Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1984, Side 8

44
DV. LAUGARDAGUR 27. OKTOBER1984.
búinn út eins og flatbytna getur hann
náö næstum ótrúlegum hraöa. Geröin
er þannig aö báturinn hefur flothæfni á
hæsta stigi og fer afbragðsvel í sjó.
Hann flýtur sem korkur, hoppar yfir
bylgjutoppana og rennur mjúklega
niöur í bylgjudalina. En þaö heimtar
mikla leikni aö stýra þessum bátum á
opnu hafi.
Á Aran verða menn að gera allt sjálfír. Litlu ökrunum er skýlt af háum grjótveggjum sem hlaðnir hafa verið
upp af mannahöndum, kynslóð fram afkynslóð.
ARMEYJAR:
EVRÓPSKIR
ÚTVÖRÐUR
Aranbúar eru af þeim síminnkandi
hluta mannkynsins sem sér um sig
sjálfur og fær frið til þess. Að vísu hafa
hljóö- og sjónvarp skapað vissa sam-
keppni á síöustu árum en af einni eöa
annarri merkilegri ástæöu hefur hóp-
sef jun ekki fengið hér á eyjunum sama
hljómgrunn og annars staöar í Evrópu.
Mannleg samvera
Eyjarskeggjar n jóta þess þó í ríkum
mæli aö blanda geöi. Á hverju kvöldi
safnast þeir saman hver hjá öörum til
þess að spila á spil, segja sögur eöa
tala um viöburöi dagsins á smáeyjun-
um. Aö segja sögur er enn sem fyrr
hrein listgrein aö þeirra áliti þó svo aö
venjubundinn sögumaöur missi dálítiö
af ljóma sínum viö tilkomu kvik-
mynda og sjónvarps og meö auknum
ferðalögum frá eyjunum sem yngri
kynslóðin er farin aö grípa til.
En í aöalatriöum er lífið á Araneyj-
um óbreytt og ef til vill óbreytanlegt.
Þrýstiioftsflugvélar og hraöskreiö skip
geta rofið einangrun eyjanna þar sem
þær árlega flytja þangaö sívaxandi
skara feröamanna frá meginlandinu.
En til er sú einangrun sálarinnar sem
stenst allar árásir „lífsforma sem
lengra eru á veg komin” og feröa-
mennirnir eru fulltrúar fyrir.
Aranbúar eru stoltir viröulegir og
hamingjusamir menn sem aö mestu
leyti lifa sama lífi og forfeöur þeirra á
undanfömum öldum. Saga þeirra og
menning lifir og dregur andann allt í
kringum þá á grýttum ökrunum, í
trylltum öldum Atlantshafsins og í
smáþorpunum sem byggð eru upp af
grjóti eyjanna. Þeir eru ánægðir meö
þaö aö viröa hinn raunverulega heim
fyrir sér, takmarkaöan af hafinu sem
veltist um utan viö bæjardymar hjá
þeim. Handan sjóndeildarhringsins á
meginlandinu er sjálfsagt margskonar
hamingju og verömæti aö finna sem
hafa sitt aö segja en falla ekki saman
viö lífsskoöun þeirra og áhugamál. Og
ef litiö er á þau verðmæti jákvæöum
augum meðal þeirra sem náö hafa
meiri tilbreytni í lífsformum, — hver
getur þá láð eyjarskeggjunum á Aran
þó aö þeir vilji lifa að hætti forfeöra
sinna, frjálsir og óháöir og fá aö skapa
eyjatilveru sína í sveita andlitis síns og
viö hjálp hugmyndaauðgi sinnar.
ÍYESTRl
þaö á hættu aö stíga niður úr fóðrinu ef
hann misstígur sig á leiö í bátinn. En
eyjarskeggjar hafa stundaö fiskveiöar
á þessum farkostum öldum saman og
stundum jafnvel veitt stóra spriklandi
hákarla.
Ariö 520 á Brendan sæfari aö hafa
komist til Irlands og Spánar á einum
svonabáti. j
En báturinn er annaö og meira en
fiskibátur. Hann er samgöngutæki
eyja í millum og notaöur viö útskipun á
Curak — heimagerður bátur Aranbúa. Hann flýtursem korkur, hoppar yfír
öldutoppana og rennir sór mjúklega niður í öldudalina. Hann e auðveldur i
notkun afþví að hann er svo lóttur.
Aran er orö sem þýðir allt eöa ekkert
eftir því hver segir þaö eöa les. I
alfræðibókum þýöir oröið klasa kletta-
eyja vestan við strönd Irlands og er
eitt af vestustu byggöum bólum í
Evrópu. En Aran er miklu meira en
landfræðilegt hugtak. Þaö er sigur
mannlegs máttar yfir náttúruöflunum
sem herjaö hafa á eyjarnár öldum
saman. Aran er og verður einn af mikl-
um sigrum inannsandans í okkar ný-
tísku heimi meösín mörgu tækniafrek.
Araneyjar eru, bókstaflega talaö,
endir heúns meö allar sínar kletta-
myndanir sem teygja sig út í villt
Atlantshafiö. Flatarmál eyjanna er
ekki nema fimm þúsund hektarar og
íbúarnir aðeins tvö þúsund. Engan
jarðveg er að finna á eyjunum, berar
klappirog steinar.
A Aran verða menn aögera allt sjálf-
ir, jafnvel skapa jarðveg. Kynslóö af
kynslóö hafa eyjarskeggjar safnaö
þangi og brennt og borið upp frá
ströndinni og dreift yfir berar klappir
til að mynda akur. Þessa akra, eöa
hegor eins og eyjarskeggjar nefna
þá, veröur aö verja fyrir gnauöandi
vestanvindum sem leika lausum hala
frá Atlantshafinu að vetrarlagi yfir
eyjarnar og freyðandi bylgjum sem
skelia á klöppunum og hylja þær salt-
drifi, kuöungaleifum og hrönnum af
þangi. Og því eru litlu gróðurreitirnir á
Aran varöir af steingöröum sem
mannshendur hafa hlaöið upp öld af
öld. Aö sjá þessa smáreiti sem eru
þama eins og lítil skartgripaskrín meö
grænu flauelsfóðri af grasi fyrir innan
hlýtur aö vekja undrun á óþrotlegu
hugrekki og þrautseigju íbúanna.
Aldalangt strit hefur verið óumflýjan-
legt til þess aö neyða klappirnar til að
skila þessum fátæklega gróöri. Flest
þröngu gerðin skila ekki meira grasi
en svo aö vera bithagi fyrir eina kú eöa
jafnvel eina sauökind.
Stoltur þjóðflokkur
Hér á Araney jum býr sennilega stolt-
asti þjóöflokkur Evrópu nú á dögum.
Þjóöflokkur sem lifir samkvæmt
boðinu að neyta brauös í sveita síns
Á Araneyjum býr sennilega stolt-
asti þjóðfíokkur Evrópu i dag.
Boli dreginn upp i gufubátinn.
húsdýrum frá eyjunum og til megin-
lands Irlands og er þaö 45 kílómetra
leið.
Furðulega færir á sjó
Þegar gufubáturinn kemur frá
meginlandinu og varpar akkerum
skammt frá ströndinni til aö sækja
húsdýr til slátrunar eru þau rekin niö-
ur á strönd og út í sjó. Þaö er komiö
fyrir böndum um hálsinn á þeim. Þau
eru teymd af mönnum og neydd til aö
synda út til skipsins sem bíður þeirra.
Loks er þau dregin um borö. Viö ein-
stök tækifæri, þá sjaldan gott er í sjó,
geta menn jafnvel flutt naut og kálfa
um borö í smábátunum en það er samt
áhættusamt fyrirtæki.
Á Araneyjum eru engar eiginlegar
hafnir og því hefur fiskiflotinn enga
verulega vernd.
Curak er því vart nothæfur bátur þar
sem hann er svo léttur aö s jórinn getur
lyft honum og varpaö honum langt upp
á strönd í þaö naust sem honum sýnist.
Þrír menn eru í hverjum curak og
allir sitja þeú- undir árum. Af því aö
farkosturinn er svo léttur og næstum
andlitis. Hann vill ekki þiggja neitt
ókeypis. Þaö er honum hrernt trúar-
atriði að hjálpa sér sjálfur. Sá sem býr
á Araneyjum uppsker þaö sem hann
hefur sáö en ekki meira en þaö. Matur,
fatnaöur og húsaskjól, allt hefur þaö
fengist í stritinu við gróöurlausar
klappir og baráttu viö æst Atlantshaf.
Karlar og konur vinna á grýttum ökr-
unum á daginn. A nóttum spinna kon-
urnar og vefa. Fötin koma beúit frá
kindakroppunum. Kartöflur og hafrar
eru neydd til þess aö spretta í þessum
ófrjóa jarövegi. En sauðkindin og fáeúi
rauöskjöldótt naut veröa aö láta sér
nægja þann litla gróöur sem er aö
fúina í klettasprungunum.

Grjótveggirnir verja „akrana" gegn
grenjandi vestanvindinum og bylgj-
unum sem ganga á land.
Akurblettirnir og Atlantshafið eru
harla smágjöful viö eyjarskeggja og
vestanvúidamú- hella orku súini yfir
eyjaklasann. Ibúarnir smíða bátana
sína sjálfir, bátana sem þreyta fang-
brögö viö úthafið. Þá kalla þeir curaks.
Þeir eru líkastir flatbotna upp-
skipunarbátum, fóöraöú- dúkum eöa
tuskum sem eru vandlega bikaöar.
Þess konar bátar hafa veriö í notkun
meöal eyjarskeggja í meira en fimm
aldir. Þeir eru svo lélegir að maöur á