Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.1983, Blaðsíða 5

DV. LAUGARDAGUR12. FEBRUAR1983.
5
brögöum. Þetta á til dæmis viö um
þegar fólk fær rykkom í augun eöa
önnur óhreinindi sem erta slímhúð
augans.
Sú auðmýking
karia að gráta
En höldum áfram meö niöurstööur
könnunarinnar.
Þar kom meöal annars fram að um
fjörutíu og tvö prósent þeirra karla
sem spurðir voru sögöu aö þeir kæröu
sig engan veginn um að gráta. Þeim
fyndist þaö auðmýkjandi og forðuöust
því að gráta hvemig svo sem á stæöi
hjá þeim og hvort heldur þeir væru
einir eöa í annarra augsýn. Þá kom
einnig fram að um sextíu og fimm
prósentum aöspuröra kvenna líkaði
illa aö sjá karlmenn fella tár og sýna
þannig tilfinningar sínar á almanna-
færi.
Ástæðumar fyrir þessum viðhorfum
er líklega að finna í uppeldi okkar og
menningu. Tökum bókmenntir sem
dæmi og þá til að mynda ástarreyfara
Börböru Cartland — og þeir skipta
tugum. I öllum hennar bókum örlar
aðeins einu sinni á gráti karlmanns.
Undantekningalaust era karlamir
sveipaöir hetjuljóma í þessum sögum
hennar. Þetta era hraustir gaurarsem
varla sýna svipbrigöi þó eitthvaö blási
á móti; sannir ofurhugar. Konurnar í
bókunum era hins vegar opnari, ef svo
má segja, og tilfinningar þeirra
brjótast út í þúsundum tára á síðum
reyfaranna. Ofáar lýsingar eru á því
þegar konan hallar tárvotum vanga
sínum upp aö þéttum brjóstkassa karl-
mannsins sem varla lyftir brúnum yfir
ástandinu.
Er þarna veriö aö lýsa raunveraleik-
anum eöa einhverju ööra? Og ef þetta
er ekki raunveruleikinn er fólk þá
oröið þaö matað á þessum skáldsagna-
blæ aö hann sé oröinn ímynd veru-
leikans í augum þess? Það era margir
sem eru á þeirri skoöun; þaö sé búiö aö
skapa ákveöna ímynd karlmannsins
og allir sem hafi tippi veröi aö fylgja
henni út í ystu æsar. Þeir eigi ekki aö
sýna tilfinningar sínar og þar af leið-
andi megi þeir ekki gráta. Allir sem
einn veröi þeir að lifa sig inn í hetju-
hlutverk bókmenntanna. Konur séu
hins vegar líkamlega veikbyggöari en
karlar og því sé eölilegt að þær séu
næmari á tilfinningar, séu ófeimnari
viö aö gráta. Þetta er ímynd karls og
konu — tilbúin — en sem margir lifa
eftir.
Afhverjuað
skammast sín...?
Þaö kom ennfremur fram í títt-
nefndri könnun aö karlmönnum er
mjög gjarnt aö skammast sín fyrir aö
fella tár, ef grátur hendir þá á annað
borö. Hins vegar var lítið um aö konur
skömmuöust sín fyrir slíkt.
En af hverju skammast sín viö þaö
eitt aö fella tár svo aðrir sjái? Varla er
það nein synd aö gráta. Og þessi til-
finningalega útrás, sem gráturinn er,
getur varla verið neitt ósmekklegri en
hver önnur. Tökum ástfangið par sem
dæmi. Því finnst ekkert óeðlilegt aö
sýna ööram þær tilfinningar sem þau
bera hvort til annars. Þau eru ófeimin
viö að veita öðrum hlutdeild í þeim
opnu tilfinningum sem þar ráöa ferö-
inni. Því ætti slíkt hiö sama ekki að
gilda um grátinn. Eða tökum annaö
dæmi um tilfinningu — reiöina. Fólk er
alveg ófeimiö við að sýna reiði sína í
garö náungans á almannafæri. Þaö
þykir ekkert tiltökumál þó menn froðu-
felli og blóti heiftarlega næsta manni.
En er þá gráturinn einhver óæöri
tilfinning en ástin og reiðin fyrst hana
má ekki opinbera. Því í ósköpunum má
ekki gráta til jafns viö aö tjá ástina
eða aö reiöast.
Gráturínn:
fyrsti tjáningarmátinn
Ef grannt er skoöað er gráturinn
einhver fyrsta tilfinning sem hver
mannvera veröur vör viö í lífi sínu.
Gráturinn er fyrsta tilfinningin sem
mannsbarniö uppgötvar. Aöeins
tuttugu stunda gamalt verður þaö þess
áskynja hvers gráturinn er megnugur.
Hann er fyrsti tjáningarmáti þess.
Hinir koma mun seinna. Til dæmis
lærir bamið ekki aö brosa fyrr en
fimm vikum eftir að það kynnist
grátinum og fjórum mánuðum seinna
uppgötvar þaö hláturinn. Og á fyrstu
dögum þess, meðan það á sér aðeins
þennan eina tjáningarmáta, spannar
gráturinn öll tilfinningaleg hughrif
bamsins. Grátur þess tjáir ekki aðeins
sorg eöa vanlíðan, heldur líka gleöi og
vellíðan. Og þessi margbreytni gráts-
ins eldist reyndar ekki af okkur eins og
kannski margur heldur. A f ulloröinsár-
um koma enn fram tár í augu okkar
vegna gleði og hamingju, ekki aöeins
vegna sorgarinnar, heldur líka hins
andstæöa. Og þetta á eins við um karla
og konur.
Fyrst minnst er á börn annars vegar
og fullorðna hins vegar, þá er ekki úr
vegi aö spyrja sig þeirrar spurningar
hvort þörfin fyrir grát minnki með
áranum. Aö mati sálfræðinga minnkar
hún ekki. Þvert á móti vex hún í marg-
víslegum skilningi. Fleiri vandamál
steðja aö okkur þegar við eldumst og
sú ábyrgð sem viö öðlumst í starfi og á
heimilum skapar enn fleiri tækifæri
ellegar þörf fyrir að fá útrás með
tárum en við þekktum í barnæsku. En
þaö er ekki þar meö sagt aö viö leyfum
okkur aö gráta oftar á fulloröinsáram
en þegar viö vorum böm. Síður en svo.
Okkur hefur lærst meö aldrinum aö
dylja grátinn meö margvíslegum
leiöum; aöferöumsem okkur voruekki
kunnar í æsku eöa okkur var bannað aö
framkvæma. Viö ráðum betur við
tárin, eigum hægara meö aö halda
straumnum uppi í augnatóftunum,
höfum betri stjórn á honum. Einnig
höfum viö lært nýja siöi sem segja
okkur hvenær er viö hæfi aö fella tár og
þeir siöir hafa svo haft í för meö sér
ákveðin höft sem beinlínis banna
okkur aö gráta á ákveðnum stundum
eöa við viss tækifæri. I þessu tilliti
höfum við búiö okkur til ýmis ráö til aö
varast grát. í staö þess aö veita sálinni
útrás meö tárum tökum viö upp á því
aö dreifa huganum, beina honum aö
einhverju ööra eöa láta grátstilfinning-
una brjótast fram í einhverri annarri
tilfinningu, til dæmis meö því aö
sparka í vegg, brjóta eitthvaö eöa
byrsta sig — reiðast. Annars þekkjum
viö öll þessar margvíslegu aöferöir
okkar til aö varast grát á óheppilegum
stundum. Þær eru eflaust jafnmargar
ogmennirnireru.
Holltaðgráta
að mati sérfræðinga
En ætli fólk sé eins æst og áður aö
fela grát sinn eftir aö hafa heyrt þá
kenningu lækna og sálfræðinga aö hollt
sé aö gráta: Þaö bæti í mörgum til-
vikum heilsuna, sérstaklega andlegu
hliö hennar. Og þó svo aö fólk sé full-
hraust og kenni sér einskis meins þá
geti grátur ekki gert því neitt nema
gott. Táramissir hressi beinlínis upp á
útlitið, fólk veröi fríöara viö grát en
ella.
Þetta er almenn kenning fræði-
manna sem hafa meö heilbrigöi fólks
að gera. Aö þeirra mati er grátur gott
lyf — og þar eö hann kostar ekkert —
eru tárin sem honum fylgja öragglega
eitthvert besta efnið til að hressa upp á
sálartetrið. Og því oftar sem grátiö er
því betri lækningar má vænta, segja
þessir fræðimenn (og tala þar í fullri
alvöra).
I framhaldi af þessari skoöun hafa
nokkrir sálfræöingar komið fram meö
þá kenningu aö mikill grátur auki lífs-
líkur fólks. Þeir benda á aö ef menn
láti af öllum höftum og siövenjum og
veiti sér þann munað aö gráta hvenær
og hvar sem þá langar til, þá leysi þeir
úr læðingi innbyrgöa spennu og þreytu.
Gráturinn veiti fólki vissa tegund
útrásar sem erfitt sé aö losa sig viö
meö öðrum léiðum. Til rökstuönings
máli sínu benda þessir fræöingar á
muninn á meðalævi karla og kvenna.
Konur lifa jú aö meðaltali fimm árum
lengur en karlar. Mismunandi mikill
grátur sé þar einn orsakavaldurinn.
Þar af leiöir: Konur lifa lengur en
karlar meöal annars vegna þess aö
þær gráta oftar en þeir, veita heilsu-
spillandi spennu og þreytu oftar út en
karlar!____________________________
Grenjaðu vel og lengi!
Viö skulum aö lokum heyra álit gam-
alla breskrar ekkju á grátinum. Sú
rekur eins konar kvennaathvarf á
ónefndum staö í Englandi og ætti því
aö kunna giögg skil á þeirri einstöku
tilfinninguaögráta:
„Þaö er átakanlegt hversu margt
fólk skammast sín fyrir aö vera sorg-
mætt, hve það á erfitt meö að greina
öörum frá hryggö sinni. Og þaö versta
er aö þaö þekkir ekki réttu viðbrögðin
við þessu hugarástandi — sem auö-
vitað er gráturinn. Þaö þekkir ekki
lækningamátt hans vegna þess aö þaö
hefur aldrei þoraö aö nota hann, ekki
einu sinni þegar þaö er eitt með sjálfu
sér.
Þaö byrgir heldur sorgina innra meö
sér og þar hleöst hún smám saman
upp meö árunum. Að lokum er hún
orðin þaö yfirgengileg aö þetta fólk
brotnar gjörsamlega saman eöa þaö
ærist og lætur það bitna á maka eða
börnum.
Lausnin á vandamálum þessa fólks
er aðeins ein og hún er að kenna því aö
gráta, kenna því að nota grátinn sér til
halds og trausts hvenær og hvar sem
það veröur fyrir áföllum. Meö því að
gráta í hvert sinn sem eitthvað bjátar
á, þá gleymir þaö sorginni — kannski
ekki allri en mestum hluta hennar —
og þannig gefst aldrei rúm fyrir svo
mikla sorg í sál þess aö hætta sé á and-
leguáfalli eöa æöisköstum.
Og ég beini oröum mínum til þín les-
andi góöur, hver sem þú ert og hversu
andlega og líkamlega hraustur sem þú
telur þig vera; gráttu þegar þér
hentar, gráttu þá lengi og vel. Þú þarft
ekki að óttast aö tárin hætti aldrei aö
streyma. Þaö gera þau þegar hugur og
hold hafa fengið nóg — og þú hefur
jafnaðþig.”
Nokkur ráð
til að fella tár
I greininni sem birtist hér á síðun-
um er fólki bent á að gráta oftar en
þaö gerir, þaö losi um óþarfa spennu
og streitu sem ella safnist fyrir í sál-
inni. Hér er leitað í smiöju leiklistar-
nema viö Italia Conti Stage skólann í
Kom og þeir beönir aö seg ja frá þeim
brögöum sem þeim eru kennd til aö
kalla fram tár og gráta hvenær og
hvar sem þeir era krafðir þess. Og
lesandi góður, á eftir fer uppskriftin:
1. Þú spennir magavöðvana vel og
lengi uns þú finnur fyrir sting í
kviöarholinu.
2. Þá tekur þú nokkur stutt andköf
og reynir aö byggja upp taktfast-
anekka.
3. Þvínæstleitarðuafturíeinhverja
sára endurminningu úr eigin lífi
sem þú veist aö gerir þig hryggan.
4. Að því búnu hallarðu höfðinu fram
og festir augun viö ákveöinn staö
á gólfinu (eöa jöröinni ef þú ert
staddur úti viö) til dæmis rykkom
eða lítinn spýtukubb. Þú starir
stjörfum augum á þennan hlut,
vel og lengi, og máir út allt annaö í
augsýn þinni.
5. Þér mun vökna um augu viö þaö
eitt aö stara nógu lengi á sama
hlutinn (þaö eru eölileg viöbrögö
líkamans). En ef þaö nægir ekki
verðurðu aö auki aö reyna aö ein-
beita þér betur aö sáru endur-
minningunni og lifa þig betur inn í
hana. Þetta tvennt og allt sem á
undan fór ætti aö framkalla fleiri
en eitt tár fram úraugnakrókum
þínum — svo framarlega sem vilj-
inn fyrir gráti er f yrir hendi.
Four-Wheel Drive
MITSUBISHI
JAPANSKUR BÍLL FYRIR
ÍSLENSKAR AÐSTÆÐUR
Tveggja drifa bíll:
Með óvenjulega mikla veghæð (fjarlægð frá vegi
að lægsta punkti undirvagns), stöðuglelka, lipuro
og afl..
Kjörgrlpur tll ferðalaga á slæmum vegum og
veglevsum, þó með þægindl og hraða ( fyrir-
rúmi.
við hönnun þessa bíls hefur vlðtæk revnsla
M.M.C. verksm. af smíði fjölhæfra tveggja drifa
bíla verlð nýtt til fullnustu og hefur sérstök
áhersla verlð lögð á frábæra ökuhæfni og mikla
endingu. Milligírkassl er drlfinn af tannhjóla-
keðju, sem er mun hljóðlátari en hlð hefðbundna
___ tannhjóladrlf.
hessl búnaður hefur þá kosti að færrl slitfletlr eru á aflrásinnl, snúningsviðnám mlnnkar
og ekkert „slag" mvndast við átaksbrevtingar.
Afturhjól eru knúln beint f rá úttaksöxll í aðalgírkassa, sem er sterkarl búnaður en venju-
leg útfærsla, auk þess að vera hljóðlátari og orsaka mlnnl titring.
skásettlr höggdevfar að aftan, ásamt breiðum blaðfjöðrum með miklð fjöörunarsvið,
þó án þess að afturáslnn vindist tll, þegar spvrnt er eða hemlað eins og þekkt er á bflum
með heilum afturás.
Æskileg þungadrevflng með og án hleöslu, sem stuðlar að fullu örvggl (akstri á veg-
levsum.
Hægt er að velja um bensin eöa dleselvél báöar með titringsdevfum, sem gera ganginn
afburða hljóðan og þýðann. r '
Snerilfjöðrun að framan með tvöföldum
sþvrnum, strokk-höggdeyfum og jafnvægis-
stöng.
Snekkjustýrisvél með æskllega undirstýringu (|
beygjum.
Aflhemlar meö diskum að framan.
Hrevfillinn framlelðir mlklð snúnlngsvægi út á I
hjólbarðana, sem gefa afar gott grip á hvers-
konar yfirborði vegar.
Allt þetta lelðir af sér undirvagn í sérflokki, sem
er þýður, þægilegur, auðveldur (akstri og frá-1
bær tll snúninga í torfæmm.
INNIFALINN BUNAÐUR:
□ Framdrlfsvislr - □ 7,60-15 hjólbarðar
□ Dráttarkrókur að aftan
□ Olluþrýstlngsmællr - □ Hallamællr
□ Snúnlngshraðamællr - □ Spennumællr
□ Tölvuklukka (Ouarts) - □ Framdrlfslokur
□ Halogen ökuljós - □ Mlöstöð afturf
□ Aflstýrl - □ Vamarhom á vatnskassahlif
□ Hlíföarplötur undlr framenda, vél,
gírkassa og eldsneytlsgeyml
□ Hæglndastólar frami með fjaörandl
undlrstöðu
□ Útlspeglar á báöum hurðum
□ Upphltuö afturrúða - □ Lltað gler
□ Þurrka og sprauta á afturrúöu
HELSTU KOSTIR:
□ Mlkll veghæö
□ Hátt hlutfall orku: þunga
□ Mjög sparneytin 2.6 I. benslnvél,
eða 2,3 I. dleselvél
□ sjálfstæö fjöðrun framhjóla
□ skásettlr höggdeyfar að aftan
□ Fagurt og nýtiskulegt útllt
□ Innréttlng, sem veltlr þæglndl og
gleöur augaö
HELSTU MAl MMC PAJERO LAND ROVER FORD BRONCO SUZUKI
MJÓLAHAF 2350 2230 2337 2030
HEILDARLENCO 3920 3620 3863 3420
BREIDD 1680 1690 1755 1460
VECHÆÐ 235 178 206 240
HÆÐ 1880 1970 1900 1700
ECIN ÞYNCD 1395 1451 1615 855
PRISMA