Dagblaðið Vísir - DV - 15.02.1985, Blaðsíða 15

DV. FÖSTUDAGUR15. FEBRUAR1985.
15
HVAÐ ER FRAM UNDAN?
Þessi spuming er ofarlega í hugum
margra, einkum þeirra sem aldrei
tekst, þrátt fyrir ítrustu sparsemi,
að ná endunum saman. Hvað um
jafnvel skammtima atvinnuleysi eða
verkfall? Sumir hafa þolað hvort
tvegg ja á þessum vetri, þó sem betur
fer ekki í stórum stíl. Hávaxtastefn-
an, ásamt því að allar vísitölur mæla
nema kaupgjaldsvísitalan, er þegar
búin að leggja efnahag margra
heimila í rúst og er að vinna á öðrum.
Og nú skilst mér að það eigi að ráða
bót á þessu öllu i samvinnu við „aðila
vinnumarkaðarins”.
Það hefur tiðkast mjög á seinni
árum að kenna verkalýðshreyf-
ingunni um flest sem aflaga fer
í þjóðfélaginu en erfitt mun reynast
að kenna henni um efnahagsástandið
í dag. Ekki dettur mér i hug að
vandinn í húsnæðismálum sé okkur
óviðkomandi, því auðvitað koma
öllum við vandræði fólks sem brýst
um í skuldafeni. Húsnæðismálin hafa
lengst af verið í ólestri. Þaö á að lána
til lengri tíma þeim sem byggja
hóflega yfir sig. Þeir, sem byggja
eða kaupa háifgerðar hallir, eiga að
gera það fyrir eigið fé.
Verðhækkanir
Verslunargróðinn er vinsælt um-
ræðuefni. En hver hefur virkilega
tekið á honum í stjómarstól? Eg veit
að við tökum betur eftir dýrtíðinni
þegar kaupið hreyfist litið. En
áreiðanlega eiga fleiri en ég erfitt
Enn á ný er árás gerð,
Ellert stýra penna kýs,
sem kominn er á fulla ferð,
að finna að við gamla StS.
Mjög virðist það vera í tísku um
þessar mundir að ráöast á sam-
vinnuhreyfinguna og er þar
skemmst aö minnast skrifa
Guðmundar Einarssonar, þing-
manns Bandalags jafnaðarmanna,
þar sem orðið auðhringur var hvað
mest áberandi. Siglir nú ritstjóri DV
í kjölfarið. Segir hann m.a. „Sam-
band ísl. samvinnufélaga er auð-
hringur þar sem hver deildin vemd-
ar aðra. SlS sér um sína.” Gott og
vel. Við skulum þá athuga hverjir
það eru sem SIS er að vemda.
Félagsmenn samvinnuhreyfingar-
innar í dag eru um það bil 45.000. Þar
sem oft á tíðum aðeins einn fjöl-
skyldumeðlimur er skráður má ætla
að 40—50% þjóöarinnar séu aöilar að
með að skilja þær gífurlegu
verðhækkanir sem verða á ýmsum
vörum. Af hverju hækkar efni í
fatnað, um leið og fólk fer aö sauma
heima? Af hverju þessar óhóflegu
hækkanir á lyfjum? Jafnvel blá-
saklaus vítamin hafa margfaldast í
veröi síðan í sumar. Eldra fólk notar
þau þó oft að læknisráði. Hvernig
væri að sjónvarpið hvildi sig einu
sinni í viku á útlendum hryllings-
myndum og tæki upp reglulega þætti
um verð og verðmismun í
verslunum, hnitmiðaða tæpi-
tungulausa þætti sem hittu í mark?
Það sem mér finnst er að löggjaf-
inn eigi að sanna aö ætlunin sé aö
leysa húsnæðismálin áður en gengið
er til kjarasamninga, og þar inni i
eru vaxtamálin. Skattamálin eru þar
inni í, söluskattsvikin o.fl. Um
frekari spamaö í stjórnun opinbera
kerfisins sem alltaf hefur þjáðst af
hvoru tveggja, ofstjórn og vanstjórn.
I tengslum við kjarasamninga vil ég
taka ýmis mál. Eg vil að almanna-
tryggingakerfið sé tekið til endur-
skoðunar.
Eg vil að allt sem greitt er úr
almannatryggingum sé launatengt.
Eg veit hvaða mótrök ég fæ: „Uss,
þetta má ekki, þá væri verið að mis-
muna fólki.” Þvilík hræsni! Það er
verið að mismuna fólki i dag, með
þvi að i tryggingarnar sækja jafnt
þeir sem þurfa þess og ekki þurfa
þess.
Sannleikurinn er aö á okkar
velferðarárum höfum við veriö smá-
smuguleg, já, nánasarlega nísk við
samvinnuhreyfingunni og eigi þar
hagsmuna að gæta. Allt tal og skrif
um auðhring er þvi um auðhring al-
mennings, auðhring um þaö bil helm-
ings þjóðarinnar.
Afhverju samvinnustarf?
Samvinnuhreyfingin var í upphafi
stofnuð til að vernda hinn almenna
borgara fyrir yfirgangi kaupmanna
sem keyptu innlenda framleiðslu
lágu verði en seldu erlendar vörur að
sama skapi dýrt. Þetta hefur sam-
vinnuhreyfingunni tekist en hefur
frá fyrstu tíð verið undir stöðugum
árásum þeirra er vilja halda hjá sér
verslunargróðanum. Einnig hefur
samvinnuhreyfingin kappkostað að
fullvinna svo sem kostur er innlent
hráefni, til að auka atvinnu og skapa
auknar gjaldeyristekjur i þjóðarbú-
ið. Þá má ekki gleyma jöfnun vöru-
verðs, og var þar nýlega stórt skref
Kjallarinn
AÐALHEIÐUR
BJARNFREÐSDÓTTIR,
FORMAÐUR SÓKNAR.
þá sem minnst mega sin, hver sem
setið hefur í ráðherrastól.
Hvemig væri að það fólk er stöð-
stigið með flutningsfríum vörum út
umlandið.
Sumir kvarta yfir því, sérstaklega
á minni stöðum á landinu, aö þar sé
kaupfélagiö allt í öllu og aðrir hafi
þvi ekki tækifæri til að spreyta sig.
Sé svo, fæ ég ekki annað séð en
verslun og þjónusta kaupfélagsins —
fýrirtækis fólksins á staönum, hins
almenna borgara, sé i þeim farvegi
að aðrir sjá sér ekki hag i þvi aö
bjóða lægra verð. Sé svo, þá er til-
ganginum náð. Hitt er svo annað mál
að rökstudd og skynsamleg gagnrýni
á einstaka þætti hjá samvinnuhreyf-
ingunni er sjálfsögö og nauðsynleg,
bæði frá aðilum utan og innan
hreyfingarinnar. Gæta þarf þess að
þaö sé ávallt hinn almenni félags-
maður sem ræður ferðinni hverju
sinni, stjóm hvers samvinnufélags
sé kosin af félagsmönnunum sjálf-
um. Þetta þurfa samvinnumenn
sjálfir að íhuga og taka afstöðu til,
þeir ráða ferðinni. Vil ég þar benda á
fýrirtæki eins og Iðnaðardeild Sam-
bandsins á Akureyri, sem er jú ein af
deildum Sambandsins, í dag talin
stærsti vinnustaöur landsins. Tel ég
að Iönaöardeildin eigi að vera sjálf-
stætt samvinnufyrirtæki fólksins i
héraðinu sem kysi stjóm heima fýr-
ir, á sama hátt og gerist í kaupfélög-
unum.
Kem ég þá aftur að laugardags-
pistli Ellerts B. Schram frá 2.
febrúar sl. þar sem stendur feitletr-
að skattsvik yfir einum kafl-
anum. Segir hann þar að aU-
margir forstjórar SlS séu nú tU rann-
sóknar hjá skattrannsóknarstjóra
vegna vangoldinna skatta af hlunn-
indum sem þeir hefðu notið h já Sam-
bandinu. Mun þar vera deUt um
álagningarrétt skattyfirvalda vegna
útgjalda framkvæmdastjóranna, en
hvorki um hvort viðkomandi aðUar
hafi gefið eitthvað ranglega upp, né
'heldur Sambandið sjálft.
ugt deUir á verkalýðshreyfinguna,
án þess að þekkja hana nokkuö,
a.m.k. hreyfingu erfiðsmanna, tæki
sér hvíld frá kjaftæðinu og færi að
kynna sér t.d. hvernig kjör þeirra
eru sem þurfa aö lifatil langframa á
sjúkradagpeningum, eða kjör þeirra
ekkna sem em öryrkjar og fá ekki
heimiUsuppbót ef þær hafa börn, þó
undir lögaldri séu, á heimUinu.
Þetta er löggjafans að laga en
hann gerir það ekki nema þrýst sé á
það í kjarasamningum.
A fkom utrygging
Þá er ég enn á þeirri skoðun að það
þurfi að tryggja lágmarkslaun með
einhvers konar afkomutryggingu. Sú
hugsun mín hefur styrkst eftir
siðustu kj arasamninga.
Sú múgæsing sem stofnaö var til
eftir febrúarsamningana ’83 sagði til
sin þar og á eftir að gera það áfram.
SennUega auöveldara enn, að vekja
Skattar
Mun þaö og viðurkennt að bókhald,
launagreiðslur og skU tU opinberra
aðtta sé tU fyrirmyndar hjá sam-
vinnuhreyfingunni og mættu margir
taka sér það tU fyrirmyndar. SkU ég
ekkert i Ellert Schram, sem ég tel
eftir sem áður góðan og greindan
dreng, að bera á borð fyrir þjóðina
órökstuddar dylgjur um forstjóra
SIS í þeim tUgangi að sverta sam-
vinnuhreyfinguna. Það sama á við
þar sem stendur seinna i umræddri
grein: .JFyrir áramótin lágu tvö
flutningaskip í Reykjavíkurhöfo
hlaðin kjamfóðri. Annaö þeirra var
Sambandsskip með kjarnfóður fyrir.
SK. Um það leyti ákvað ríkisstjórnin
að leggja skatt á kjamfóðrið. Aður
en tU þess kom var búið að losa ann-
að af þessum tveim skipum sem fyr-
ir vikið slapp undan skattinum i
þetta skiptið. VUjið þiö góðii; lesend-
ur, giska á hvor skipafarmurinn það
var? ”
Um það er þetta að segja:
1. Um sl. áramót breyttist gjald á
innfluttu kjamfóðri úr 89% í 60%
af CIF verði. Um leið féll úr gUdi
1.300 kr. toUgjald pr. tonn af inn-
fluttu kjamfóðri. Hér var því ver-
ið að lækka álögur en ekki hækka.
upp drauga en kveða þá niður. Eg
veit hvaða rök ég fæ gegn þessu:
„Það er verið að borga fyrir atvinnu-
rekendur. Þeir eiga að borga.” Það
er hárrétt. Það eru þeir sem
sprengja launaskalann með yfir-
borgunum er þeim hentar. Því
geta þeir ekki borgað í sameiginleg-
an sjóð? Og hvað með veitinga-
staðina og bjórkrámar sem þjóta
upp um aUt land og grunur leikur á
að sleppi töluvert við söluskattinn?
Ekki f inn ég tU þó þeir borgi líka.
Það eru víða tU peningar í þjóðfé-
laginu og margir sem hafa góð laun,
þó þeir kvarti sáran, eða svo segja
alþjóðaskýrslur. Það fólk sem aUtaf
situr eftir í lágu laununum er fyrst og
fremst ófaglært fóUc, ungt fólk, sem
er að byrja á vinnumarkaðnum og
fólk komið á miðjan aldur, með erfiði
áranna á heröunum. Þaö er ekki eins
auövelt og margir halda, sem sitja
sjálfir í sæmttegum kjörum,að ná
launum þess upp. Það er sjálfsagt
einfaldast að segja eins og ein merk
kona sagði við mig á opnum fundi:
„Ég hef ekki komið nálægt launabar-
áttu í mörg ár því ég þoU ekki að sjá
hvað fólk er á lágum launum.”
Eg held að i næstu kjara-
samningum verði að leita að nýjum
leiðum. Það verður að tryggja hag
þeirra verst settu og að það sem
vinnst verði ekki þegar tekið tU
baka. Mér finnst ekki veitaaf að
verkafóUc fari að taka upp viðræður
sín í mUU um hvaða leiðir eru fær-
astar. Því fyrr, þvibetra.
Aðalheiður Bjamfreðsdóttir.
BIRGIR
MARIIMÓSSON
FORMAÐUR LANDSSAM BANDS
ÍSL. SAMVINNUSTARFSMANNA.
2. Innflytjendur kjamfóöursins
fengu endurgreiddan mismuninn
á 89% og 60% kjarnfóðurgjaldinu
af þeim birgðum sem fyrir voru í
landinu31.12.1984.
Því spyr ég: Er Ellert B. Schram
og aðrir þeir, er halda uppi að þvi er
viröist markvissum árásum á sam-
vinnuhreyfinguna, að reyna að
vemda hana fyrir þeim „vondu
mönnum” er henni stjórna, eða eru
þeir að reyna að knésetja þá hreyf-
ingu sem öðrum fremur hefur stuðl-
að að réttlátari verslunarháttum,
aukinni atvinnu og jafnari skiptingu
þjóðartekna hér á Islandi?
Birglr Marinósson.
Q „Þaö fólk sem alltaf situr eftir í
lágu laununum er fyrst og fremst
ófaglært fólk, ungt fólk, sem er aö
byrja á vinnumarkaðnum, og fólk
komið á miðjan aldur, með erfiði ár-
annaáherðunum.M
Vörn fyrir Sambandið
£ „Má ætla að 40—50% þjóðarinnar
séu aðilar að samvinnuhreyfing-
unni og eigi þar hagsmuna að gæta.
Allt tal og skrif um auðhring er því um
auðhring almennings, auðhring um það
bil helmings þjóðarinnar.”