Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1982, Blaðsíða 12

DV. FÖSTUDAGUR10. DESEMBER1982.
12

^ DAGBLAÐIÐ-VISIR mm Æm, Æmm ^aaEUamiEMBBPiaB^^M
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIOLUN HF.
Stjðmarformaður og útgáfusfjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ristjóm: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI27022.
Afgreiðsla,áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning,umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF.,SÍÐUMÚLA12. Prentun:
ÁRVAKUR HF., SKEIFUNN119.
Áskriftarverðá mánuði 150 kr. Verö í lausasölu 12 kr. Helgarblað 15 kr.
Berskjaldaður ráðherra
Enn hriktir í stjórninni. Hvert ágreiningsefnið á fætur
öðru kemur upp á yfirborðið. Atökin um vísitölumáliö
opinberast, stjórnarsinnar brúka munn hver við annan
vegna verðlagshækkana og nú eru þeir komnir í hár sam-
an vegna samninganna við Alusuisse. Skýringarnar eru
augljósar. Bæði Framsóknarflokkur og Alþýðubandalag,
einkum þó síðarnefndi flokkurinn, eru að búa sér til víg-
stöðu fyrir komandi kosningar. Nú eru þeir á hlaupum,
stjórnarsinnarnir, að leita sér útgönguleiða og allt er hey
í harðindum.
Þaö sérkennilega við þessa stööu er sú staöreynd aö
stjórnarandstaöan er í hlutverki statistans, þarf ekki að
hreyfa legg né liö til að reka flótta stjórnarliðsins.
Deilan vegna álsamninganna er lang alvarlegust
þeirra mála sem nú eru á döfinni. Er engan veginn séö
fyrir endann á henni og svo getur jafnvel farið að hún leiöi
til endanlegra st j órnarslita.
Hjörleifur Guttormsson hefur barið bumbur í því máli.
Hann hefur ásakað Svisslendinga um meint fjársvik, óbil-
gimi í samningum og lítilsviröingu gagnvart íslenskum
hagsmunum. Rétt er það að raforkuverð Alusuisse er allt
of lágt enda hefur enginn Islendingur mótmælt því að
krafa númer eitt og tvö og þrjú, hlýtur að vera sú að raf-
orkuverð hækki verulega. I raforkuverðinu liggja hags-
munir okkar og eru aðrir þættir þessa máls óverulegir
smámunir. Skæklatog um skattgreiöslur og framleiöslu-
gjald, hvað þá annað, er aöeins til að drepa málinu á
dreif. Því miður hefur iðnaöarráðherra valið þann kost-
inn af misskildu stolti og minnimáttarkennd gagnvart
erlendum aöilum. Hvötin til þeirrar afstöðu er fyrst og
fremst sú aö hann og hans flokkur eru andvígir þeirri
stefnu að selja erlendum fyrirtækjum raforku. Sú afstaða
hefur raunar leitt til kyrrstöðu og dýrkeyptrar tímasó-
unar að því er varðar þróun og uppbyggingu orkumála
hér á landi.
Hjörleifur Guttormsson hefur rekið mál sitt í nafni
þjóðareiningar. Baráttu sína um að knésetja Alusuisse
hefur hann séð í ljósi einhverskonar þjóðfrelsis þar sem
Islendingar eigi í höggi við fjandsamlegt erlent auðvald
sem einskis svífist til að rupla og ræna af okkur fullveld-
inu.
Hvað eftir annað hefur ráðherrann komið fram í fjöl-
miðlum, að loknum viðræðum viö Svisslendingana, og
gefið í skyn að hann væri útvörður íslenskrar einingar og
samstöðu gegn óbilgjörnum útlendingunum.
Meðreiðarsveinar hans í viðræðunum hafa verið bundn-
ir þagnarskyldu og lítið sagt um gang mála.
Nú hefur Guðmundur G. Þórarinsson, þingmaður
Framsóknarflokksins, rofið þögnina. Ekki er annaö að
heyra ert hann njóti stuðnings flokks síns þegar hann lýsir
vantrausti á vinnubrögö ráðherrans og segir af sér sem
nefndarmaður í viðræöunum.
Þar með er ekki aðeins þögnin rofin, heldur einingin
sömuleiðis. Ráðherrann stendur einn eftir. Ljóst er að
hann getur ekki lengur talað í nafni þjóðarinnar, ekki
einu sinni í nafni ríkisstjómarinnar. Tillögur sem hann
kann aö bera fram um einhliða aðgerðir, hversu skyn-
samlegar sem þær kunna að vera, eru dæmdar til að falla
um sjálfar sig sem vopnarök gagnvart viðsemjendunum.
Hvernig sem málalok verða í deilu þeirra Hjörleifs og
Guðmundar þá er fullkomlega ljóst að deilan við Alusu-
isse veröur ekki til lykta leidd af þessari ríkisstjóm.
ebs
UCDAIIH
VbKtlUlfl
AÐ STUNDA
VEIÐAR
Sigmar E. Amórsson, sem er for-
maöur samtaka PROUTista. (Það er
eitthvert félag, sem ég veit ekki til
hvers er), var svo kurteis aö skrifa í
DV sl. þriðjudag aö andmæla grein
minni um nauðsyn þess aö halda
áfram hvalveiðum Islendinga.
Hannleiöréttirmisminnimitt umhlut-
deild hvalveiöa í útflutningstekjum
Islendinga og kann ég honum þakkir
fyrir. En sú leiörétting skiptir engu
varðandi kjama málsins um, að við
höfum ekki efni á því að hætta hval-
veiðum.
Sigmar vísar til útflutningstekna af
járnblendifélaginu. Því miöur hefur
Sigmar rétt fyrir sér um „tekjur” af
járnblendifélaginu. Það er hrikalegt
tap á þeirri verksmiðju, og kemur nú í
ljós, aö skynsamlegra heföi verið að
fara að tillögum Ragnhildar Helga-
dóttur, sem var ein andsnúin því á Al-
þingi, að íslendingar ættu í jámblendi-
félaginu. Rétt svona til skýringar skal
á það bent, að gagnvart álfélaginu
komum við fram eins og útflytjendur á
rafmagni. Það verö, sem við fáum
fyrir rafmagnið rennur til Islendinga,
en útlendingamir bera áhættuna af
framleiöslu álsins. Hins vegar er þessu
ekki þannig farið í járnblendifélaginu.
Þar fer hagnaður Islendinga eftir því,
hvort þaö erhagnaðuraf jámblendinu.
Og það mun langt í land, að slíkt gerist.
Sigmar telur þaö eitt mæla gegn
hvalveiðum, að þeir séu „gáfuð og sér-
stæð dýr ”. Ekki ætla ég að mótmæla
þessum eiginleikum dýranna. En
hvalir eru ekki einu dýrin í veröldinni,
sem eru skynsöm eða sérstæð. Út um
allan heim eru skynsöm og sérstæð
dýr, og maðurinn hefur þau öll á valdi
Haraldur Blöndal
sínu og nytjar þau sér til gagns og
ánægju. Kindur em t.d. mjög gáfuð og
sérstæð dýr. Það em til margar sögur
um forustufé, sem bjargaöi bæöi
kindum og mönnum úr fönn, og vil ég
benda Sigmari á aö lesa bók Ásgeirs á
Gottorp um fomstufé til þess aö sann-
færast um þetta. Sama er að segja um
kýr og svo aö ekki sé talað um hesta.
En maðurinn nytjar þessi dýr sér til
framfæris, enda hefur hann vald til
þess.
Eg veit ekki, hvers konar hugmyndir
Sigmar eöa samtök hans hafa um lífið.
E.t.v ætlast þeir til þess aö við lifum
bara á dósamat og kornflexi til þess að
drepa ekki blessuö dýrin. En kemst
nokkur undan því? T.a.m. mætti segja
mér, að Sigmar gangi í leðurskóm,
jafnvel úr svínsleðri, en erlendis eru
slík dýr iðulega drepin þannig, aö þeim
er látiö blæöa út.
En ef taka á grein Sigmars alvar-
lega, þá virðist hann vera náttúm-
verndarmaður. Og þá ættum viö að
vera samherjar. Það er nefnilega svo,
að þeir, sem vilja stunda veiðar, hvort
heldur er í atvinnuskyni eöa sér til
ánægju, hafa enga löngun til þess aö
útrýma þeirri dýrategund, sem þeir
veiða. Og íslendingar hafa stundaö
hvalveiöar út frá þessum forsendum.
Rétt til þess að rifja upp nokkrar
staðreyndir um hvalveiðar Islendinga
vil ég benda Sigmari á:
1. Vísindamenn telja, að langreyðar-
stofninn við Austur Grænland og
ísland sé sérstakur stofn.
2. Vísindamenn telja, að sandreyðar-
stofninn við ísland sé ekki í
tengslum við sandreyðarstofnana í
Suðurhöfum.
3. Vísindamenn telja, að búrhvalurinn
við Island sé ekki af sama stofni og
sá, sem veiðist íSuðurhöfum.
4. Vísindamenn telja, að hvalastofn-
amir við Island séu ekki í hættu.
Islendingar eru í tvennum alþjóða-
samtökum, sem lítið er talað um, enda
snúast deilur á Islandi fremur um
aukaatriöi en aöalatriöi, eins og frægt
er. Þessi tvenn alþjóðasamtök eru
GATT, Alþjóðlega tolla- og viðskipta-
bandalagiö, og UNESCO, Menningar-
og vísindastofnun Sameinuðu þjóð-
anna. I hvorum tveggja þessum sam-
tökum hefur á síðustu árum oröið
þróun, sem ástæða er til að vekja at-
hygli á og ekki síður að hafa áhyggjur
af, þróun, sem öllum frjálslyndum
mönnum hlýtur aö finnast ógeöfelld. I
þessari grein hyggst ég ræða um
G ATT, en í síðari grein um UNESCO.
Frelsi í alþjóðaviðskiptum
skilyrði fyrir friði og veI-
megun
GATT var stofnað eftir þá reynslu,
sem vestrænar þjóðir höfðu fengið af
því aö hlaða tollmúra í kringum lönd
sín í heimskreppunni. Þessi reynsla
hafði kennt þeim, að frelsi í alþjóðavið-
skiptum væri skilyrði fyrir friði og al-
mennri velmegun. Hvers vegna?
Vegna þess, sem Adam Smith benti
reyndar á í Auðleg þjóðanna fyrir tvö
hundruð árum, að þannig gátu þjóöirn-
ar komið við verkaskiptingu, sem var
þeim öllum í hag. Þær gátu einbeitt sér
að því aö framleiöa það, sem þær gátu
framleitt ódýrar eða betur en aðrar
þjóðir, og skipt síðan hver við aðra.
Þess má geta, að fáar þjóðir töpuöu
eins miklu á takmörkunum á alþjóða-
viöskiptum í heimskreppunni og Is-
lendingar, og fáar þjóðir eiga jafn-
mikið undir því og Islendingar, að þau
séu frjáls.
Velferðarríkið og
viðskiptahöftin
Reynslan af GATT hefur verið góð.
Kjallarinn
Hannes H. Gissurarson
Velmegun áranna eftir heimsstyrjöld-
ina má í miklu þakka auknum alþjóöa-
viðskiptum. En á síðustu árum hefur
oröið öfugþróun. Vestrænar þjóðir
hafa aftur tekið að takmarka alþjóöa-
viöskipti, þótt það sé fremur með
óbeinum hætti en beinum. Þær gera
það fremur með styrkjum og reglu-
gerðum, sem torvelda sölu innfluttrar
vöru, en tollum. Þetta veldur því, að
GATT er að því komið að sundrast og
vestrænar þjóðir eru sumar líklegar til
að hefja viöskiptastríð. Þessi öfug-
þróun hefur stundum veriö nefnd „ný-
merkantilismi”, en hana má rekja til
velferðarríkisins. I sjálfri hugmynd-
inni um velferöarríkið felst, að ríkið
eigi að tryggja tilteknum hópum þau
kjör, sem þeir hafa fram aö þessu not-
ið, en það merkir, að það eigi að
tryggja þá gegn samkeppni. Franska
ríkiö tekur að sér aö sjá um það, að
franskir bændur þurfi ekki að óttast
samkeppni frá grískum og spænskum
bændum, sem framleiða ódýrari vöru
en hinir frönsku. Breska ríkið tekur að
sér að sjá um það, aö verkamenn í
breskum bílaverksmiðjum þurfi ekki
að óttast samkeppni frá japönskum
bílaframleiðendum, þótt japönsku bíl-
amir séu ódýrari en hinir bresku.
Hættuleg þróun
Þessi þróun er stórhættuleg. Hún tor-
veldar framfarir, því að þær verða,
’þegar samkeppnin knýr f ramleiðendur
til að laga sig að breyttum aöstæðum.
Hún hægir þannig á hagvexti, sem er
vestrænum þjóðum lífsnauðsynlegur,
til þess aö þær komist út úr núverandi
kreppu. En verra er það, að hún eykur
ríg og sundrung meö þjóöum, því að
eina dómaranum, sem er hlutlaus,
markaönum, er vísaö út af leikvellin-
um, en viö taka hrossakaup kjafta-
skúma. Og fjölmiðlarnir auövelda
þessa öfugþróun. Þeir segja í löngu
máli frá þeirrí fáu, sem þurfa að sætta
„Þessi þróun torveldar framfarir því að
þær verða þegar samkeppnin knýr fram-
leiðendur til að laga sig að breyttum aðstæð-
um.