Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1984, Blaðsíða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 20. NÖVEMBER1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Hann sker sig jafnan úr hvar sem
hann er á ferö. Hávaxinn, hermann-
legur, háleitur, meö þykkt skegg og
óskert hár sem þó er falið undir
fimm metra iöngum linda er hann
vefur upp í snyrtilegan, sérkennileg-
an túrban. Eitt nafnanna, sem hann
tekur sér, er .ySingh” sem þýöir ljón.
Hann notar ekki tóbak og leggur sér
ekki annaö kjöt til munns en af
skepnu sem drepin hefur veriö í einu
höggi. Trúarinnar vegna ber hann
ávallt „ká”-in sín fimm. Þau eru
,dces”, sem þýöir sítt hár, „kaeh”,
sem þýöir hnébrækur, „kara”, sem
er stálarmband borið á hægri úlnliö,
„kangha”, sem er hárgreiösla, og
„kirpan”, sem er íbjúgur rýtingur
eða sax. Athafnasemina hefur hann :
aö lífsljósi, enda var honum innrætt
frá blautu bamsbeini ,,aö meö eigin
hendi skalt þú móta framtíð þína”.
Því er hann jafnan haröduglegur
bóndi, djarfur kaupsýslumaður eða
fullkomlega óttalaus stríösmaöur.
Þannig lýsir Pico Iyver í tímarit-
inu „Time” sikkanum á Indlandi,
þessum sértrúarflokki sem veriö hef-
ur töluvert í fréttum síðustu árin fyr-
ir öfgastefnu í kröfum til sjálfstjóm-
ar í Punjab-ríki og nú síöustu vikur á
forsíðum allrar heimspressunnar,
eftir aö tveir þeirra urðu Indiru
Gandhi aðbana.
15 milljónir
Af fréttaskrifum hefur margur
kannski fengiö á tilfinninguna aö
sikkar séu einhver minnihlutahópur
sértrúarsafnaðar. Þaö er þá enginn
smásöfnuöur og ekki ýkja lítill
minnihluti, því aö sikkar eru 15
milljónir. En þessar 15 milljónir eru
þó ekki nema 2% af hinum marg-
brotnu íbúum Indlands. Og þessi 2%
hafa verið allfyrirferðarmikil í ind-
versku þjóðlífi. Um 15% af Indlands-
her eru sikkar og ámóta margir opin-
berra starfsmanna. Dugandi sikka-
búhöldar eiga mestan þátt í því aö
Punjab, heimafylki þeirra, er auðug-
asta ríkið í Indlandi. Þaö er mest-
megnis Punjab að þakka að Indland,
sem áður var undir skugga hungur-
vofunnar, getur nánast brauðfætt
þjóðina. Forseti Indlands, Zail
Singh, er sikki.
Umfram allt er einkennandi fyrir
sikkana hvaö þeir eru samheldnir,
fjölskylduböndin sterk, félagsleg
samhygö mikil. Þeir standa fast á
rétti sínum og eru reiðubúnir aö
verja hann fram í rauðan dauöann,
þéttir á velli og fastir fyrir.
Trúræknir en
efnishyggjumenn
Þeir standa vörð um móöurmál
sitt og bókmenntir og rækta vel sína
trú og trúarsiöi. Margt er þar í
stríösmannsanda. Nýliði er vígöur
inn í söfnuðinn meö skírn í sykruöu
vatni sem hrært er upp í járnskál og í
stað þvöru er notaöur tvíeggja rýt-
ingur. Sikkar standa allir jafnfætis
við bænagjörö í „gurdwaras” (hof-
um) sínum sem nötrar undan sam-
hljóma bænalestri upp úr hinni helgu
bók sem köiluð er „Granth Sahib”. —
Þetta er stéttlaust samfélag, reist á
trúarbrögðum sem sameina ýmsa
grundvallarþætti úr hindúatrú og
íslam, hafnar stéttaskiptingu hindúa
og eingyðisdýrkun múhameðstrúar-
manna með grímulausa efnishyggju
og hermennsku aö leiöarljósi.
Helgastur allra helgra staða í aug-
um sikkans er Gullna hofiö í Amrits-
ar, höfuöstaö Punjab. Það varö miö-
depill sjálfstæöisbaráttu þeirra þeg-
ar öfgasinnaðir aöskilnaöarsinnar
geröu hofiö aö aðalstöðvum sínum,
vopnabúri og höfuðvígi. Eftir að þeir
höfðu haldið þaöan uppi hryöju-
verkaárásum til áherslu sjálfstæöis-
kröfunum sá Indira Gandhi sig til-
neydda að senda herinn til innrásar í
hofið fyrir f imm mánuöum.
Umburðarlyndir gagnvart
öðrum trúarbrögðum
I augum sikkans (nafniö þýðir
lærisveinn) eru öll skurögoð fals-
guöir en þeir sækja sinn guðlega inn-
blástur til tíu kennimanna eða
„guru”. Það virðist kaldhæðnislegt,
en sá fýrsti þessara kennimanna,
sem lagði grundvöllinn að trúar-
brögöum sikka — svo stríðsmanns-
Sikkar, auðþekktir af vefjarhöttum sinum.
Sikkarnir á Indlandi:
Samheldnir
og fastir
fyrir
leg sem þau þykja í dag — var spek- Singh, sem auk andlegra hæfileika
ingur sem predikaði mildi og frið. var leikinn hestamaöur og vaskur
Guru Nanak lýsti því yfir að það stríðsjaxl, eiginleikar sem sikkar
væri enginn hindúi og enginn kunna vel að meta. Um þær mundir
múhameöstrúarmaður og markaði voru sikkar hrjáðir af ræningjahöfð-
braut milli þessara trúarbragða. ingjum mógúla, og myndaði Gobind
Hann laöaöi að sér fólk úr báðum bræðralag „stríðsmanna guös” sem
flokkum í Punjab í lok 15. aldar. gengu undir nafninu „Khalsa”
Tveim öldum síðar urðu róttæk um- (Hinirhreinu).
skipti frá því trúarlega umburðar-
lyndi sem guru Nanak hafði kennt. Hreystimenni
Fyrir þessum breytingum stóð tíundi Eftir því sem sikkar hölluðust
og síöasti kennimaður sikka, Gobind meir að striösmannslegri forsjón
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
Jarnail Singh Bhindranwale, leiðtogi öfgasinnaðra sikka, sem kallaður
var helgur maður. Hann fáll i áhlaupi hersins á Gullna hofið, þegar hann
og fálagar hans neituðu að leggja niður vopnin og vörðust til síðasta
manns vonlausri baráttu gegn ofurefli liðs.
búnu). Upp úr því urðu sikkar ein-
hverjir traustustu liösmenn Ind-
landshers Breta. I uppreisninni á
Indlandi 1857 má heita að stuðningur
þeirra hafi bjargað h'fi „Raj” smá-
konungsins á Indlandi. En eftir
fjöldamorðin í Amritsar 1919, þar
sem Bretar drápu um 400 óvopnaða
borgara, gamalmenni, böm og konur
— og þar á meöal marga sikka —
söðluðu sikkar um, sameinuöust
krossförunum i sjálfstæðisbarátt-
unni og lögöu sitt af mörkum til aö
bylta rajinum. Síðan og fram til
þessa dags hafa sikka-dátar og
sikka-lögreglumenn, trölltryggir,
staöið vörð til vemdar samlöndum
sínum, hindúum, hvar sem var á Ind-
landi.
Aðskilnaðarhreyfingin
1947, þegar skaginn öölaðist sjálf-
stæði og aðskilnaðurinn varð, fengu
hindúar Indland, en múhameðstrú-
armenn fengu Pakistan. Sikkar lentu
þar mitt á milli. Heimafylki sikka,
Punjab, var skorið niöur í þriöjung
þess sem var. Margir sikkar flosn-
uðu upp og landlausir gerðust þeir
kennarar, læknar og vélameistarar.
sitt fram. Sami mótþróinn kom fram
þegar sikkar þverskölluðust við
lagaskyldunni um að hafa öryggis-
hjálma, þegar þeir ferðuðust á vél-
hjólum, og héldu fast við túrbaninn.
Og það var ekki lengra síðan en á síð-
asta ári sem sikki, faöir þrettán ára
skóladrengs, er krafðist þess að son-
urinn bæri túrban í skólanum, hætti
ekki fyrr en hann hafði beygt skóla-
stjórnina, sem meina vildi það,
undir sinn vilja hjá dómstólunum.
Þeir úrskurðuðu að skólastjórnin
hefði gert sig seka um kynþátta-
mismunun.
Dómararnir komust þar eiginlega
aö kjarna málsins varðandi sikkana.
Þeir eru ekki aðeins einhver sér-
trúarsöfnuöur. Þeir eru sérstakur
kynþáttur, sérstök þjóð sem aldrei
hefur verið feimin við að útmála sér-
stööu sína í heiminum . Þvert á móti
eru þeir stoltir af sérstöðu sinni.
Einn fræðaþula sikka skrifaöi ein-
hverju sinni: „Hvar sem er einn
sikki er og veröur einn sikki. Hvar
sem eru tveir sikkar er samkoma
dýrlinga. Hvar sem eru fimm sikkar,
þarersjálfurguð.”
(Þýttúr Time.)
Gullna hofið í Amritsar, helgast allra helgistaða sikka.
I dag er meirihluti sikka dæmigerö
ímynd sómakærrar milhstéttar. En
lítill hópur öfgasinna hefur alið á
undiröldu aöskilnaðarkröfunnar og
hugmyndum um stofnun sjálfstæðs
ríkis sem kallast skuli Khahstan.
Síðustu mánuði hefur sá mál-
staður fengiö byr undir báða vængi
frá sikkum erlendis. „Við erum að
vísu ekki á Indlandi,” sagði Amarjit
Singh Dhillon, framkvæmdastjóri
þjóðræknisfélags sikka í London, „en
við erum baráttumönnunum heima á
Indlandi það sama sem Sinn Fein á
Irlandi er Irska lýðveldishernum.”
— Um 250 þúsund sikkar eru búsettir
í Bandaríkjunum (80 þúsund í New
York) og um 400 þúsund í Bretlandi.
Gobinds tók að fara af þeim orð fyrir
hreysti og grimmd í bardögum. Þeir
stráfeUdu Afgana í orrustunni um
Attock 1813 og 1849 báru þeir sigur-
orð af Bretum í orrustunni við
ChUUanwala. Sex vikum síöar urðu
þeir þó að lúta í lægra haldi fyrir bet-
ur vopnuðu herliði Breta (byssum
Túrbanar í London
Þegar sikkar fluttust úr landi
reyndu þeir í upphafi aö semja sig að
siöum hins nýja heimalands, lögöu
niður túrbaninn og rökuðu skegg sitt,
en eftir því sem þeir hafa orðiö
öruggari um sig í nýju heimkynnun-
um hafa þeir grafið upp sinar gömlu
rætur og eru jafnstaðfastir og sikk-
arnir, sem eftir sátu heima, í að við-
halda gömlum skikk. 1969 buðu
sikka-almenningsvagnastjórar birg-
inn samgönguyfirvöldum, sem bann-
að höföu starfsmönnum að bera
túrban í vinnunni, og höfðu sikkar