Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.1984, Blaðsíða 15

DV. LAUGARDAGUR17. MARS1984.
15
Danir vega Brján konung í tjaldi sinu árið 1014.
mál hringsins var 4—5 hundruö metrar
og hann var á beru svæöi utan viö borg-
ina. Og innan og utan hringsins efndi
hann og menn hans til kappræöu heilan
dag. Endimörk hlaupabrautarinnar
voru knékrjúpandi danskar konur.
Þegar kvöldið kom og leikunum var
lokið var konunum loks leyft aö rísa á
fætur. En þær beiddust þess ekki af
sigurvegurunum aö hverfa aftur til
borgar sinnar þar sem ekki stóö steinn
yfir steini.
Mánuöir liöu og Danir komu aftur á
flota sínum en nú var meginmáttur
Dana brotinn á bak aftur og auðvelt að
halda þeim í skefjum. Kahon var tví-
mælalaust konungur í Kunster, eöa svo
virtist, og enginn til aö keppa viö hann
umvöldin. Og enn liöu níu góö ár.
En áriö 976 var Kahon ráðinn af dög-
um af hópi samsærismanna. Þaö var
óþokkabragö sem átti eftir aö hafa
áhrif á sögu Kelta. Donnabhain, vinur
konungs, kom í heimsókn til hans, naut
gestrisni hans, bar hann ofurliði við
hjálpannarra. Kaelmadh, einnþeirra,
vann á konungi. Fyrir þaö lýsti öll
klerkastéttin í Kunster bölvun yfir hon-
um.
Skömmu seinna var hann líka drep-
inn á orrustuvelli. En um sama leyti
komu Danir til Kunster hvattir af sam-
særismönnum.
B rian varö nú konungur og sór þess
eiö aö hefna bróöur síns. Hann dró
saman her, fyrst felldi hann Ivar,
fyrirliöa Dana, því næst losaði hann
eyjamar og virkin viö alla Dani.
Donnabhain, Júdasinn sem átt haföi
frumkvæöi að dauða Kahons, varö ótta
sleginn, sendi eftir Dananum Haraldi,
sem kallaöi sig nú konung í Kunster.
Haraldur safnaöi miklum her til orr-
ustu við Brian. I henni vann Brian al-
gjöran sigur og þeir Haraldur og
Donnabhain féllu báöir.
Með árinu 984 varð Brian aö lokum
konungur í Kunster og æösti maður í
Suður-Iriandi. Hann gat því meö
nokkrum rétti titlað sig , JConung Ir-
lands alls”. Smám saman færöi hann
út ríki sitt til Connought og Ulster.
Skattar bárust honum hvaöanæva aö.
Titill hans, Boru, er kominn frá fom-
írska orðinu boroma eða skattur.
Hann varð voldugur maöur. Og um
leið var hann góöur og vitur stjórn-
andi. Hann keypti bækur erlendis frá
svo aö þegnar hans næmu visku. Hann
stofnaði kennaraembætti víðsvegar
um landið og greiddi kennumm örlát-
lega. Þá byggöi hann kirkjur. Lög-
leysur höföu viðgengist í landinu allt
fram á stjómartíö hans. Hann bætti
lögin og framfylgdi því stranglega aö
þau væru höfð í heiðri og greip til
harðra refsinga við afbrotamenn. Og
minni háttar sakamenn sluppu ekki
með öllu hvaö hegningu varðaði.
Lagabætur og aukin þekking fór aö
segja til sín í ríkinu er fram liðu stund-
ir. Þaö er hald manna að fyrstu ár ell-
eftu aldar hafi veriö góð og friösöm á
Irlandi undir styrkri stjóm Brians, en
ekki vill sagan taka undir það að öllu
leyti. Samsæri, uppreisnir, morð og
launmorö áttu sér oft staö og stóöu
Danir þar aö baki og launuöu skálkun-
um sem viö þetta vom riðnir.
Þessa sælu friöar og velmegunar, þó
að hún væri villandi á sinn hátt, verð-
skuldaöi Brian lof fyrir. En þetta
tímabil stóö ekki lengi vegna þrætu
hans og konungsins í Leiuster. Leiust-
erkonungur með Dani aö bakhjarli
haföi hugsað sér að hann, en ekki
Brian, yröi konungur yfir öllu Irlandi.
Hann skoraöi á konunginn í Kunster aö
útkljá deiluna.
23. apríl 1014 hélt Brian yfir
Shannonfljót til bardaga viö hersveitir
• Leiuster og Dana. Hann var þá áttatíu
og átta ára, enn hraustur á sál og lík-
ama, hafði stjrka stjóm á hermönnum
sínum og var elskaður af þeim. Hann
var ekki í neinum vafa um aö meö guðs
hjálp mundi hann sigra óvininn, sann-
færöur um aö hann væri verjandi trú-
arinnar á Krist gegn heiöinni Oöins-
dýrkun.
Clontarf (Bolavöllum) mættust
herimir. Fyrir sjónum Brians og her-
sveita hans var hér um krossferö aö
ræöa og gunnfánar meö krossi Krists
blöktu í vindinum þegar vopnin skullu
saman. Orrustan haföi byrjað meö
hvatvíslegu áhlaupi nokkurs hluta
hers Brians sem sonur hans réð fyrir.
En hann var maöur ákaflyndur.
Ahlaupiö mistókst og hann varö að
hörfa undan. Höfuðherirnir áttu í blóð-
ugri ormstu á næstu grösum. Skammt
frá bardagasvæðinu, i litlu tjaldi rétt
viö herbúðir Kunsterhersveitanna, baö
konungurinn aldni. Hann söng sálma,
lasbænir. Faöirvor. Samkvæmt írsk-
um heimildum var hann aleinn í tjald-
inu ásamt skjaldsveini sínum og al-
gjörlega óvarinn meöan ormstan geis-
aöi innan mílu vegar frá tjaldinu.
Danasögu ber saman um þetta og aö
gamli konungurinn hafi veriö vopn-
laus en getur þess um leiö aö ásamt
sveininum hafi hann verið innan
hrings vopnaöra manna.
Sveinninn, sem heyröi sívaxandi
ormstugný, stunur deyjandi manna og
vopnaglam, spuröi konunginn hvort
hann vildi ekki leita undan. Urslit orr-
ustunnar vom tvísýn en hættan fyrir
gamla manninn fór vaxandi. „Eg bið
þig, herra, færðu þig héöan áöur en þaö er
umseinan.”
„0, guö, drengur minn, viö þurfum
ekki aö hörfa undan. Mér er það ofur-
ljóst aö ég mun ekki yfirgefa þennan
staö lifandi og hvaöa gagn væri það
fyrirmig?”
„En, herra...”
„Þetta ernóg.”
Akugnabliki síðar leit sveinninn út
um tjaldskörina og hrópaöi: „Bláir,
naktirmenn nálgast okkur.” Ogþetta
var f jtít þá sem ekki höfðu séð þá áöur
allnákvæm lýsing á Dönum í sínum
nærskomu bláu brynjum.
„Það skiptir engu, drengur minn. ”
Þrir menn mddust inn í tjaldiö.
Þeir gáfu sveininum engan gaum og
þrifu gamla manninn sem ennþá lá á
hnjánum.
„Konungurinn,” sagöieinn þeirra.
„Það er ekki konungurinn. Það er
einn af prestunum. Hann er á bæn.”
Gamli maöurinn veitti þeim enga
athygli og hélt áfram aö biðja.
„Menn deyöa ekki prest.”
„En þetta er ekki prestur. Sjáiö,
þetta er konungsskikkja. Drepiö
hann.”
Og Danirnir þrír drápu Brian kon-
ung Kunster og Irlands alls í tjaldi
sinu.
Hann haföi veriö, miðaö viö þá tíma
sem hann lifði á, góöur konungur, vitur
oghugrakkur. Honumhaföitekistmeð
skynsamlegum ráðum og dáöum aö
verða konungur yfir þvi nær öllu Ir-
landi. Ef stjómarstefnu hans heföi
verið fylgt hefði afkomendum hans
heppnast að styrkja innviði ríkisins og
gera Irland öflugt. Og á sömu stundu
og Brian lét líf«sitt var her hans aö
vinna stórsigur á Dönum og öörum ó-
vinum Irlands.
En þegar Brian var fallinn frá og
Kurchadh sonur hans skömmu síðar (í
ormstunni við Clontarf) þá snerist allt
til öfugrar áttar. Ein ógæfan rak aöra
viö skærur og svik skaðræðismanna.
Það tók langan tíma fyrir Ira að rétta
viö.
A langri ævi, sem er þó örstutt tíma-
bil í sögu Ira, aflaði Brian Bom sér
ófölnandi frægðar sem mikill og góður
stjómandi er sannaöi aö unnt var aö
sameina Ira. Hann hefur veriö borinn
saman við Skotakonunginn Róbert
Bmce og ormstan viö Clontarf viö orr-
ustuna hjá Bannockburn því aö báðir
voru mennimir vitrir stjórnendur og
báöar orrustumar höföu í för með sér
mikinn ósigur fyrir fjandmennina. En
Skotland Róberts Bmce stóö traustari
fótum en Irland Brians og Bruce barð-
ist með þjóðina sameinaöa að baki sér
gegn kunnum óvini en ekki viö fimmtu
herdeild sem stóð með Dönum. Og
Bmce lifði ormstuna af, haföi tækifæri
til þess aö treysta sigurinn og færa
Skotlandi friö og réttlæti eins og hann
haföi barist fyrir.
E n þó aö stjórnarhættir Brians væm
kæföir og sigur hans því ekki eins end-
anlegur eins og hann heföi getað orðiö
þá hefur hann hlotið veröskuldaöan
dóm sögunnar sem er sá aö hann hafi
verið vitur og hugrakkur þjóðhöfðingi,
einn af mikilmönnum írsku þjóöarinn-
ar.
[ VfK/ilM blaSUS«um
Beitum hugmyndaflugmu^ og sporum. Peysur a 10 krónur!
MISSTU EKKIVIKU ÚR LÍFI ÞÍNI j
4
OPIÐI DAG tilkl.
Allar vörur á markaðsverði
Leiðin íiggur ti! okkar
íöllum deildum
■hhr
V^4

í vers/anamiðstöð vesturbæjar
JL-GRILLIÐ —GRILLRÉTTIR ALLAN DAGINN
Munið okkar hagstæðu greiðs/uski/má/a
Jón Loftsson hf. hringbraut 121
— SIMI 10600