Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.1983, Blaðsíða 4

4
DV. LAUGARDAGUR12. FEBRUAR1983.
■m
6RAT1JR1M
LENGIR UFIÐ!
— hugleiðingar
um þá uin-
deildu hegðun
fólks að fella
tárá
fullorðins-
aldri
Segjum sem svo að þú sért karl-
maður, staddur í kvikmyndahúsi,
á áttunda bekk fyrir miðju með
elskuna þér við hlið. Á breið-
tjaldinu líður áfram dramatísk
ástarmynd um tilfinningarikt
samband fátæka piltsins og
efnuðu stúlkunnar. Foreldrar
hennar komast að ástarsam-
bandinu og bregðast hin verstu
við. Þau ákveða að senda stúlkuna
í klaustur í eitt ár svo hún geti
gleymt fátæklingnum. Það segist
stúlkan ekki geta, en hún fær engu
tauti við þau komið. Það er komið
að óumflýjanlegri kveðjustund
ungu elskendanna niðri á stoppi-
stöð. Filman fær á sig þokukennda
umgjörð er þau horfast í augu,
faðmast og kyssa hvort annað
ástríðukossum. Og fiðlurnar taka
að tóna undir þegar rútan leggur
af stað. Sorgmætt andlit stúlk-
unnar í bílglugganum fjarlægist
smátt og smátt og eftir stendur
framlágur og einmana piltungur á
grárri gangstétt.
Það er á þessu augnabliki sem
þú — karlmaðurinn á áttunda
bekk — finnur kökk í hálsinum. Og
þrátt fyrir að næstum allir áhorf-
endur felli einhver tár og elskan
jafnvel snökti þér við hlið, reyn-
irðu eftir bestu getu að halda aftur
af tárunum sem eru að falli komin
úr augnkrókunum. Þú hristir
heldur höfuðið, lítur þrútnum
augum á elskuna og þykist hugga
hana á meðan þú sýgur vandræða-
lega upp í nefið.
En svo er sem betur fer myndin
búin og þú röltir mannalega út úr
kvikmyndahúsinu, horfandi á hina
aumingjana sem fóru að grenja
þarna á almannafæri. Og þú telur
þig hinn eina sanna íslenska karl-
mann sem aldrei fellir tár þótt
móti blási.
Hvort er eölilegra, á stundum sem
þessum, aö byrgja grátinn innra meö
sér eöa leyfa tárunum aö streyma mót-
þróalaust? Er þaö ekki manninum
eðlilegt aðgráta. Og ef svo er, hvort er
þaö sty rkur hans eöa veikleiki?
Þú svarar kannski þessum spurning-
um á þá leiö aö þama hafir þú verið
staddur í kvikmyndahúsi meðal
ókunnugs fólks og asnalegt heföi verið
að gráta yfir vitlausri bíómynd. Það sé
ekki sama viö hvaöa aöstæður þú leyfir
þér að fella tár. .. .
Hvaö þá meö raunveruleikann. Er
hann næg ástæða til þess aö þú getir
leyft þér að gráta? Græturöu til dæmis
þegar þér sámar eöa hegðarðu þér
kannski eins og í bíói og bælir tilfinn-
ingarnar? Hvaö gerist innra með þér
þegar einhver náinn ættingi fellur frá,
eöa þegar allt gengur á afturfótunum í
vinnunni? Eða hvernig bregstu viö
þessa leiðu morgna þegar þú sest viö
morgunverðarborðið og þér finnst allt
svo neikvætt og vonlaust? Felliröu
nokkur tár eöa sparkaröu bara í næsta
vegg þegar svona stendur á og hristir
þessar leiöu hugraunir af þér?
Breskt tímarit birti nýlega ítarlega
grein um þá hegðun manna (eöa við-
brögö) aö fella tár — gráta. 1 grein
þessari er komiö víöa viö, fjallaö
almennt um grát, út frá læknis- og sál-
fræðilegum forsendum. Viö grípum
niður í hana á vel völdum stööum.
Þrenns konar
grátur!
Blaðiö leggur í byrjun nokkrar
spurningar fyrir þrjú hundmö manns;
bæði meðaljóna og þekkt andlit úti í
bæ, jafnt karla og konur. Þaö segir
þeim aö hugsa sig vandlega um og
svara síðaneftirfarandispumingum:
Hvenær gréstu síðast? Hvar varstu
staddur þegar það gerðist? Var
einhver meö þér? Hvaö olli því aö þú
grést?. .. og svo framvegis.
Niðurstööurnar ættu að koma á
óvart. Einungis fimmtíu manns af
þessu úrtaki mundu eftir því hvenær
þeir grétu síöast. Og aöeins um
helmingur af þeim hluta (í fæstum til-
vikum karlmenn) sögöu aö þeir hefðu
grátiö í vikunni fyrir könnunina.
Helstu ástæður fyrir þessum tármissi
sínum sagði fólkið vera erfiðleika
heima fyrir, sennur viö kunningja eöa
ættingja.
En hvers vegna grætur fólk? Fáum
fyrst læknisfræöilegu útskýringuna á
því, áöur en viö höldum áfram meö
niðurstöður könnunarinnar. Þaö er
breskur læknir sem hefur oröiö: Hann
bendir á aö skipta megi gráti niöur í
þrjár megintegundir, viðbrögö líkama
eða sálar kalli á þrenns konar grát:
I fyrsta lagi ómeðvitaðan grát. Hann
getur fólk ekki bælt innra meö sér,
þeim tármissi er ekki hægt aö stjórna.
Þetta á til dæmis viö um þegar eitt-
hvað hræðilegt hendir fólk, svo sem
andlát í fjölskyldunni.
I ööru lagi er þaö tilfinningagrátur.
Tárastreymi af hans völdum reyna
margir aö hefta og eiga nokkuð auövelt
meö þaö (sérstaklega karlmenn).
Ástæöur þessarar tegundar gráts eru
margs konar og reyndar breytilegar
eftir árstíöum og árferöi. Þessi grátur
stafar til dæmis af sorg, streitu eöa
álagi. En oftast nær er ástæða hans
kvíöi yfir því aö eitthvaö fari úrskeiðis
ílífinu.
Þriöja og síðasta tegundin er grátur
sem stafar af líffræöilegum við-
Af þeim myiidum gréstu mest
Hvaöa kvikmyndaverk hafa fengið
áhorfendur til aö fella sem flest tár-
in? Hverjar veröa nefndar mestu
grátmyndir allra tíma? Viö birtum
lista yfir þær hér aö neðan sem tek-
inn var saman af breskum kvik-
myndaspekúlöntum.
Þaö kemur kannski fáum á óvart
aö myndin Love Story, meö þeim
skötuhjúum Ryan O’Neal og Ali
McGraw, skuli hreppa fyrsta sætiö.
Allir sem komnir eru til vits og ára
muna eftir þeirri ástarsögu og þeim
mikla gráti sem henni fylgdi.
Það er ævintýramynd Steven
Spielbergs, E.T. (Extra Terrestr-
ial), sem telst vera önnur mesta
grátmyndin. Og flestir þeirra sem
séð hafa þá mynd og þar með tilfinn-
ingarík samskipti unga drengsins og
marsbúans ættu aö vera sammála
um þá útnefningu.
En gömlu góöu rómanamir gleym-
ast seint. Gone With The Wind eða Á
hverfanda hveli, eins og þessi kvik-
mynd kallaðist á íslenska vísu, er i
þriöja sæti. Tilþrifamikill leikur
Clark Gable og Vivien Leigh í hlut-
verkum elskendanna kostaöi ófá tár-
in.
I fjóröa sæti er heldur yngri mynd,
þó svo hún hafi birst áhorfendum í
sömu sauðalitunum og Á hverfanda
hveli. Þaö er Elephant Man, Fíla-
maöurinn, með John Hurt í aðalhlut-
verki sem meö leik sínum átti
óskipta samúö áhorfenda.
t fimmta sæti er svo sjónvarps-
myndaflokkur sem allir ættu aö
kannast viö Little House On The
Prairie eöa Húsiö á sléttunni alias
„Grenjað á gresjunni” en síöasta
heitiö ku flestum þykja réttnefni
þessa endalausa myndaílokks meö
Michael Landon i fararbroddi.
Viö hverfum aftur til gömlu góöu
daganna um leið og viö nefnum
sjöttu mestu grátmynd kvikmynda-
sögunnar. Þar er á feröinni Casa-
blanca en hlutverk stirnanna, Ingrid
Bergman og Humphrey Bogart, eru
eftirminnileg úr því táraverki.
Dýrin geta framkallaö tár engu
síður en mennirnir ogjjví kemur ekki
á óvart að kvikmyndin um Lassie
skipi áttunda sætið. Fast á hæla
henni kemur svo gamli rómaninn
Wuthering Heights eða Fýkur yfir
hæðir þar sem Laurence Olivier og
Merle Oberon tókst giftusamlega aö
kalla fram tárin úr augum áhorf-
enda.
Níunda mesta grátmynd allra
tíma er svo teiknimyndin Watership
Down sem á sínum tíma var sýnd í
Austurbæjarbíói viö góöar undirtekt-
ir tárakirtlanna.
Og sú tiunda? Hver önnur en One
Flew Over The Cuckoo’s Nest alias
Gaukshreiöriö meö geggjarann Jack
Nicholson í aöalhlutverki. Umgjörð
þeirrar myndar, geöveikrarhælið og
trist lífiö þar innan dyra, snart alla
semsáu...
i