tillögum sam-
starfshópsins. Að sögn Grétars
Oskarssonar, hefur tillögunum að
mestu verið komið í framkvæmd. Loft-
ferðaeftirlitiö hefur þó engan sérhæfð-
an mann í þyrlurekstri.
Mik Magnússon, blaðafulltrúi varn-
arliðsins, sagði aö þeir bandarísku
þyrluflugmenn, sem hér hefðu flogið,
teldu meiri áreynslu að fljúga á Islandi
en víðast annars staðar. Nefndu þeir
veðrið og fjöllin í því sambandi, hér
þyrftu þeir að kljást við hvassviðri,
misvindi og skyndiiega vindsveipi.
Ennfremur væri dimmviðri algengt,
súld og rigning, sömuleiðis ísing.
AUs hafa þyrluslysin á Islandi kostað
sextán manns lífið, þar af sex útlend-
inga. Sextán þyrlur, misdýrar, hafa
eyðilagst, þar af sex útlendar. Þessi
hörmulega útkoma hlýtur að vera
heimsmet.
En villnokkur
missaþær?
Ekki er hægt að setja punktinn á
grein þessa án þess að telja upp það
góða sem þyrlurnar hafa gert á Is-
landi. Það Uður varla sá mánuður að
ekki sé sagt frá björgunar- eða leitar-
flugi þyrlu. Mannslífin sem þyrlurnar
hafa bjargað eru miklu fleiri en þau
sem þær hafa kostað. Björgunarsagan
er efni í miklu stærri grein en þessa og
margargreinar.
Vegna sinna fjölþættu eiginleika
hafa þyriurnar víöar komið aö góðum
notum, svo sem við eftirUtsstörf, fram-
kvæmdir á hálendi, vitaþjónustu og
landmælingar.
Þrátt fyrir allt myndu flestir vilja
hafa þær áfram í þjónustu landsmanna
enmissa þær.
„Ég hef mikla trú á þyrlurekstri.
Eg tel að þyrlur eigi framtíð fyrir
sér. Það þýðir ekkert að stöðva þró-
un þyrlureksturs hér á landi frekar
enannarsstaðar.”
Svo segir Benóný Ásgrímsson,
þyrluflugmaður hjá Landhelgisgæsl-
unni. DV spjallaði við hann um þyrl-
ur í ljósi þeirra mörgu óhappa og
slysa sem þessi farartæki hafa lent í
á Islandi.
Benóný vUdi byrja á að taka fram
aö hann væri að ýmsu leyti ekki sátt-
ur við hvemig fjölmiölar hefðu f jaU-
að um þyrluóhöpp. Taldi hann að
Benóný Ásgrímsson: „Ég tel að ekkl
sé hættulegra að fljúga þyrlum en
öðrum flugvélum. En ég held að
þyrluflug krefjist meiri aðgæslu.”
DV-mynd: GVA.
fjölmiðlar hefðu átt þátt í að magna
upp óþarfa hræðslu f ólks við þy rlur.
„Eg held að flugslys megi í stórum
dráttum flokka í þrjá hluta: flugvél
ferst þegar menn farast; flugslys,
þ.e. þegar menn slasast, og óhapp.
Þá á ég við þegar flugvél skemmist
og aUir labba heiUr út.
Sem dæmi um ranga umfjöllun
f jölmiöla vil ég nefna fyrirsögn sem
ég sá í dagblaði. Þar sagði að af tólf
skráðum þyrlum hefðu níu farist. I
ljósi fyrrgreindrar flokkunar get ég
aUs ekki sætt mig við að þannig sé
tekið til orða,” sagði Benóný.
En hvað segir hann um örlög ís-
lenskraþyria?
„Við verðum að viðurkenna það að
slysa- og óhappatiönin er hærri hér
en annars staðar. Það Uggja fyrir
skýrslur um hvert óhapp fyrir sig og
ég hef engu við það að bæta. Menn
velta helst vöngum yfir tíðninni. Ef
ég hefði einhverjar skýringar á þess-
ari háu tiöni væri ég náttúrlega bú-
inn að láta Flugmálastjórn vita.
Ef ég ætti að vera með vangavelt-
ur um þetta þá Uggja örugglega
þarna að baki margar samverkandi
ástæður. Oheppileg innkaup á vél-
um, þetta hefur verið frumherjastarf
í þyriurekstri hjá okkur og svo vil ég
hreinlega nefna óheppni. Sum þess-
ara óhappa vU ég f lokka undir hreina
óheppni.
Sem dæmi um óheppUeg innkaup
vU ég nefna Utlu BeU-47 þyrlurnar
tvær sem Landhelgisgæslan keypti
árið 1973, TF-HUG og TF-MUN.
Þeim þyrlum var búið að leggja í
Bandarikjunum og hætt að nota þær.
Þetta voru 30 ára gamlar þyrlur, að
visu endurbyggðar, en engu að síður
vorum við með 30 ára gamla tækni í
höndunum. Rekstur þessara þyrla
gekk mjög Ula alla tíð og var ein
feUd óhappasaga, þó svo að þær skil-
uðu áhöfn alltaf heUU niður.
Sem dæmi um hreina óheppni vil
ég nefna þegar TF-GNÁ hlekktist á í
Skálafelli. Við rannsókn kom fram
að um samsetningargalla var að
ræða í girkassa sem nýkominn var
úr endurbyggingu frá verksmiðjun-
um. Þrátt fyrir að hundruð sams
konar þyrla væru í rekstri var þetta
eina tilfelUð þar sem þessi mistök
komufram.
Annað dæmi um óheppni var þegar
TF-EIR nauðlenti á hálendinu um
1970. Mótorinn í henni var þá ný-
endurbyggöur frá verksmiðjunum.
StimpUstöng brotnaði. Sams konar
mótorar eru í þúsundum fhigvéla.
Menn spyrja hvemig viðhaldi sé
háttað hérlendis. Hvemig er staðiö
að þjálfun flugmanna? Ef staldrað
er fyrst við viðhaldið þá veit ég ekki
til þess að athugasemd hafi verið
gerð við viðhaldið þar sem ég þekki
tU. Þrátt fyrir það hafa reglur um
viðhald verið hertar.
I sambandi við þjálfun flugmanna
held ég að kröfur þær sem gerðar em
til þyrluflugmanna til að öðlast rétt-
indi á Islandi séu að verða með þeim
stifustu í heiminum,’ ’ sagði Benóný. -
Hann taldi aö þyrlumar heföu ekki
notið sanngjarnrar umfjöUunar
hérlendis. Almennt hefði skapast
vantrú á þessum flugtækjum
hérlendis, svo mikU að til vandræða
horföi. Þeir hjá Landhelgisgæslunni
ættu stundum meira að segja i erfiö-
leikum meö að fá björgunarmenn og
lögreglumenn til að fara í flug.
, JFrá árinu 1978 til síðustu áramóta
hafa, samkvæmt skýrslum Loft-
ferðaeftirlitsins, sex íslensk loftför,
af öUum stærðum og gerðum, f logið á
loftlínu. Þar af átti þyrla hlut að einu
máli. Það eru því ekki bara þyrlur
sem fljúga á loftlínur. Samt var
þyrluóhappinu slegið rækilega upp í
fjölmiðlum en lítið eða ekkert sagt
frá hinum. Þó urðu einnig skemmdir
á vélunum í einhverjum hinna tUvik-
anna.
Eg tel að ekki sé hættulegra að
fljúga þyrlum en öðrum flugvélum.
En ég held að þyrluflug krefjist
meiri aðgæslu,” sagði Benóný Ás-
grímsson þyrluflugmaður.
-KMU.
F-GNÁ, sem hlekktist ó i Skólafelli, var sú eina af hundruð sams TF-GRÓ eldri i steypuvinnu i önundarfirði 1977. TF-DIV, þyria Andra Heiðbergs, hefur orðið langlifust íslenskra
onar þyrlum sem hafði samsetningargalla i girkassa. Þyrlan eyðilagðist við Búrfellsvirkjun 1980. þyria. Hún dugði I ótta og hólft ór eða þar til hún brotlenti i Fó-
skrúðsfirði haustið 1975.