Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1983, Blaðsíða 6

Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.1983, Blaðsíða 6
6 DV. FIMMTUDAGUR16. JUNI1983. Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur Tími garðúðunar runninn upp: Mest notaða eiturefnið bannað á Norðurlöndum — stef nt að því að set ja strangari reglur um meðferð og notkun ef nanna Um þetta leyti árs láta fjölmargir eru haidin á vegum eiturefhanefndar garöeigendur úöa garöa sína meö eitri og annaðhvort Garðyrkjuskóla ríkis- til að útrýma skordýrum sem herja á inseða Rannsóknarstöðvar landbúnaö- tré. Uðunin hefur stundum verið gagn- arinsaðKeldum. rýnd og stefna borgaryfirvöld að því aö Sækja þarf um skírteinin til lögreglu- setja strangari reglur um meöferð og stjóra og leggur hann umsóknina fyrir notkun eiturefnanna. Eiturefnanefnd eiturefnanefnd. Nefndin leitar siðan hefur einnig samiö tillögur sem stefna álits hjá garðyrkjuráðunautum búnað- í sömu átt og voru þær sendar heii- arfélaga um hvort veita eigi viðkom- brigðisráðuneytinu til umsagnar fyrir andi leyfið. Fátítt er aö umsókn sé rúmlegahálfuári. hafnað. Langflestir skírteinishafanna eru í I apríl sl. óskaöi borgarlæknisemb- þremur lögsagnarumdæmum; ættið eftir þvi í bréfl að þeir sem leyfi Reykjavík og nágrenni, Arnessýslu og l' Fólk er varað við að vera í görðum sem úðaðir hafa verið því að eitrið verkar jafnt á mannskepnuna sem skordýrin. hafa til að úða garöa tilkynntu fyrir 31. mai hvort þeir hygðust bjóöa Reykvík- ingum þjónustu sína. Segir m.a. í bréf- inu að upplýsingar hafi komið fram sem gefi ástæðu til að ætla að fram- kvæmd garðúðunar sé aö ýmsu leyti ábótavant. Er nefnt að úðað sé þegar þaö er þýðingarlaust vegna veðurfars eða þroskastigs heistu skordýra og að notaðar séu sterkari upplausnir en leyfilegt er. Þá er einnig tiltekiö að geymslu og flutningi eiturefnanna um borgina sé áfátt. Eiturefnunum er skipt í f jóra flokka; X, A, B og C og eru efnin í X flokki hættulegust. Einungis þeir sem hafa svonefnd eiturefnaskírteini hafa leyfi til að nota efni af X og A flokkum. Eiturefnaskírteini Skírteini þessi fá aðeins þeir sem þurfa að nota eiturefnin og kunna með þau að fara. Reglumar kveða þó ekki á um hvaða menntun þurfi að hafa til að fá skírteinin. Flestir handhafanna eru lærðir garðyrkjumenn en sumir hafa einungis farið á stutt námskeiö um meðferð eiturefnanna. Námskeið þessi Mýra- og Borgarfjaröarsýslu. Ailir sem hafa skírteini hafa rétt til að úða garða í Reykjavík en Þorkell Jóhann- esson, formaður eiturefnanefndar, kvaðst ekki telja að mikið væri um að menn utan Reykjavíkur tækju að sér að úða garöa í höfuðborginni. Einungis skírteinishafar hafa leyfi til að nota efni af X-flokki en þeir mega láta aðra úða meö eiturefni af A-flokki, enda hafi þeir umsjón með verkinu. Er mælt með því að garðeigendur athugi hvort viðkomandi hafi ekki örugglega leyfi til að úða meö nefndum eiturefn- umef þaueru notuð. Eiturefnin eru oftast keypt í Sölufé- lagi garöyrkjumanna og er ekki hægt að panta efnin. Skírteinishafi verður aö koma í eigin persónu og taka út eiturefnin á sitt nafn. Skylt er aö fram- vísa skírteininu við kaup. Bannað á Norður- löndum — ekki hér Mest notaða eiturefnið í X-flokki er parathion en það er selt hér undir verslunarheitinuegodan-parathion. Er það 35% upplausn hins virka efnis (parathion). Efni þetta er víða erlend- I bréfi borgarlæknis til handhafa eiturefnaskírteina er tekið fram að geymslu og flutningi á eiturefnum um borgina sé ábótavant en ekki mun óalgengt að efnin séu flutt í tankbilum. is bannaö að nota, t.d. annars staðar á Norðurlöndunum því að það er mjög sterkt. Pegar egodan-parathion er notað skal blanda efniö á móti vatni í styrk- leikanum 0,03—0,08%. Samsvarar það því að 30—80 ml af efninu sé blandað saman við 100 lítra af vatni. Parathion er virkast við 16 stiga loft- hita en sé kaldara í lofti er lausnin lengur að brotna niður. Skordýrin, sem þaö er notað til að útrýma, kvikna viö um 10 stiga hita eða nokkuð minni hita en er heppilegast að úöa í. Þorkell Jó- hannesson var spurður aö því hvort verið gæti aö notuö væri sterkari lausn en reglur gera ráð fyrir. „Það er vel til í því,” svaraði Þorkell en vildi þó ekki fuliyröa að svo væri. Bannað að úða í sól eða rigningu Athygli er vakin á því að tilgangs- laust er að úða trén nema á aðalvaxt- arskeiði lirfa skordýranna. Venjulega eru það fyrstu þrjár vikumar i júni en getur þó verið breytilegt milii ára. Einungis má úða í kyrru og þurru veðri en þó ekki í sól. I lagi er þótt rigni skömmu eftir að úðað hefur ver- ið, að því tilskildu aö eitrið hafi náð að brotna niður áður. Kyrrt verður að vera svo auðvelt sé aö ráða því hvaða plöntur og tré em úðuð. Þar sem garðar og gróður liggja þétt saman er fólki ráðlagt að hafa samráð við nágranna sína um úöun. Ekki em öll tré jafnviðkvæm fyrir skordýram og sum sleppa að öllu jöfnu alveg. Mikill munur getur þó verið milli ára og virðist sem á nokkurra ára fresti komi upp mikill skordýrafarald- ur. Má nefna sem dæmi að greni og f ura sleppa y firleitt nokkuö vel en f yrir nokkrum ámm voru þessi tré þó grá af lús eitt sumarið. Brekkuvíðir er oftast afleitur og heggur sömuleiðis. Koma lirfurnar snemma á hegginn. Rifs- berjarunnar eru einnig slæmir en þá þýðir lítiö að úða fyrr en undir haust. Alls ekki má úða þá fyrr en blóm þeirra hafa frjóvgast því að annars bera þeir engin ber. Reyniviður og rannar sleppa oftast vel við skordýrin og sömu sögu er að segja um öspina. Birki er misjafnt milliára. Verkar jaf nt á dýr sem menn Parathion verkar jafnt á skordýr sem fugla og menn en stærri skammt þarf af eitrinu eftir því sem dýrið er stærra. Eitriö leggst á taugakerfið og eyðileggur efni sem flytja taugaboð eftir líkamanum. Því hefur stundum veriö haldiö fram að fuglalif hafi minnkað veralega á höfuðborgarsvæðinu samhliða því að garöúðun hefur færst í vöxt. Hefur ver- iö nefnt að maríuerlan er nú nær alveg horfin úr görðum. Ekki vildi Ævar Petersen fuglafræðingur kenna eitur- úöuninni um en sagöi að mál þetta hefði lítt verið rannsakað. Ævar sagði að aðrar ástæöur gætu legið þar að baki, t.d. mismunandi árferði og fæðu- val. Eitrið getur borist í fugla á tvennan hátt. Annars vegar ef úðað er beint á þá og hins vegar ef þeir boröa skordýr sem eitrað hefur verið fyrir. Ekki munu vera til dæmi þar sem ótvírætt hefur verið sannaö að spörfuglar hafi dáiö vegna úðunar. Fræðilega séð er þó möguleiki á þvi að fuglar, sem lifðu á eitraöum skordýram, gætu dáið vegna eitrunar. En það era ekki aðeins fuglar sem eru í hættu. Uðunin kann einnig að hafa áhrif á mannskepnuna. Aö vísu er heil- brigðisyfirvöldum í Reykjavík ekki kunnugt um nein alvarleg tilfelli en fólk, sem unnið hefur í görðum er ný- búið var að úða, hefur stundum kvart- að yfir ógleöi og höfuðverk. Að sögn Katrínar Fjeldsted læknis, sem sæti á í heilbrigðisnefnd, hefur þó ekki tekist aö sanna aö um eitrun sé aö ræða þótt einkennin væra dæmigerð. Verri draugur vakinn upp Dæmi eru til erlendis f rá að með eitr- un hafi verið vakinn upp verri draugur en verið var aö kveða niður. Skordýr sem áður vora meinlaus, geta orðið til vandræða, auk þess sem ýmis gagnleg skordýr deyja ásamt skaðvöldunum. Má þar nefna býflugur og blómaflug- ur. Einnig mun eigi óalgengt að sumir skaðvaldanna lifi eitrunina af og f jölgi sér síöan. Getur þannig myndast nýr stofri er hefur meira viðnám gegn eitr- inu. Fyrir bragðið þarf að nota sterk- ari upplausn til að útrýma þeim stofni. Fjöldi dýra af sterka stofninum fer alveg eftir fjölgunarhraða skordýr- anna sem er mismunandi. Blaölýs hafa t.d. nokkrar kynslóðir yfir sumar- ið en fiörildiö aðeins eina á ári. Spurningunni um hvort rétt sé að úða verður hver að svara fyrir sig, en ef- laust má draga verulega úr notkun á eiturefrium af X og A flokki. Oft er gott að sprauta vatni á plöntur sem eru með skordýr, og fleiri húsráð má vafa- laust £á hjá garöyrkjumönnum. -sa Bjalla i skyrí Er fjölskylda ein sat að hádegis- verðarborðinu dag einn fyrir skömmu og borðaði skyr með blá- berjum rak dóttirin upp skaðræðis- óp. Var heldur engin furða þótt henni yrði mikiö um því að stór og mikil bjaiia kom skyndilega i ljós á diskin- um. Mun bjallan hafa verið í bláberj- unum sem vora komin alla leið frá Bandaríkjunum. Er full ástæða til að biðja fólk að skola vei ný bláber og jarðarber sem flutt era til landsins þvi kvikindi sem þetta geta alitaf leynstinnan um berin. -sa m---------------► Hún var myndarleg bjallan sem dótt- irin fann á dlski sínum, eins og glögg- iega má sjá af samanburðinum við pennann við hiiðina á henni. DV-mynd: GVA.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.