Dagblaðið Vísir - DV - 27.09.1985, Síða 13

DV. FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER1985.
13
Kjallarinn
GARÐAR
VIBORG
/
STJÓRNARMAÐUR
RÉTTARBÓTAR ALDRAÐRA
Þaö fer vart á milli mála aö rétt-
indamál ellilífeyrisþega eru í
megnasta ólestri og frómt frá sagt
þjóðarleiðtogum öllum til
vansæmdar.
Þaö er vitað mál aö margt gamalt
fólk lítur meö kvíöa til næsta dags.
Þaö er nánast gleymt, er hornreka í
því þjóðfélagi sem eftirstríösárin
hafa mótaö. Þó erum við aö bögglast
viö aö telja land okkar í hópi
„velferðarríkja”.
Tapaður sparnaður
Sparifé þessa fólks er uppuriö og
hefur hafnaö í verslunarhöllum og
fögrum og rúmgóöum íbúðarhúsum
braskara og embættismanna.
Misréttið og ranglætið hefur bitnaö
haröast á því fólki sem viö vinnu og
sparnaði skóp það „velferðarríki”
sem við státiun af í dag. Þó er
ráðdeildin ekki meiri en svo aö
ERUALDRAÐIR
UTANGARÐSFÓLK?
landið er aö sökkva í feni erlendra
skulda. Þeir sem vel búa og hátt lifa
hafa litlu aö miöla öörum og telja
jafnvel eftir þaö sem nú er
skammtaö til elli- og sjúkramála.
Um langt árabil hafa ellilífeyris-
þegar mátt heyja haröa baráttu fyrir
rétti sínum til aö lifa mannsæmandi
lífi. Margir hafa hreinlega gefist upp
í baráttu sinni við kerfið og þá menn
sem þar ráöa húsum.
Tryggingakerfiö er frumskógur
reglna, undanbragða og undan-
þágna, lítt ratanlegur almenningi án
tilsagnar löglærðra manna.
Með vilja gert —
eða hvað?
Þaö hvarflar stundum að manni sú
hugsun hvort viljandi sé reynt aö
leyna fyrir fólki hver réttur þess er í
stjórnkerfinu og að ókunnugleiki sé
nýttur þangaö til eftir honum er
gengið meö kostnaðarsömum mála-
rekstri. Lög og reglur eru
mistúlkaöar og þeim misbeitt eins og
allirþekkja.
Þótt löggjafinn sýni vilja í oröi til
hagsbóta og leiðréttinga þeim
öldruðu eru skúmaskotin mörg,
leiöin gegnum stjórnkerfið holótt og
skriffinnskan slík að hún virkar sem
dragbítur.
Óverjandi réttleysi
Mörg réttarbótin týnist í
„kerfinu”, jafnvel lokast í skúffum
stofnana og nær ekki notum réttra
aöila. Nú telst „tölvan”
höfuösökudólgurinn þegar kerfið
bilar. Réttleysi margra aldraöra
þjóöfélagsþegna er staöreynd og
óverjandi í nútíma þjóöríki í
þjóðfélagi allsnægta.
Það getur ekki talist eölilegt aö sá
aldni sé troöinn undir og vanmetinn
eins og oft viögengst og síst af öllu aö
löggjafarvaldið mismuni jafnó-
þyrmilega og nú tíðkast. Þeir öldnu
hafa lokiö löngu dagsverki og hafa
þann rétt að lifa viö sömu kjör og
allur þorri fólks býr viö í dag.
Staðreynd er að ellilífeyrir hefur
rýrnað meira en laun annarra stétta.
Kaupmáttur þessa fólks er nú langt
undir nauðþurftamörkum. Margt
aldrað fólk býr viö neyðarkjör og er
vannært — þaö eru meinleg örlög í
„velferðarríki”. Nú er svo komið aö
aldraðir veröa aö hefja sókn til
réttarbóta og kref jast mannsæmandi
kjara og aðbúnaöar, heima og á
stofnunum. Það veröur að knýja lög-
gjafann og stjórnvöld til aö meta
aldraða að jöfnu viö aðra þegna
þjóðfélagsins. Velgengni og hagsæld
þjóðarinnar leyfir ekki aö stór hópur
fólks liggi utan garðs.
Baráttan er framundan
Það veröur að auka skilning lög-
gjafans og stjómvalda á þörfum
aldraöra, hvar þurfi aö bæta, hverju
aö breyta og hvað þurfi nýtt aö gera í
réttindamálum þeirra.
Þaö veröur aö vinna aö auknum
réttarbótum og í samstööu verja þau
réttindi sem þegar hafa náðst í
lögum og spyrna við fótum þegar og
ef á réttindi og lífskjör aldraöra er
gengiö. Ef þetta tekst er stórum
áfanga náö; þótt nú þegar séu mörg
félög, sem vinna aö málefnum
aldraðra, er margt ógert sem þau
geta vakið máls á og í samstöðu
knúiö fram. Með góðri samstöðu
tekst ef til vill að fylla upp í eyöur og
bæta þær vanrækslur löggjafans sem
blasa viö öllum sem kynna sér
málefni og réttarstöðu aldraös fólks.
GarðarViborg.
£ „Tryggingakerfiö er frumskógur
reglna, undanbragöa og undan-
þágna, lítt ratanlegur almenningi án
tilsagnar löglærðra manna.”
Sameining frjálslyndra
Fátt hefur oröiö evfópskri
menningu þyngra í skauti en forsjár-
hyggjan — miskunnarlaust rekin
áfram af öfgaöflum sósíalismans —
sem gegnsýrir allt líf á okkar tímum.
Ekki einasta hefur þessi stefna
drepið niður kjark og frumkvæði
með hverri þjóöinni af annarri
heldur hefur hún gert heila
þjóöfélagshópa að ölmusufólki á
ríkisframfæri.
Lognið á undan
storminum!
Þessi hætta birtist eins og rauöur
þráður í flestum skrifum Hanneáar
Hólmsteins Gissurarsonar, þ.á m. í
nýlegri grein hans í Mannlífi um
horfur í Sjálfstæðisflokknum.
Greinin er ódulbúin hótun til for-
ystu flokksins um aö ef hún reynist
þessum öfgaöflum ekki nægilega
„Ekki einasta hefur þessi stefna drepið niður kjark og frum-
kvæði með hverri þjóðinni af annarri, heldur hefur hún gert
heila þjóðfélagshópa að ölmusufólki é ríkisframfæri."
Núna, þegar þessi hatrammi
faraldur er loks í rénun og frjálslynt
fólk um allan heim er aö reka
ófögnuðinn af höndum sér, er komin
upp ný öfgahreyfing, síst skárri.
Enda þótt þessi öfgakredda —
frjálshyggjan — geti flýtt fyrir
upprætingu sósíalismans býður hún
um leið annarri hættu heim, hættu
sem er margf alt meiri.
leiðitöm sé stormur í aðsigi innan
hans.
1 greininni notar Hannes gamalt
herbragö: Aö væna andstæðinga sína
um heybrókarhátt á meðan hann
dáist aö kjarki hinna sem hlýða kalli
hans og eru staöfastir í trúnni.
Þetta er nákvæmlega sú aöferð
sem Súslov og félagar hans í Æösta-
ráöinu notuðu til þess aö brjóta
frjálslynd öfl á bak aftur í Sovét-
ríkjunum fram á þennan dag.
Frjálsiyndi og
stjórnlyndi
I grein sinni notar Hannes hina
klassísku skilgreiningu Jóns
Þorlákssonar á frjálslyndi og stjórn-
lyndi, en lætur þess ekki getiö aö
þessi tvískipting er fyrir löngu úrelt.
Frjálslyndir í Sjálfstæöis-
flokknum, skv. skilgreiningu Jóns,
skiptast núorðið t.d. í frjálslynda og
frjálshyggjumenn og á milli þessara
aöila er óbrúanlegt bil.
Sams konar klofningur hefur löngu
veriö landlægur í sósíalistaflokknum
milli þeirra frjálslyndu sem vilja
markaösbúskap og hinna sem vilja
aöríkiö gíni yfir öllu.
Frjálslynt fólk er því aö finna í
öllum flokkum enda þótt frjáls-
hyggjumenn séu í raun aðeins til í
einum þeirra, þ.e. í flokknum sem
Hannes f jallar um.
Sameining frjálslyndra
Einmitt núna þegar von er til þess
aö endanlega veröi snúiö frá hafta-
búskap ríkisforsjárinnar yfir til
frjálsræðis skiptir sköpum aö frjáls-
lyndir standi saman.
Þaö sem er í húfi er aö þessi
breyting leiði til meira frelsis fyrir
almenning en verði ekki vatn á myllu
nýrra öfgaafla sem þykjast hafa
frelsið aö leiðarljósi.
Verður að beita öllum tiltækum
ráöum til þess aö „þróunin á næstu
árum veröi til þess aö draga í raun úr
ríkisafskiptum og geri um leiö
þjóöfélagiö mannlegra, framfara-
sinnaöra og sanngjarnara.
Afvopnun ríkisvaldsins
Þaö sem skiptir mestu er aö horfiö
verði fyrir fullt og fast frá þeirri
ríkisforsjárhyggju sem er beinlínis að
leggja þetta þjóííélag í rúst.
Þaö er ekki aöeins að Islendingum
Kjallarinn
JÓN ÓTTAR
RAGNARSSON
DÓSENT
Frjálslyndi
í framkvæmd
sé beinlinis bannaö aö haga lífi sínu á
skynsamlegan hátt heldur er þeim
einnig bannaö að gera það aröbært á
nýjan leik.
I slíku þjóöfélagi liggur við að hægt
sé aö skilgreina frelsi sem þá
viðleitni að draga úr rikisafskiptum
á flestum sviöum og þá sérstaklega í
allri atvinnustarfsemi.
Frjálslyndir ættu aö styðja alla
tilraunastarfsemi sem miðar aö því
að gefa einstaklingum kost á aö yfir-
taka verkþætti sem ríkið annaöist
áður, eða var jafnvel með einokun á.
Þeir sem halda aö slíkar tilraunir
þurfi aö stefna velferö þegnanna í
voða vaða í villu og svíma af
ástæðum sem öllum ættu aö geta
oröið augljósar.
Því fleiri byrðar sem við getum
tekið af herðum stóra bróður þeim
mun meiri líkur eru á aö hann geti
sinnt þeim þáttum sómasamlega
sem honum ber með réttu aö sinna.
Lokaorð
Islenskt þjóöfélag er aö lifna við.
Alda frelsis og frjálsræðis fer nú um
þjóðlífiö eins og eldur í sinu.
Hlutverk frjálslyndra er að
tryggja aö þessi breyting veröi
upphafið að nýrri framfarasókn þar
sem saman fer mannleg samfélags-
gerö og arðbærir atvinnuvegir.
Það er sem betur fer liöin tíö þegar
þorri islenskra menntamanna áleit
að þessir tveir grundvallarþættir
gætu ekki fariö saman. Nú vitum viö
betur.
Það sem mestu skiptir er aö hafna
þeim barnalegu öfgum og kreddum
sem sósíalisminn leiddi yfir okkur á
fyrri hluta þessarar aldar og láta
þessi í stað skynsemina ráða
íerðinni.
Jón Óttar Ragnarsson
® „Það er ekki aðeins að íslending-
um sé beinlínis bannað að haga lífi
sínu á skynsamlegan hátt heldur er
þeim einnig bannað að gera það arð-
bærtánýjan leik.”