Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.1984, Blaðsíða 13

13,.
Kjallarinn
Arnór Hannibalsson skrifaði ný-
lega kjallaragrein þar sem hann
gagnrýndi hjálparstarf íslensku
þjóðkirkjunnar til vanþróaðra landa.
Koma þar fram nokkrar skoðanir
sem orka tvímælis.
Um varðveislu
menningarhátta
Megináhersla greinar Amórs kem-
ur fram í útdrætti ritstjórans: „Ég
álít að þjóðir utan Evrópu, f jölbreyti-
legar að menningu, trú og siðum, eigi
rétt á að vera í friði fyrir Evrópu-
mönnum...” Hann er hér að and-
mæla þeim þjóðhverfa hugsunar-
hætti Evrópumanna að vilja troða
sinum lifnaðarháttum upp á aðra
menningarhópa. Nefnir hann sem
dæmi vel meint hjálparstarf
kirkjunnar í kristilegum anda, sem
þó leiðir til ófullnægjandi matvæla-
dreifingar, og skólafræðslu sem
leiðir til upplausnar hins hefðbundna
þjóðfélags.
a) Hæpið er að reyna aö varðveita
menningarþætti því þeir eru alltaf
hluti af stærri heild og því síbreyti-
legir. Þeir eru að auki svo marg-
breytilegir að mannfræðinga greinir
sífellt á um afmörkun þeirra. Tæp-
lega er því hægt að gera menn að lif-
andi fomleifum.
b) Það að reyna aö viöhalda viss-
um menningarþáttum hjá frumstæð-
um þjóöum í trássi við vilja þeirra er
ekki einungis ólýðræðislegt heldur
ómannúðlegt samkvæmt vestrænu
menningarmati og er helst notað
sem átylla hjá kúgunarþjóðum nú til
dags til að halda frumstæðari þjóð-
um niðri. (Dæmi: Dreifbýlisstefna
Suður-Afríkustjórnar til handa
svörtum. Reyndar er nútíma vest-
rænni menningarhefð heldur ekki að
skapi að valdbjóða aðlögun að borg-
arlífi, svo sem Sovétmenn gerðu með
hirðingja, heldur eru minna áber-
andi leiðir farnar, svo sem launamis-
munun gagnvart lítt menntuðum
indiánum í Bandaríkjunum. Meðal
úrlausna ólýðræðisþjóða má heldur
ekki gleyma sofandahætti Brasilíu-
stjómar gagnvart indiánadrápum
bænda og útrýmingarherferð nasist-
anna gegn sígaunum).
c) Þær þjóðir sem mest svelta eru
líklegar til að vera þegar undir mikl-
um áhrifum frá vestrænum menn-
ingarháttum, svo sem heilbrigðis-
þjónustu sem hefur stuðlað að of-
fjölgun meöal þeirra. Því er orðið of
seint að varðveita þeirra frumstæðu
menningu í heild þegar slíkur horn-
steinn sem takmörkun fólksf jölda er
farinn úr skorðum h já þeim.
d) Ef mið er tekið af hvaða menn-
ingararfleifð frumstæðar þjóöir halda
við eftir að þær þróast, án þess að
hún teljist trufla lífsgæðakapphlaup-
ið, þá er venjulega annars vegar um
að ræða fremur yfirborðslega, óhag-
nýta þætti, svo sem heföbundna
myndiist hjá Japönum og jass-tónlist
hjá Afríkumönnum, eða þá afbrigði
af sígildum menningarlegum sam-
vinnumáta, svo sem stór f jölskyldu-
hópafyrirtæki Japana og i sumum
borgum Austur-Afríku margþættari
félagsmálastarfsemi heldur en þekk-
istíEvrópu.
Því er það líklega bara skamm-
tímalausn að styðja við að þjóöir
sem hjálpa á geri það meö því að efla
frumstæðari atvinnuhætti sína ef
takmark þeirra er að veröa iönaðar-
þjóöfélag.
Nytsemi
áróðurs til hjálparstarfs
Amór nefnir grein sína „Hina nýju
aflátssölu” og er það ádeila á nyt-
semi trúarlegs áróðurs til hjálpar-
„Það að reyna að viðhalda vissum menningarþáttum hjá frumstæðum
þjóðum i trássi við vilja þeirra er ekki einungis ólýðræðislegt heldur
ómannúðlegt samkvæmt vestrænu menningarmati og er helst notað
sem átylla hjá kúgunarþjóðum tilað halda frumstæðum þjóðum niðri."
TRYGGVIV. LÍIMDAL
KENNARI, REYKJAVÍK
starfs. Auövitað er það gamaldags
aðferð og ófullnægjandi að reka
þróunaraðstoð í krafti kristilegs
hugarþels. Hins vegar ber að líta á
hversu skammt fómfýsi okkar
flestra nær aö öllu jöfnu: Mest af um-
hyggju vestræns einstaklings fer í
hann sjálfan og þar næst í fjölskyldu
hans, sérstaklega í uppeldi bama
hans. Fyrir utan það er hann lítt af-
lögufær. Nokkurri orku ver hann þó í
almenn félagsmál síns samfélags.
Þar sem styðja líknarmál eiga gjam-
an ættingja sem njóta góðs af mál-
efnastuðningi þeirra beint eða
óbeint. Það þykir hins vegar skjóta
skökku við ef einhver fer að sýna
mikla fómfýsi þar fyrir utan, ef ekki
er hægt að reka hana til eiginhags-
muna, eða til vonar hans um eigin
sáluhjálp hinum megin síðar meir.
Til dæmis þykir það óeðlilegt ef
menn vilja fórna sér fyrir málefni
aimarra þjóðlanda en síns eigin að
meira marki en í orði og hugarþeli.
Enda gerir þjóðemishyggjan ráð
fyrir að þjóðin sé ysti hringur allrar
verulegrar fórnfýsi, svo sem sést af
því að hugmyndin um „bandaríki
Evrópu” hefur reynst of víðtæk til að
fá þann hljómgrunn sem þyrfti.
Greinilegt er að við slíkt ástand er
viö hæfi aö kirkjan haldi uppi þeim
kristilega áróðri sem hún getur til að
stuöla að hjálparstarfi milli þjóða
því hvaö varðar virka vináttu milli
þjóða er kristnin enn í framúrstefnu.
Það mun ekki ofsagt hjá Arnóri að
hroka gæti hjá Evrópumönnum í
garð vanþróaðra þjóða og fer hann
saman við þröngsýni. Margir okkar
mundu t.d. telja að líf eins Evrópu-
manns væri meira virði en líf eins
smælingja í Afríku. Fáir em þó svo
hreinskilnir aö leggja slíkt nánar út
fyrir sér: Er líf eins Evrópumanns á
við líf tveggja Afríkusmælingja, eða
fimm, eða hundrað eða jafnvel
þúsund? Hálfkæringur okkar um
stríð þeirra og hungur, svo og ný-
lendustríðsfortíð Evrópumanna,
vekur grun um að hærri tölurnar séu
síst ofmetnar. Ef vanþróuðu
þjóðimar sameinuðust einhvern
tíma um að hafa það frá Evrópuþjóð-
um með valdi sem þær fá nú frá þeim
með sníkjum hjá S.Þ. og víðar þá
væri hætt við að sú tala hækkaöi enn í
mati flestra Evrópumanna.
TryggviV.Líndal.
• „Greinilegt er að við slíkt ástand er við
hæfi að kirkjan haldi uppi þeim kristilega
áróðri sem hún getur til að stuðla að hjálpar-
starfi milli þjóða...”
MENNINGARHROKI í
HJÁLPARSTARFI?
Bjarga verkföll ríkis-
stjóminni f rá eigin snöra?
Engum, sem fylgist með stjórn-
málum, getur dulist, að verulega
hallar nú undan fæti í fylgi almenn-
ings við stefnu ríkisstjómarinnar í
efnahagsmálum.
Fyrst eftir valdatöku hafði
stjórnin skilning og velvilja fólks í
baráttunni við verðbólgudrauginn,
því auðvitað vom allir sammála um
nauðsyn þess að draga úr hinni
hrikalegu holskeflu verðbólgu, sem
fyrrverandi ríkisstjóm skildi eftir
sig. Sú holskefla var vissulega að
koma þjóðarbúinu á kaldan klaka
svoviðgjaldþrotilá.
Vilji almennings var raun-
hæfar aögerðir
Hvað sem ýmsir spákaupmenn í
forystu hinna pólitísku flokka segja
er enginn vafi á þvi að hinn almenni
kjósandi í landinu vildi raunhæfar
aðgerðir til lausnar þá þegar
komnum vanda. Aðgerðir, sem gæfu
von um bjartari og betri framtíö en
sú helstefna, sem fylgt var í tíð fyrr-
verandi ríkisstjómar, og allt bendir
til að óbreyttu, að verði í reynd í tíð
núverandi ríkisstjómar.
Afstaða almennings í landinu til
aðgerða núverandi ríkisstjómar í
efnahags- og kjaramálum fyrstu
mánuði valdaferilsins sýndu einmitt,
að fólk var reiðubúiö að gefa ríkis-
stjóminni aðlögunar- og reynslu-
tíma, svo sjá mætti, hver alvara
þeirra yfirlýsinga stjómarflokkanna
um alhliða aðgerðir í baráttunni við
verðbólguna væri.
Hver hefur reyndin orðið?
Þrátt fyrir hinar hrikalegu að-
gerðir ríkisstjórnarinnar í upphafi
gegn launafólki og þá gífurlegu
kjaraskerðingu, sem af þeim leiddi,
var launafólk reiöubúiö til að sýna
ríkisstjóminni biðlund þrátt fyrir
þær gífurlegu byrðar, sem á það
vom lagöar.
Og enginn mælir á móti því að
tekist hefur að minnká verðbólgu
verulega frá því sem var. En spurn-
ingin er, á kostnað hverra ?
Sem svar við þeirri spurningu er
best að hafa eigin orð forsætisráð-
herra, Steingríms Hermannssonar,
sem hann viöhafði í umræðum á Al-
þingi í mai sl., en þar sagði hann, að
sá árangur, sem náðst hefði í bar-
áttunni við verðbólguna, væri nær
einvörðungu á kostnaö launafólks.
Það em staðreyndimar sem við
launafólki blasa af hálfu ríkis-
stjómarinnar það sem af er.
Ríkisstjórnin sjálf forstokk-
uð í eyðslu
Sé Utið í barm ráöherranna
sjálfra er ekki aö sjá að þeir telji
nauðsyn að herða sultarólina til að-
halds og sparnaðar á þeim sviðum,
sem þeir ráða og gætu haft afgerandi
áhrif til sparnaðar og góðs fordæmis.
Þessu er þveröfugt farið. I þeim her-
búöum ræður eyðslan og útþenslan
rík jum sem fyrr.
Það er engu líkara en ríkisstjórnin
sé að ögra og storka almenningi i
landinu, og þá sér í lagi launafólki,
með stjómarstefnunni og háttalagi
ráðherranna sjálfra.
KARVEL PÁLMASON
ALMNGISMAÐUR
ALÞÝÐUFLOKKSINS
Hverjir hafa grætt og
blómgast?
Þvi miður er það nú deginum
ljósara, að ríkisstjómin hefur gefist
upp við að framfylgja þeirri stefnu,
sem hún boöaöi við valdatöku fyrir
rúmu ári. Hún nýtti sér velvilja og
þjóðrækni launafólks til einhliöa
kjaraskerðingar þess, en brast svo
kjark þegar koma átti að þeim
máttarstólpum stjórnarflokkanna,
sem verja vilja og viðhalda hinu
spillta valdakerfi, sem þessir aðilar
hafa átt hvað mestan þátt í að skapa
og skilar hvað mestum peninga-
fúlgum í kassa stjórnarflokkanna.
Eða hverjir eru það, sem grætt
hafa á þessu stjórnarsamstarfi?
1. Má minna á batnandi stöðu SlS-
hringsins, eða úr 22 millj. kr. tapi í 68
millj. kr. hagnað sl. ár. Hefði ekki
mátt leita fanga þar í baráttunni við
verðbólguna?
2. Eru ekki allir sammála um að
verslunin í landinu hefur líklega
aldrei staðið betur en nú? Ekki hefur
þaðan verið tekið framlag í bar-
áttuna við veröbólguna.
3. Skipafélögin, svo og önnur sam-
bærileg stórfyrirtæki, sýna stór-
gróða frá því sem áður hefur verið.
Ekki hefur þaðan verið tekið fram-
lag í baráttunni við verðbólguna.
4. Þá eru það sjálftöku-stéttirnar
svokölluöu, sem einráðar virðast
vera um eigin afkomu.Þær hafa ekki
skilað sinu framlagi til baráttunnar
gegnverðbólgunni.
5. Og hvernig væri að ríkisstjómin
leitaöi fanga í hirslum þeirra fjöl-
mörgu, sem nú keppast um að kaupa
lóöarskika á Reykjavíkursvæðinu
fyrir a.m.k. tvær milljónir króna.
Ætli sá hópur gæti ekki eitthvað af
mörkum látið í baráttunni við verð-
bólguna?
Auðvitað eiga þessir aðilar, sem
hér hafa verið nefndir og margir
fleiri, að ógleymdu ríkisvaldinu
sjálfu, að leggja sinn skerf fram í
þessari baráttu. Það hafa þeir ekki
gert. Ríkisstjórnina hefur brostið
kjark til að sjá svo um að þessir að-
ilar taki á sig þær byrðar, sem þeim
ber.
En ríkisstjórnina hefur ekki
brostið kjark til að framkvæma hér
meiri kjaraskerðingu hjá launafólki
en um getur í áratugi. A sama tíma
og ríkisstjórnin hefur hlaöið undir
eigin gæðinga og máttarstólpa hefur
hún komið fjölda alþýðuheimila á
vonarvöl og haldið þannig á málum
útgerðar og fiskvinnslu, sem er
grundvöllur þess er allt byggist á, að
líkur eru á því að öll útgerð leggist
niöur á næstu vikum. Þetta ástand,
sem hér hefur að framan verið lýst,
hefur rikjandi stjómarstefna fram-
kallað, og allir sjá þaö nema þá ríkis-
stjórnin sjálf.
Einblínir ríkisstjórnin á
verkföll til að losna úr
eigin snöru?
I ljósi þess, sem hér hefur verið
rakið, verður með engu móti annaö
séð en sú stjómarstefna, sem ríkis-
stjómin hefur fylgt, sé á hraðri leið
að dæma sig sjálf til dauða, án þess
að aðrir þurfi þar að koma við sögu.
Spumingin er því sú, t.d. fyrir
verkalýðshreyfinguna, hvort hún
telur æskilegt og eðlilegt að halda
þannig á málum nú í haust, meö
átökum á vinnumarkaðnum, að
verða við óskum ríkisstjómarinnar
að létta stjórnarstefnunni dauða-
stríðiö og losa hana úr eigin snöru?
Eða að leyfa ríkisstjórninni sjálfri að
heyja til enda dauðastríö stjórnar-
stefnunnar, og ráða þannig sjálf til
enda, sem skammt sýnist undan,
hversu hratt að þeirri snöm er hert.
Karvel Pálmason