Dagblaðið Vísir - DV - 26.11.1983, Blaðsíða 23

22
DV. LAUGARDAGUR 26. NÖVEMBER1983.
DV. LAUGARDAGUR 26. NOVEMBER1983.
23
Medferdarstofnanir SÁÁ:
FÁSTtÆ RÍKARIMÆLIVIÐ
FORFALLNA DÓPISTA
„Vandamálid ad verda hrikalegt,”
segir Þárarinn Tyrfingsson,
yfirlæknir á Silungapolli
Hálft f jóröa þúsund Islendingar hafa
leitað sér lækninga á meðferðar-
stöðvum SÁÁ frá því samtökin hófu
starfsemi sína áriö 1977. Þaösamsvar-
ar nálega s jö prósentum þjóðarinnar.
Starfsemin á meöferðarstöðvum
samtakanna hefur tekiö umtals-
veröum breytingum á þeim réttu sex
árum frá því fyrsta þeirra var tekin í
notkun en sú er að Silungapolli.: Tvær
aðrar stöðvar hafa komist í gagniö á
síðustu árum, ein að Sogni og önnur að
Staöarfelli í Dölum.
Helsta breytingin á rekstri SAÁ á
síðustu árum hefur verið sú að með-
ferðarstöðvar þess hafa mátt taka við
æ fleiri fórnarlömbum sterkari sem
veikari eiturlyfja. Það lætur nærri aö
þriðji hver sjúklingur sem nú leggst
inn á stofnanir samtakanna geri það af
völdumlyfjafíknarsinnar.
Þetta er fólk sem í nær öllum til-
vikum hefur ánctjast kannabisefnum
og neytt þeirra daglega um nokkurra
ára skeið en síðan farið að gutla í
ýmsum örvandi lyfjum í sterkari kant-
inum til þess að reyna að rétta sig við
af því sleni, sinnu- og minnisleysi sem
langvarandi kannabisneysla þess
hefurleittafsér.
Ekki færri en hundrað og þrjátíu
Islendingar leita nú árlega meöferðar
hjá SAÁ vegna ofnotkunar sinnar á
kannabisefnum og eða öðrum sterkari
eiturlyfjum. Þróun síöustu ára í
þessum efnum bendir í þá átt aö þetta
ískyggilega vandamál fari vaxandi hér
álandiogþaðört.
Þórarinn Tyrfingsson, yfirlæknir á
Silungapolli og ábyrgðaimaöur fyrir
meðferð allra sjúklinga sem leggjast
inn á stofnanir SAÁ, er til viðtals um
þetta efni hér á eftir, auk þess sem
farið er ofan í forvitnilega skýrslu sem
hann hefur nýlega gert um fíkniefna-
neyslu þeirra sem leita lækninga á
meðferöarstöövum samtakanna.
— Hundraö og þrjátíu einstaklingar
á ári koma til meöferöar vegna of-
notkunar sinnar á eiturlyfjum, þaö er
ógnvænlegur fjöldi. Hvenær fór þessa
hóps að gæta aö ráöi á stöðvum SÁÁ?
„Lyfjaneysla alkóhólista í
einhverjum mæli er gamalt fyrirbrigði
og var löngu þekkt áður en meðferðar-
stöðvar SÁA komust í gagnið. Við
höfum fengist viö þessa blendnu
notkun áfengis og vímugjafa allt frá
því aö starfsemi okkar hófst. Það sem
er þó ískyggilegt í þessum efnum og
hefur verið að renna upp fyrir okkur
hin allra síðustu ár er mjög aukið hlut-
fall þeirra sjúklinga á stöðvunum sem
nota sér vín og aðra vímugjafa jöfnum
höndum og eru eiginlega háðir þeim
báðum svo og geysileg fjölgun hinna
krónísku fíkniefnaneytenda.
Krónísk
kannabisneysla
Af fíkniefnaneyslu er krónísk kanna-
bisneysla þegar orð n mikið vandamál
á íslenskum meðferðarstofnunum
fyrir áfengissjúklinga. Kannabisneyt-
endur heimta æ meira vistrými frá ári
til árs á kostnaö þeirra sjúklinga sem
okkur er gert að sinna að nafninu til,
það er að segja alkóhólistanna. Þetta
er ört vaxandi vandamál. Það sést best
á því að nú má áætla að um þrjátíu
prósent kvenna og karla sem leita til
meðferðar hjá samtökunum hafi neytt
kannabisefna daglega í tvö ár eða
lengur. Þetta er allt fólk sem fyrir
löngu er orðiö háð þessum efnum og
getur engan veginn stjórnað notkun
sinni á þeim. Margt af þessu fólki er
komið á fremsta hlunn með að fara út í
sterkari efni þar sem áhrif kannabis-
efnanna á það til langframa hefur gert
það sinnulaust, sljótt og gleymið. Þaö
hefur séð fram á aö það veröur
meö einhverju móti aö rifa sig upp og
þá eru sterku örvandi lyfin jafnan talin
vænsti kosturinn. Töluverður fjöldi
okkar sjúklinga á að baki áralanga
notkun sterkari efnanna í meiri eða
múina mæli.
Þetta eru boröliggjandi staðreyndir
sem segja okkur meðal annars hvert
stefnir í þessum málum hérlendis, og
ekki síst þaö hversu kannabisefnin eru
hættuleg og leiða beinlínis til notkunar
á sterkari efnum. Það hafá ýmsir reynt
aö mæla þessum efnum bót og segja
þau skaðlaus með öllu og ætti helst aö
leyfa þau. Sá fjöldi krónískra kanna-
bisneytenda sem streymir inn til okkar
jafnt og þétt hef ur aöra sögu aö segja.
Þegar þessir einstaklingar koma til
meðferðar skera þeir sig í nokkru frá
öðrum í hópnum, þó vandamál þeirra
séu áþekk og grundvallarmeðferð sú
sama.
Það sem einkum einkennir þetta fólk
fyrstu tvær til þrjár vikurnar eru deyfð
og sljóleiki. Þessir einstaklingar eru
oftast uppteknir í eigin hugarheimi og
einbeiting og eftirtekt á því sem fram
fer á meðferöarstofnuninni er í fyrstu
mjög slæm. Á þessu tímabili er því
erfitt aö ná til þeirra, vekja áhuga og
undirbúa þá til frekari áhuga. Auk
þessa er minnisleysi, andleg og líkam-
leg þreyta rík hjá þessu fólki ásamt
mikilli svefnþörf. Einnig má nefna
kvíða og tortryggni í öUum mann-
legum samskiptum. Þegar á líöur
meðferðina verður þaö oft tilfinninga-
lega viðkvæmt, explósíft, grátgjarnt
og uppstökkt.”
Þriðjungur innlagðra
sjúklinga háður kannabis
— Hvemig hefur ykkur tekist aö
samlaga meðferö þessara fíkniefna-
sjúklmga meðferð annarra skjól-
stæöinga ykkar?
„Það hefur gengið áfaUalaust og
mjög vel vil ég segja. Því er samt ekki
aö neita að þetta fólk þarf mun meiri
umönnun og athygU okkar en hinir
dæmigerðu alkóhólistar. Hvaö sem því
líður á þetta fólk við sama vandamál
aö stríöa, það er að segja aö losna und-
an fíkn sinni, átta sig á henni og geta
hafið nýtt líf án hennar. Þar skiptir
engu máU hvort um áfengi eða fíkni-
efni er að ræöa. Þetta eru svo tU sömu
hlutirnir þegar til meöferöar kemur,
og því höfum við ekkert þurft að setja
okkur í neitt óvanalegar stelUngar
þrátt fyrir þessa auknu aösókn
krónísku kannabisneytendanna á
stöövar okkar.”
— Hvert er hlutfallið í dag á miIU
fíkniefnaneytenda annars vegar og
áfengissjúkUnga hins vegar á stöðvum
SÁÁ?
„Nú er um helmingur af því fólki
sem lagður er inn til okkar árlega
dæmigerðir alkóhólistar sem sjaldan
eða aldrei hafa neytt annarra vímu-
gjafa en áfengis. Hinn helmingurinn
hefur notaö önnur fíkniefni meira eöa
minna, annaöhvort í bland við áfengi
eöa fikniefni í miklum mæli og áfengi
inn á milli, svo og hópurinn sem ein-
göngu hefur haldið sér að eiturlyfjun-
um. Af þessum síðari hehningi inn-
lagðra sjúkUnga sem ég nefni er sá
hópur langstærstur, eða um þrjátíu
prósent, sem er beinh'nis háður fíkni-
efnum en notar jafnframt áfengi. Þeir
sem nota fíknilyf eingöngu eru sem
betur fer aðeins fimm prósent af
þessum helmmgi. Og er sú prósentu-
tala þó að sjálfsögðu of há að okkar
dómi.”
Kannabisefnin leiöa til
notkunar sterkra lyfja
— Þarna ertu að tala um hundrað og
þrjátíu einstakUnga sem eru innlagöh’
á stofnanir ykkar á ári og eru háöir
eiturlyfjum. Sem fyrr segir, hrikaleg
tala. Hvað hefur leitt þetta fólk út í
notkun þessara efna að þínum dómi?
,,Að því er best veröur séð stafar
þetta fyrst og fremst af forvitni og
spenningi af því emfaldlega aö hér er
um bönnuð efni aö ræða. Fólkið tekur
upp á því að fikta með þetta, oftast nær
í hópum, sjaldnast eitt sér. Það kaupir
sér saman lítrnn skammt yfir helgi og
prófar. Það sem svo gerist er aö nokkr-
ir úr hópnum fara að taka þetta nýja
efni fram yfir áfengi og nota það í
stað þess hartnær um hverja helgi.
Síðan vill leiðin í daglega notkun oft
verða stutt. Upp frá því er leiðin oröin
greiö í sterkari efnin.
Það hefur nefnilega komiö í ljós aö
allir þeir sjúkUngar sem lagst hafa inn
til okkar og notaö hafa hin sterku örv-
andi efni aö einhverju ráöi hafa gert
það í kjölfar kannabisneyslu sem þá
hefur ein og sér staöiö lengi. Þetta vís-
ar okkur á þá óyggjandi staöreynd að
kannabisefnin leiöa til notkunar
sterkra efna. Þetta er aöeins spurning
um það hvað líður langur tími frá því
fólkiö hefur notkun kannabisefnanna
og þar til það fer út í hrn sterkari. Sem
betur fer virðist hann oft verða tiltölu-
lega langur sem gefur neytendunum
tækifæri til aö snúa af óheillabrautinni
en því miöur vill tímUin á milU efnanna
vera stuttur í sumum tilvikum. Þá er
heldur ekki aftur snúið nema ströng
meðferð komi tU.”
— Hversu stór hluti af þessum
hundrað og þrjátíu einstakUngum sem
að framan hafa verið nefndir hefur
farið út í sterku efnin?
,,Eg ætia aö það sé um helmingur
þeirra, eða sextíu og fimm manns ár-
lega, en þá er þess að geta að tiltölu-
lega fáir af þeim eru beinUnis orðnir
háðir sterku efnunum. Þetta er samt
fólk sem notaö hefur örvandi efnrn í
mjög ríkum mæU jafnframt kannabis-
notkuninni. Það sem viö köllum hins
vegar fikt krónískra kannabisneyt-
enda við örvandi lyfrn er svo algengt
aö þaö á eiginlega við um þá alla. Þessi
efni eru þaö samloðandi hvert við
annað.”
Amfetamínið algengast
af sterku efnunum
— Hvaöa sterku efni hefur þessi
helmingur kannabissjúkUnganna aðal-
lega fengistviö?
„Þaö er fyrst og fremst amfetamín,
sem augljóslega er og hefur veriö
auðvelt aö nálgast hérlendis á síðustu
árum. Fólkiö tekur þetta lyf inn í duft-
formi í nefið en þó er Uka nokkuð um
það að fólk sprauti sig með því í æð.
Inntaka í nef er þó langalgengust. I
mörgum tUvikum notar fólk amfeta-
mmið daglega eöa hefur gert þaö
ernhver ju srnni á ævinni. ”
— Hvað með LSD-lyfiö sem mun
hafa vera fyrsta sterka fíkniefnið sem
hingað barst í kjölfar kannabisefnanna
uppúrl970?
„Svo virðist sem það sé mjög á und-
Texti:
Sigmundur
Eriiir
Rúnarsson
Þórarinn Tyrfingsson, yfiriæknir
á Silungarpolli og ábyrgðar-
maður fyrir meðferð allra sjúkl-
inga sem leggjast inn á stofnanir
SÁÁ, en þær eru nú þrjár.
anhaldi sem ráðandi sterkt lyf á mark-
aönum. Það fór aö fækka LSD-tilfellum
strax upp úr 1976 og við höfum orðið
mjög lítiö varir við það á síðustu árum.
Eitt og eitt tilfelU kemur þó af og til
upp. Amfetamínið virðist hafa náð al-
gjörri yfirhönd á markaönum hér-
lendis.”
— Hvaö með önnur sterk lyf?
„Heróínneysla virðist vera hverf-
andi lítil í landinu og hefur greinilega
ekki vaxið á síöustu árum, hvaö sem
öðrum ummælum Uður, enda hefur
veriö ákaflega erfitt að nálgast þaö
hérlendis hingaðtil.
Hitt er annaö mál að talsvert margir
kannabisneytendur héöan af Islandi
hafa flust út og hafið neyslu heróíns
þar á slóðum þar sem hægara er um
vik að fá það. Viö höfum verið með
íslenska heróínneytendur í meðferð
hjá okkur á aUra síðustu árum. I þeim
tilvikum hefur verið um að ræða menn
sem hafa byrjaö aö fikta í kannabis-
efnunum hér heima, ánetjast þeUn og
haldið síðan utan þar sem þeir hafa
tekiö heróíninu opnum örmum. Síðan
hafa þeir séð sig um hönd þegar
sprautan var farin að há þeim fram úr
hófi, leitaö hrngað heim til okkar og
fengiö góða lækningu. Við vorum ný-
lega aö senda frá okkur tvo tslendinga
úr heróUimeðferð sem höfðu verið bú-
settir í Kaupmannahöfn um nokkurt
skeiö.”
— Hvað með kókaínið sem vU-ðist
vera orðið afar vinsælt í Banda-
ríkjunum, og emkanlega meðal yfir-
stéttarfólks þar?
„Það virðist vera ákaflega lítil
neysla á því hérlendis að því er við
getum best séð. Við höfum þó fengiö fá-
ema til meðferðar vegna annarra lyf ja
sem jafnframt hafa prófað kókaíniö
hérlendis. Þeir hafa látiö illa af því.
Menn virðast fremur vilja amfeta-
mínið enda er það ódýrara og hægt aö
fá mjög áþekkt kikk út úr því og kóka-
íninu.”
Hvor á að njóta forgangs:
alkóhólistinn eða dópistinn?
— Af því sem að framan er sagt
liggur manni við að halda aö þeir séu
orðnir fáir sjúklingamir sem ein-
vörðungu þjást af hreinum alkóhól-
isma og ekki hafa notaö önnur efni. Er
kannski hrelnn alkóhólismi að hverfa ?
„Nei, þaöeraf ogfrá. Þaðeruennþá
um fúnmtíu prósent þeirra sjúklmga
sem við fáum til meðferðar hrernU og
klárir alkóhólistar og hafa aldrei neytt
annarra lyfja svo einhverju magni
nemi.
Því er samt ekki aö neita að sú
auknrng innlagöra eiturlyfjaneytenda
sem orðiö hefur hUi síðustu ár hefur
sett okkur í stórkostlegan vanda. Viö
erum síður en svo með ótakmarkað
sjúkrapláss. Þess vegna höfum viö lent
í þeirri óþægilegu aðstöðu að þurfa aö
hafna mönnum og þá hefur þaö verið
spumingin hvor eigi að njóta for-
gangs: alkóhólistinn eöa eiturlyfja-
neytandinn. Aö nafni til eigum við að
fást viö áfengissjúklinga öðrum hópum
fremur en þar eð ofneysla vrns og ann-
arra vímugjafa er þaö samloðandi
höfum við færst æ lengra í þá átt að
taka yfir meðferð blendUina neytenda
líka. Hin síðustu ár hafa svo sem fyrr
segir farið aö leita til okkar krónískir
dópistar sem eiga varla í annað hús að
venda til meðferðar en á okkar stöðv-
ar. Það er erfitt aö hafna þeim af þeim
sökum en jafnframt öfugsnúið að
hafna alkóhólistunum þar sem viö
erum nú einu sinni samtök um áfengis-
vandamálið.”
— Er Iausnin sú að setja á stofn sér-
staka deild innan samtakanna eða sér-
staka meðferðarstofnun fyrU eitur-
lyfjaneytendur?
„Eg held ekki og til þess liggja
emkum tvær ástæður. I fyrsta lagi
finnst mér óvarlegt að setja á stofn
sérstaka stofnun fyrir fíkniefna- og
lyfjaneytendur vegna þess að mjög
erfitt væri að fá nokkurn mann til að
leggjast sjálfviljugan inn á slíka stöð
með nafni þessa „hræðilega” sjúk-
dóms sem þeir eni haldnU. Það er
gríðarleg skömm aö vera dópisti á
íslandi og má reyndar taka svo djúpt í
árinni að þaö sé hrein útskúfun, að
minnsta kosti er það miklu meUi
skömm en það er nokkru sinni að vera
alkóhóUsti.
Svo er hitt að flestU þeir sem stunda
ólöglega fíkniefnaneyslu eru meira og
mrnna háðU áfengi í ofanálag enda
höfum viö alltaf verið þeUrar skoðun-
ar að á baki þessara efna — áfengis og
eiturlyfja — felist sami sjúkleikinn.
Hann er af sömu rótum runninn; fikn
sem leiöU til stjórnlausrar ofnotkunar
áefnrnu.
Afengis- og eiturlyfjaneytendur er
því hægt að meðhöndla meö sömu for-
merkjum, og þar með er eðlilegt að
það fari fram á einum og sama stað.
Stærsta vandamáliö er hið sama
hvað báða þessa hópa snertir; aö þeir
vilja leita í sama vimugjafann eftir að
þeir hafa jafnað sig. Það er því ósköp
svipað sem þessU tveU hópar þurfa aö
glíma við aö meðferð lokinni; að halda
sig frá efnunum og hefja nýtt líf án
þeirra.
Af þessum sökum finnst mér það
bæði eðlilegra og einnig tel ég það vera
árangursríkara aö þessU tveU hópar
séu til meöferðar undir sama þaki. ”
IMýja stöðin
léttir á starfinu
— Þannig að það er frekar nauðsyn
til að stækka þær stöðvar sem fyrU eru
en bæta sérdeild eöa nýrri stofnun viö.
Og þið eruð reyndar aö taka nýtt og
fullkomið sjúkrahús í gagniö nú alveg
á næstunni. Það er þetta nafnlausa í
Grafarvoginum sem ekki hefur veriö
svo lítið til umræðu upp á síðkastið.
Hverju mun þaö breyta fyrU ykkur í
þessum efnum?
„Nýja stöðin mun létta mjög á öllu
starfi meöferðarstöðvanna þriggja
sem fyrir eru og því álagi og aðsókn
sem er í þær. Hlutverk nýju
stöðvarinnar er aö taka við fólki sem
er í vímu eöa á fráhvarfsstigum
hennar og undirbúa það undU meðferð
á hmumstöövunum. Því er þó síður en
svo skylt að halda meðferöinni áfram
eftir að henni lýkur í nýju stöðinni — en
hún varU aðeins tíu daga — en það er
þó engu að síöur taliö æskilegt.
Þaö sem mestu máli skiptir í þessu
máli er þó aö á þessum tíu dögum sem
fólkið er á þessari afvötnunarstöö er
sjúkleiki þess greindur og það athugaö
nákvæmlega hvaö amar að því, til
dæmis hvemig vímuefni það hefur not-
að, hve oft og hve mikiö. Þessi greining
léttir eðlilega mjög á starfi þeUra
meðferðarstöðva sem fyrir eru og ætti
að gera meðferöina markvissari og um
leiö öruggari en hún er nú.”
-SER.
IJr nýrri skýrslu
SÁÁ sem ekki hefur birst
áður opinberlega ogfjallar um:
FIMIEFAMOTKLA SJLKLIAGAMA
A annan áratug hefur ólögleg fíkni-
efnaneysla herjað sem farsótt á hinn
vestræna heim. Islendingar hafa
einnig oröið fyrir barðinu á þessum
faraldri sem hefur ágerst mjög á
allra síðustu árum. Hér eins og
annars staöar hefur kannabisneysla
verið fremst í flokki. Hennar verður
vart hér á Islandi upp úr 1970.
Umfang vímuefnaneyslu annarrar
en áfengis hefur lítiö verið kannað.
Þær fáu kannanir sem geröar hafa
verið benda þó til sífellt aukinnar
kannabisneyslu, svo og annarra
sterkari efna. Um fjölda þeirra sem
nota þessi ólöglegu efni reglulega og
hve mikið magn þeir nota er hins
vegar lítið vitað.
Vegna þess sem á undan er sagt og
einnig vegna annarra þarfa þeirra
sjúklinga sem neyta fíkniefna var
athuguð neysla þeirra einstaklinga
sem innrituðust á Silungapoll frá
því í maí og fram í júh' 1983. Könnun-
in náði til allra ólöglegra fíkniefna og
voru 199 einstakhngar spurðir, þar
af 150 karlmenn og 49 konur, lang-
flestir á aldrinum tuttugu ára til
fertugs.
Niðurstöður þessarar könnunar
hafa ekki birst opinberlega fyrr en
að hér verður gluggað í þær.
Kannabisneysla
Fyrst skal litiö á kannabisneyslu
þessara 199 einstaklinga. Hún sést á
.eftirfarandi samantekt á tveimur
töflum. Tafla 1 sýnir okkur hve oft
einstakhngarnir höföu neytt efnisins
en tafla 2 sýnir okkur tíöni neysl-
unnar.
Tafla 1 karlar konur
Hafa neytt kannabis
lsinni eðaoftar: Hafa neytt kannabis 80 24
10 sinnum eða oftar: 43 14
Tafla 2 karlar Vikulega í 1 ár eða konur
lengur: Daglega í hálft ár 35 12
eöa lengur: Daglega í 1 ár eöa 27 10
lengur: Daglega í 2 ár eða 23 8
lengur: Daglega í 3 ár eða 20 5
lengur: Daglega í 5 ár eða 14 3
lengur: 9 0
Það er athyglisvert að elstur
kannabisneytendanna í þessari
könnun er þrjátíu óg fimm ára gam-
all maður en flestir neytendurnir
voru milli tvítugs og tuttugu og f jög-
urra. Hér er um eftirtektarverða
staðreynd að ræða í ljósi þess að
kannanir í Bandaríkjunum hafa leitt
í Ijós vaxandi kannabisneyslu í eldri
aldursflokkum.
Þeir sem höfðu neytt kannabisefna
í tvö ár eða lengur þegar könnun
þessi fór fram voru allir búsettir á
Stór-Reykjavíkursvæðinu nema
tveir karlar frá Suðurnesjunum og
einn karl úr Vestmannaeyjum, sem
þó hafði verið langdvölum í Reykja-
vík. Þeim bar saman um aö erfitt
væri að fá kannabisefni utan Reykja-
víkur.
LSD-neysla
Af þessum 199 einstaklingum sem
spuröir voru höfðu tuttugu og fjórir
neytt LSD-ofskynjunarlyfsins. Tíðni
þeirrar neyslu má lesa út úr töflu 3
héráeftir. Tafla3 karlar konur
Neytt LSD 1-2
skipti: 8 1
Neytt LSD 3-9
skipti: 4 3
Neytt LSD 10
sinnum eða oftar: 8 0
Allir þessir LSD-neytendur höfðu
notað kannabisefni áöur. Neysla
þessa fólks á ofskynjunarlyfinu er aö
mestu bundin árunum frá 1972 til
1976. Ártölin 1979 og 1981 koma þó
fyrir. Aöeins einn neytendanna hafði
notaö efnið síðustu sex mánuöi. Eftir
þessu virðist LSD-neysla vera á
undanhaldi.
Englaryk, heróín
og kókaín
Enginn aöspurðra í könnuninni,
hafði neytt englaryks með vissu.
Einn hinna krónísku kannabisneyt-
enda í könnuninni haföi sprautað sig
með heróíni í hálfan annað mánuð
fyrir komu. Hann hafði notað Utla
skammta og komið sér sjálfur aö
mestu út úr fráhvarfinu svo ekki
kom til strangrar meðferðar.
Reyndar hafa aðeins tveir sjúklingar
allra þeirra sem leitaö hafa til SÁÁ
frá 1977 neytt heróíns í það miklum
mæU aö til strangrar meðferðar hafi
þurft aö koma. I báðum tilfeUum fór
neysla heróínsins fram erlendis.
Víkjum þá aö kókaínneyslu þess-
ara 199 einstakUnga. Átján þeirra,
það eru f jórar konur og fjórtán karl-
menn, höfðu tekiö kókain í nefiö í
duftformi. Fimmtán þeirra í örfá
skipti en tveir þeirra tóku efniö í um
þaö bU tíu daga törn. Aðeins einn
þessara átján, þrjátíu og þriggja ára
gamaU karl og krónískur kannabis-
neytandi, kvaðst hafa notað kókaín
um nokkurra mánaða skeið fyrir inn-
lögn og sprautað sig tuttugu til þrjá-
tíu sinnum með því.
Amfetamin
og skyld efni
Næst kemur þar í könnuninni sem
fjallað er um neyslu amfetamíns og
skyldra efna. Neysluform þessara
efna er margs konar og erfitt að
flokka niöurstöður þess hluta
könnunarinnar sem náði til þeirra.
Hvað sem því líður kváðust sextíu
og einn, eða þrjátíu prósent
aðspurðra, hafa notað örvandi lyf á
borö við amfetamín og önnur slík.
Tuttugu og sex þeirra sögðust hafa
neytt þeirra einu sinni til níu sinnum.
Níu einstaklingar, allir eldri en þrjá-
tíu ára, höföu neytt þessara lyfja í
töfluformi sem læknar höföu ávísað
fyrir nokkrum árum en enginn
þeirra hafði notað þessi lyf síðustu
sex mánuði. Sjö höfðu neytt þessara
lyfja í ýmsu formi um alllangt skeið.
Athyglisvert er að nítján þeirra
tuttugu og f jögurra krónísku kanna-
bisneytenda sem fram komu í úrtak-
inu voru reglulegir neytendur þess-
ara efna. En lítum á töflu 4 sem sýnir
tíðni amfetamínnotkunar og skyldra
efnahjá úrtakinu.
Tafla4 karlar konur
Regluleg notkun: 1—3 sinnum í mán. 15 4
ílár eða lengur: 1 sinni í viku eða oftar í 1 ár eða 10 0
lengur: 9 0
Aðeins þrír þessara einstaklinga
höfðu sprautaö þessum efnum í æð.
Tveir þeirra einu sinni til fimm sinn-
um. Einn einstaklingur hafði spraut-
að sig að jafnaði vikulega í tvö ár.
Lífræn leysiefni
(sniff)
Síðustu efnin sem könnunin náöi til
voru hin svonefndu lífrænu leysiefni
(sniff). Þrjátíu og sjö einstaklingar
sögðust hafa sniffaö einhvern tima á
ævinni en í öllum tilvikum hafði fólk-
ið neytt leysiefnanna þegar það var
sautján ára eða yngra. Hinir eldri í
könnuninni höföu notað bensín eða
blettavatn á táningsárum sínum en
þeir yngri höfðu sniffað af lími og
gasi. • Afþessum þrjátíu og sjö
einstaklingum sein höfðu sniffaö á
ævinni voru tuttugu og níu karlar og
átta konur.
Þessi neysla virðist vera sérstakt
fyrirbrigöi hjá aldurshópum undir
sextán ára. Þetta er alls ekki nýtt af
nálínni en virðist þó mun algengara
meðal unglinga hin seinni ár svo sem
sést hefur á fréttum.
Sem fyrr segir náði þessi könnun
til 199 einstaklinga sem innrituðust á
Silungapoll frá því í maí og fram í
júlí í ár og voru þeir valdir af algjöru
handahófi. Fyrir utan það að sýna
okkur fram á mikla notkun fíkniefna
hérlendis og hvernig henni er háttaö
ídag sýnir könnunin jafnframtfram
á hversu mikið vistrými á
meðferðarstofnunum SÁÁ er teppt
aö jafnaði vegna blendinnar
notkunar áfengis og annarra vímu-
gjafa og hve margar innlagnir má
rekja beint til ávanalyfja og/eða
fíkniefna einna og sér. Hún sýnir
okkur augljóslega hversu stór þáttur
það er oröinn í starfsemi meðferöar-
stööva SÁÁ að fást viö króníska
eiturlyfjaneytendur á meöan margir
hafa haldið að sama starfsemi hafi
einungis náð til þeirra sem þjást af
áfengissýki.
-SER.
------- J
Meðferðarstöðin að Silungarpolli þar sem könnunin fór fram sem v/tnað er i i greininni sem fylgir viðtalinu við Þórarin.