Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.1985, Qupperneq 10

10
Útlönd
DV. FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER1985.
Útlönd Útlönd Útlönd
Nú virðist ljóst að ekki verði samiö
um geimvopnaáætlanir Reagan-
stjórnarinnar á samningafundum í
Genf eða á toppfundum í nóvember.
David Emery, aðstoðaryfirmaður
vopnatakmörkunarstofnunar Banda-
ríkjanna — og því einn æðsti emb-
ættismaöurinn sem fer með slík mál í
bandaríska utanríkisráðuneytinu,
svaraði neitandi spurningu DV um
hvort hægt yrði að semja um áætlan-
irnar.
„Það er í rauninni ekkert aö semja
um,” sagði Emery, „þetta er bara
rannsóknaráætlun. Við erum bara að
kanna þetta. Það er samningur sem
bannar vopnakerfi sem eiga að
granda kjarnaflaugum þannig aö
geimvopnaáætlunin er í raun ekki
neitt sem við getum tekið að samn-
ingaborðinu. Enginn embættismaður
hefur sagt að við séum reiðubúnir að
skipta geimvopnaáætluninni fyrir
eitthvaö annað.”
Veigamikil röksemdafærsla
Ihaldsmenn utan Reagan-stjórnar-
innar hafa haldið því fram að með
því að setja ekki peninga í rann-
sóknaráætlanir væru þingmenn aö
taka vopn úr hendi samningamanna
Bandarikjamanna í viðræðunum við
Sovétmenn. Þessi röksemdafærsla
var liklega sú veigamesta í umræð-
unum um þessar áætlanir.
Ef síðan kemur í ljós aö ekki verð-
ur samiö um áætlanirnar er erfitt aö
sjá hvers konar samningaefni þær
eru. Ef samningamenn geta ekki
prangaö meö geimvopnaáætlanir
forsetans þá geta þær varla skipt
nokkru máli í viöræðunum, nema til
að gera þær erfiðari og ólíklegri til
árangurs.
Emery hafnaði þessari röksemda-
færslu en kom ekki með rök gegn
henni.
Hann lagði enn áherslu á að ein-
ungis væri um rannsóknaráætlun að
ræða og að Sovétmenn væru í raun
miklu lengra komnir hvað varðaöi
vopnakerfi gegn kjarnorkuárás. Þeir
1. Fylgst með gervitungli.
2- Vopni skotið frá F-15 vél.
3. Annað þrep skilur sig frá. ^<4
4- Vopnið stillir sig á markið. -i
5- Gervihnötturinn eyðileggst.
í). Flisar úr gervihnettinum dreifast inn í lofthjúp jarðar
og lenda sem peð á taflborði stórveldanna í Genf.
IJbyBlure

Svona héldu menn að geimvopnin ættu að virka.
Ekki samið
um geimvopn
fundum í Genf
heföu slíkt kerfi í kringum Moskvu
og þeir hefðu kerfi til að granda
sprengjuflugvélum.
„Eg er hræddur um aö Banda-
ríkjamenn ættu erfitt með aö trúa
mér ef ég segöi þeim að viö heföum
ekki varnarkerfi gegn sprengjuflug-
vélum, en það er nú samt satt,”
sagöi liann.
Vill öðlast sess í sögunni
Aörir sérfræðingar í vígbúnaöar-
málum eru sammála því aö ekki
veröi samið um geimvopnaáætlun-
ina.
„Ég trúi því að forsetinn telji rétti-
lega að hann komi til meö að öðlast
sinn sess í sögu heimsins með þeirri
herfræðibreytingu sem geimvopnin
hafa í för með sér,” segir Daniel
Graham, fyrrverandi hershöfðingi.
Bruce Weintrod, herfræðingur viö
hina áhrifamiklu og íhaldssömu
stofnun, Heritage Foundation, telur
að Reagan forseti myndi ekki einu
sinni hætta við geimvopnin fyrir 25
prósent niðurskurð á kjarnavopnum
Sovétmanna.
Þessir sérfræðingar og aðrir eru
sammála um að Reagan sjái hug-
myndir sínar í sögulegu samhengi
sem hugmyndir sem bjargað geti
heiminum.
Ótryggari heimur
Sérfræðingar bandaríska þingsins
eru þó á annarri skoðun. Þeir segja í
nýrri skýrslu aö geimvopnin kunni
þvert á móti að leiða til veraldar sem
verði óöruggari og ótraustari en áð-
ur.
Tæknirannsóknarskrifstofa þings-
ins gaf út tvær skýrslur á þriðjudag
þar sem ýmis þankastrik eru sett við
bjartsýnishugmyndir ríkisstjórnar-
innar. Önnur skýrslan segir að jafn-
vel þó bæði Sovétríkin og Bandaríkin
komi sér upp geimvopnum veröi
heimsfriðurinn ótryggari eftir en áð-
ur.
Sérfræðingarnir, sem settu skýrsl-
una saman, sögðu að það væri ein-
ungis ef Sovétmenn gerðust einkar
hjálplegir sem áætlunin gæti orðið til
góðs.
„Það sem þetta þýðir er að eftir að
hafa eytt milljörðum dollara eigum
viö samt á hættu aö hafa keypt okkur
meira óöryggi en veröldin hefur
nokkurn tíma þurft aö búa við á þess-
ari kjarnorkuöld,” sagði Les Aspin,
þingmaður demókrata og formaður
hernefndar fulltrúadeildarinnar.
Hann hélt áfram: „Það kaldhæðn-
islega er að útkoman yrði kannski
ótraustasta ástand sem hægt er aö
búa viö — þar sem það stórveldi, sem
fyrst skýtur kjarnaflaugum sínum á
hitt, er líklegast til að lifa af.”
ÞAR DUGA ENG-
AR FEILNÓTUR
Chopin-keppnin í Varsjá að byrja
Frá því Frederic Chopin-píanó-
keppnin var innleidd 1927 hafa ýmsir
af mestu músíköntum heims hafið
sinn frægðarferil í Fílharmoníu-
hljómleikahöllinni í V arsjá.
Sumir voru að vísu orðnir frægir
fyrir, eins og Dimitri Shostakovich,
sem var orðinn virt tónskáld í Sov-
étríkjunum þegar hann tók þátt í
fyrstu keppninni.
Vladimir Ashkenazy öðlaðist sína
frægð í Chopin-keppninni. Hann
hlaut silfurverðlaunin, varð sem
sagt annar í keppninni 1955 og var
þá sovéskur ríkisborgari. Það árið
var við ramman reip að draga í
keppninni því að meðal þátttakenda
voru snillingar á borð við Ungverj-
ana Tamas Vasary og Pieter Frankl.
142 þátttakendur
Þessi músíkhátíð, sem haldin er til
heiðurs frægasta tónskáldi Póllands,
á sér í dag ekki hliöstæður nema í
Tchaikovsky-keppninni í Moskvu og
Brussel-keppninni sem kennd er viö
Elísabetu drottningu, enda eru Pól-
verjar afar stoltir af henni.
Þann 1. október nk. hefst þessi
fræga píanókeppni enn og veröur sú
ellefta í röðinni frá upphafi. Munu
koma þar fram 142 ungir píanistar
frá 35 löndum. Það mun taka þá
þrjár vikur að flytja hin ýmsu verk
Chopins fyrir alþjóölegri dómnefnd
virtra músíkanta, þar á meðal fyrr-
verandi sigurvegara úr þessari
keppni. Þetta unga fólk er á aldrin-
um sautján til tuttugu og atta ára.
Það verða ekki nema sex sem kom-
ast í úrslitin. Auk ýmissa einleiks-
verka verður að leika að minnsta
kosti annan af tveim píanókonsert-
um Chopins fyrir dómnefndina.
Auk strangs námsferils hafa allir
keppendurnir búið sig sérstaklega
undir þessa keppni núna marga und-
anfarna mánuði og spreytt sig á
meira og minna flókinni tækni ball-
aða, pólonesa og masúrka með allri
þeirri fingrafimi og valdi á blæbrigð-
um sem það krefst.
Mikið í húfi
Þarna er líka meira í húfi en rétt
aðeins gullverölaunin.
Eitthvert sigursætið í Chopin-
keppninni jafngildir byrjun á raun-
verulegum framaferli í tónlistinni og
er mörgum þaö sama og lykillinn að
frægðinni. Það er píanistanum það
sama og þegar smástirni í kvik-
myndaheiminum er „uppgötvaö”.
Borið hefur á því að pólskir og sov-
éskir píanistar hafi veriö í meiri-
hluta í keppninni í gegnum tíðina og
flestir sigurvegararnir hafa verið af
því þjóðerni. En það setur svip sinn á
keppnina að þessu sinni að þaö eru
töluvert margir — og sumir þeirra
sigurstranglegir — þátttakendur frá
Austurlöndum. Það eru 27 Japanir á
móti 18 Bandaríkjamönnum og 13
Pólverjum, svo aö nefnt sé dæmi. —
Annars fór með sigur í keppninni
1980 Dang Thai, sonur flóttamanns
frá Víetnam.
Japanir með smekk fyrir
Chopin
Japan átti fyrst þátttakanda í
keppninni 1937 og Japanir hafa verið
með síöan. Mitsuko Uchida hafnaði í
öðru sæti 1970 á eftir Garnick
Ohllsson frá Bandaríkjunum. —
Stjómandi keppninnar, Bogumil Pal-
asz, segir: „Japönsku þátttakend-
urnir eru meistaralegri og meistara-
legri meö hverri keppninni og okkur
hér í Póllandi er það mikil ánægja
hve mikill áhugi er orðinn í Japan á
tónlist Chopins. Hver ástæðan er vit-
um við ekki en svo virðist sem hún
höföi til tónlistarsmekks Japana, og
raunar má sjá þess merki annars
staðar í Austurlöndum.”
I keppninni núna verða í fyrsta
skipti japönsk hljóðfæri, nefnilega
flyglar frá bæði Yamaha og Kawai,
auk hinna heföbundnu frá gamal-
frægum fyrirtækjum eins og Stein-
way og Bosendorf. — Sérhvert hljóö-
færi er stillt tvisvar á dag þessar vik-
ur sem keppnin stendur. Yfirumsjón
með því hefur Zbigniew Kempinski
sem það hefur annast í 25 ár. Hann
Vladimir Ashkenazy fékk silfurverðlaunin í Chopinkeppninni 1955 og
hlaut þá heimsfrægð.
stillir einnig píanóið í fæðingarstað
Chopins, Zelazowa Wola, skammt
frá Varsjá, þar sem haldnir eru tón-
leikar reglubundið á sumrin.
Vandaverk
Kvöldið áður en keppandi á að
koma fram fær hann fimmtán mínút-
ur til þess aö velja sér hljóðfæri. Oft
eru þeir svo taugastrekktir og tví-
stígandi aö þeir gætu ekki ákveðið
sig þótt þeir hefðu margfalt lengri
tíma. Þegar þeir taka loks af skarið
er það venjulega Steinway sem verð-
ur fyrir valinu, jafnvel líka hjá þeim
japönsku.
Þegar kemur til verölaunaveiting-
arinnar er dómnefndin ekki of sæl af
hlutverki sínu. Auðvitað koma stund-
um upp skiptar skoðanir um endan-
legu niðurröðunina. En keppnin hef-
ur sloppið við hneyksli á borð viö það
aö í efstu sætum lenti einhver sem
ekki ætti þar heima eða einhver væri
sniðgenginn, sem borið hefði af. Og
reynslan hefur sýnt að sigurvegar-
arnir í þessum keppnum hafa allir
staðið undir nafni.
Umsjón: Guðmundur Pétursson
og ÞórirGuðmundsson