Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.1983, Blaðsíða 18

18
DV. FIMMTUDAGUR 10.MARS1983.
Menning Menning Menning Menning
farin aö þrá aö heyra í venjulegum
manni sem gat tjáö sig á venjulegu
máli.
Roman Wapinski, prófessor í sögu,
skrifar „Um fjöldahreyfingar og
leiötoga þeirra” og f jallar þar um af-
leiðingarnar af því fyrirbæri aö þaö
sem í öðrum löndum eru sjálf-
sprottnar fjöldahreyfingar sem þróa
leiötoga sína úr eigin röðum,
verkalýöshreyfing, íþróttahreyfing
o.s.frv., er í ríkjum kommúnismans
skipuiagt ofan frá og leiðtogar þeirra
embættismexm á vegum flokksins.
Sama gildir raunar um flokkinn
sjálfan, þegar þeir leiötogar eru
Stórkostlegir
tónleikar
Tónleikar Tónlistarfólagsins í Háskólablói 5.
mars.
Flytjendur: Margarita Zimmermann og Datton
Baldwin.
Efnisskrá: Caldara: Selve amiche; Pergolesi:
Se tu m'ami og Zitta, Zitta; Reynaldo Hahn:
Veneziana; Cesar Cui: Dargomijsky: Char-
mante fille; Tscaikowskyi: Pendant le bal,
Berceuse, Je vous bónie fotets; Granados:
Tonadillas, La Maja dolorosa; De Falla: Sieto
canciones populares espagnoles.
Tónnlistarfélagiö hélt sjöttu tón-
leika sína á vetrinum í Háskólabíói á
laugardagskvöld. Einhver skyldi
halda að laugardagskvöld teldist
ekki alveg rétti tíminn til tónleika-
halds af hinu alvarlegra tagi. En það
hefur sýnt sig, aö sé nógu gott í boöi
megi jafnvel fá tónleikagesti til að
fjölmenna á svo ólíklegum tíma.
Sé nógu gott í boöi, sagöi ég, og
þessir tónleikar voru einmitt dæmi
sliks. Þaö má kannski segja aö
íslenskir tónleikagestir þekki Dalton
Baldwin aö svo góðu aö þeir komi til
að hlýöa á leik hans á hvaöa tima
sem er. Eins og ævinlega töfraði
hann viðstadda með sinum maka-
lausa leik. Hvort sem þaö er einungis
leik hans aö þakka, eða að tekist hafi
betur til um stillingu hljóðfærisins en
fallnir frá, sem hertir voru í eldi póli-
tískrar baráttu. Þessir menn hætta
náttúrlega aö koma þjóöinni viö,
vekja með henni nokkra kennd nema
þá hálfvolgan viöbjóö. Jerzy Kolod-
ziejski héraösstjóri kynntist Walesa
sem mótstööumanni viö samninga-
boröiö, fylltist helst til mikilli samúö
með Walesa og Samstööu, og var
rekinn úr embætti eftir valdarán
Jaruzelskis. Grzegors Fortuna
blaöamaöur rekur meö tilvitnun i
bréf þá margvíslegu eiginleika, sem
almenningur eignar Walesa eða kýs
aö sjá í honum. Nóg til aö gera ein-
ræöisherra úr hverjum þeim, sem
fyrir slíku verður — ef honum er gef-
iö tækifæri. Viötal við kvikmynda-
stjórannfræga, Andrzej Wajda: „Eg
stend í þakkarskuld viö þennan
mann meö yfirskegg.” Og loks
viötal viö Walesa sjálfan. Þarkemur
Dalton Baldwin.
aö undanförnu, þá fannst mér hljóö-
færið hljóma fegur en þaö hefur yfir-
leittgertívetur.
En ekki var snillingurinn Baldwin
einn á ferð. Meö honum söng Marga-
rita Zimmermann — stórkostlegur
mezzosopran. Hún hefur allt sem
Rafvirki með yfírskegg
Niederösterreichisches Blaserquintett.
Glens og dans
Tónleikar í tilefni 10 ára afmœlis Austría á
Kjarvalsstöóum 4. mars.
Flytjendur: Niederösterreichisches Bláserquin-
tett ásamt tslensku blásarasveitinni.
Efnisskrá: Hans Leo Hassler: Dans og stökk;
Feronó Farkas: Ungverskir dansar frá 17. öld;
Ludwig van Beethoven: Úr dönsum frá Mödl-
ing; Jenö Takács: Polki úr gömlum dönsum frá
Graz; Julius Fucik: Polkar; Werner Schulze:
Strok; Peter Schikele: Last Tango in Bayreuth,
Tango; Aram Katschaturian: Sverödans; Jiri
Dmzecký: Partita Berdlersgarn; Felix Mondel-
sohn-Bartholdy: Nottumo I C-dúr op. 24;
Michael Haydn: Tyrkneskur mars.
Varla liggur það beinna fyrir hjá
nokkru ööru þjóðemisfélagi en hinu
austurríska að minnast afmælis síns
með tónleikum. Trauöla verður svo
sett saman hefðbundin efnisskrá á
nokkrum vettvangi tónlistarinnar,
aö ekki sér þar einhver hluti ættaöur
frá Austurríki. Eins ber þess aö geta
að hingað til lands hafa á ýmsum
tímum flust úrvals tónlistarmenn frá
Austurríki og oröið góöir þegnar
þessa lands.
Haukur í horni
Niederösterreichisches Blaser-
quintett kom hingað ööru sinni til að
E4
vnuiv
10. tbl. — 45. árg. 10. mars 1983.
C- Verö kr. 60.
The Book of Lech Walesa.
safn ritgeröa oftir samlanda hans.
Upphafleg útgáfa, Gdansk, 1981.
Penguin paperback 1982.
Hver er þessi Lech Walesa? var
spuming, sem brann á vörum allra
Pólverja eftir setuverkfalliö í Lenin-
skipasmíöastöðinni í Gdansk í ágúst
1980 og síðan á vörum allra heimsins
íbúa sem fjölmiölar náöu til næstu 16
mánuöi, Samstööuáriö.
Var hann lýðskrumari sem fengiö
haföi verkamenn til aö rísa undir
merki kross og kirkju gegn hamri og
sigö? Frelsari sem aö vísu ekki gaf
blindum sýn né lét halta ganga, en
haföi þó gefið heilli þjóö sem verið
hafði mállaus árum saman málið
aftur svo rækilega aö hún mátti heita
óöamála þar til byssustingur var
rekinn niöur um kok hennar? Ein-
lægur hugsjónamaður meö háleitan
málstaö eöa uppskafningur, búinn tO
af fjölmiðlum og geröur að stór-
stjörnu án eigin innri verðleika?
Maöur sem af tiiviljun var á réttum
staö á réttum tíma og kunni aö hag-
nýta sér tækifæriö til aö fljóta fyrir
straumnum í fararbroddi fjölda-
hreyfingar sem aö miklu leyti hafði
vakist upp án hans tilverknaöar?
Eöa snillingur sem kunni aö móta at-
buröina sér og hugsjónum sínum í
vil, beina þeim í þann farveg, sem
hann kaus, sveigði vilja og tilfinning-
ar verkalýðsstéttar og þjóðar að tak-
marki sem hann einn haföi séö fyrir
aö var ekki fjarlægur draumur, held-
ur innan seilingar?
Þessi bók er sett saman í hasti til
aö svara þessum og viölíka spum-
— hvað meira ?
ingum. Svo miklum flýti raunar aö
margir sem upphaflega höföu lofað
framlagi í bókina, guggnuðu á því
þegar til kom, og enn aörir treystu
sér ekki til þess innan þeirra tíma-
marka sem útgefendur settu. Rit-
smíðar margra þeirra sem uröu við
óskum útgefandans bera þess merki
aö veraflýtisverk, en hafa þó allartil
síns ágætis nokkuö. Flestir höfund-
anna eru fylgjendur Samstööu,
margir þeirra einlægir aðdáendur
Walesas, aörir skoöa hann i meiri
Bókmenntir
Ólafur Hannibalsson
fjarlægð og gagnrýna, en þó er einn-
ig aö finna fulltrúa úr hópi and-
stæðinganna hinum megin viö samn-
ingaborðiö. Þegar allir endar eru
dregnir saman þá er þaö ekki ein-
hliða mynd og alls engin glansmynd
sem bókin dregur upp af Lech
Walesa.
Neal Aseherson (höfundur The
Polish August) skrifar stuttan for-
mála og gerir allgóöa tilraun til aö
skilgreina manninn og aöskilja hann
frá „fyrirbærinu Walesa”, þ.e.a.s.
tilhneigingu aödáenda hans til aö sjá
í honum allt sem þeir vildu sjá, gera
hann aö ofurmannlegu tákni allra
þeirra mannlegu eiginleika sem
hverfa eða verða fýrirferðarlitlir í
alræðisþjóöfélagi.
Edmund Szcsesiak, blaöamaöur,
rekur feril Leszeks frá bemsku gegn-
um iðnskóla og störf með viötölum
viö nágranna og vinnufélaga. Boles-
law Fac skáld, skáldsagnahöfundur
og starfsmaöur Lenin-skipasmíöa-
stöövarinnar rifjar upp hvemig hon-
um var innanbrjósts, meðan á verk-
fallinu stóö og þakkar Lech fyrir aö
hafa leyst tunguhaftið af sér og
öðrum meö því aö þora að segja þaö
sem öllum bjó í brjósti, en enginn
hafði lengur kjark til aö segja. Andr-
zej Drzycimsky, sagnfræðingur og
náinn samstarfsmaður Walesas, lýs-
ir ferli hans meöan á verkfallinu stóö
og síðan viö uppbyggingu Samstöðu,
feröum hans erlendis og samskiptum
viö fjölmiðla heima og heiman. Skýr
mynd af sjálfstrausti hans, viö-
bragðsflýti og orðfimi sem geröu
hann að slíku eftirlæti fjölmiöla-
manna um víða veröld. Lech Bad-
kowski, blaöamaöur og rithöfundur,
hefur ekki látiö blindast af persónu-
töfrum Walesas: málgefinn um of,
gamansamur, vingjamlegur, sjálfs-
öruggur og dálítiö montinn, kjark-
mikill en óneitanlega vanbúinn að
þekkingu og menntun til að axla þá
byröi, sem kjarkur hans, samninga-
lipurö og orðfimi höföu lagt honum á
heröar. Maria Janion, prófessor í
bókmenntum, skrifar: „Um muninn
á „verkamanni” og fulltrúa verka-
lýösstéttarinnar. Meginmunurinn er
sá að sá fyrri tjáir sjálfan sig og
bræður og systur í púlinu af einlægni,
hinn hljómar eins og slitin grammó-
fónplata, suðandi þreyttan fýrir-
framsaminn texta. Pólska þjóðin var