Dagblaðið Vísir - DV - 12.12.1985, Qupperneq 15

DV. FIMMTUDAGUR12. DESEMBER1985.
15
Hvílíkirtímar,
hvílíkir siðir
Eitt sinn var sagt: tímarnir breyt-
ast og mennirnir með, en mér er
spurn hvort það séu ekki mennirnir
sem breyta tímunum? Hvað höfðin-
gjarnir hafast að hinir ætla sér
leyfist það, segir máltækið. Það
sýnir að það eru höfðingjarnir sem
breyta tímunum, siðum og venjum.
Höfðingjar okkar tíma eru fána-
berar stjórnmálanna, alþingismenn
og ráðherrar. Samkvæmt þessu er
ljóst að við, pupullinn í þessu landi,
eigum ekki annarra kosta völ en
hafa í hávegum og líkja eftir því
sem þessir höfðingjar hafast að.
Og margt er það og æði misjafnt,
sumt nokkuð nýstárlegt, annað
orðið þekkt og viðurkennt, svo sem
eins og loforð og yfirlýsingar sem
ekki þarf að standa við. En það sem
ég ætla nú sérstaklega að varpa
kastljósi á eru gjafir, athöfnin að
gefa og sú nýja hefð sem höfðin-
gjarnir hafa innleitt. Hallast ég að
því að ekki hafi allir veitt þessum
nýja sið verðuga athygli og því
ætla ég að hrinda þessu efni fram
á ritvöllinn.
Rausnargjafir
Sú var tíðin að menn gáfu gjafir
af rausnarskap og þótti sjálfsagt
að gjöfin væri til staðar við af-
hendingu. En árið 1974 gerðist
atburður sem markað hefur þátta-
skil í íslenskum gjafamálum. Þá
gaf íslenska þjóðin sjálfri sér þjóð-
arbókhlöðu í afmælisgjöf. Átti
þessi gjöf að vera táknræn fyrir
bókmennta- og bókaþjóðina miklu
sem stærir sig af því að hafa endur-
heimt sjálfstæðið vegna bók-
mennta sinna og hreins máls. Nú
eru liðin 11 ár og aðeins umbúðirn-
ar komnar til skila og farið að slá
í þær vestur á Melum.
Frændi minn einn á stórafmæli á
næstunni og hef ég satt að segja
haft nokkrar áhyggjur af að eiga
ekki peninga fyrir gjöf handa hon-
um við hæfi, því mér þykir vissu-
lega afar vænt um hann og vil
gjarna heiðra hann og gleðja á
afmælinu. Nú þ'arf ég ekki lengur
að kvíða: ég ætla að „aflienda"
honum ritsafn Halldórs Laxness og
því til staðfestingar mun ég senda
honum kápuna af fyrsta bindinu
árið 1996, eftir 11 ár. Það sýnist
mér vera opinberlega viðurkennd-
ur afhendingartími. Þegar svo
kemur að því að hann fái fyrstu
bækurnar afhentar (ég veit ekki
enn hvenær) verður hann að öllum
BSíiHííH
SMiiMHS
„í draumnum um Þjóðarbókhlöðu birtist mönnum hins vegar
lestraraðstaða fyrir 800 manns. Er gott til þess að vita að þjóðar
gjöfin hafi að minnsta kosti fært mönnumfagrandraum.“
líkindum dauður (hann verður 75
ára 8. des, nk.) Kannski sleppur
íslenska þjóðin jafnbillega frá sinni
gjöf, því hver veit nema hún verði
líka dauð þegar blessuð þjóðarbók-
hlaðan verður loks tilbúin? Því
rökrétt er að álykta að ef bók-
menntir og íslenskt mál hafa hjálp-
að henni til að öðlast sjálfstæði á
ný þá glatar hún því jafnskjótt og
hún hættir að hirða um þessa hluti,
og þjóðarbókhlaða er forsenda þess
að hér viðhaldist bókmenntalíf og
íslenskt mál.
Annars las ég nýlega gleðilega
frétt þeim sem teljast gefendur
þjóðarbókhlöðu. Vísindamenn
standa ráðþrota gagnvart gjöreyð-
ingu pappírs í bókum sem prentað-
ar hafa verið síðustu hundrað árin,
og er það þegar orðið alvarlegt
vandamál á stórum bókasöfnum,
þar sem bækur hreinlega leysast
upp í höndunum á bókavörðum og
fræðimönnum. Kannski er þarna
komin lausn á vanda Landsbóka-
safns og Háskólabókasafns, þ.e. að
vegna þessa pappírsdauða þurfi
enga þjóðarbókhlöðu?
HRAFN HARÐARSON
BÓKAVÖRÐURí KÓPAVOGI
Fengum þó draum
Til gamans má geta þess að lestr-
araðstaða í Landsbókasafni Islands
er nú fyrir 45 manns, eru sumir
stólarnir þar sívolgir af setum
landsfrægra fræðimanna og rit-
höfunda. I Bókasafni Hafnarfjarð-
ar eru sæti fyrir 16 manns á lestrar-
sal og í Bókasafni Kópavogs eru
sæti fyrir 11, þótt enginn sé þar
lestrarsalur enn sem komið er.
Miðað við höfðatölu er því rúmlega
1 sæti fyrir hverja 1000 Hafnfirð-
inga en á Landsbókasafni u.þ.b. 1
sæti fyrir hverja 5.500 landsmenn.
í draumnum um þjóðarbókhlöðu
birtist mönnum hins vegar lestrar-
aðstaða fyrir 800 manns. Er gott
til þess að vita að þjóðargjöfin hafi
að minnsta kosti fært mönnum
fagran draum.
I friði og ró.
Hrafn Harðarson.
a „...ég ætla að „afhenda“ honum rit-
^ safn Halldórs Laxness og því til stað-
festingar mun ég senda honum kápuna af
fyrsta bindinu árið 1996, eftir 11 ár.“
Okur og ekki okur
Sá sem fer til okurlánara og slær
upp á kjör sem hann veit nákvæm-
lega hver eru, hann á ekki skilið
að eiga fasteign, segir Matti við-
skiptaráðherra.
Sá sem slær skammtímalán með
lánskjaravísitölu með kjörum sem
hann hefur ekki hugmynd um hver
eru á ekki skilið að eiga fasteign,
segir innheimtumaður ríkissjóðs
og býður manninn upp.
Sá sem á skilið að eiga fasteign,
hver skyldi það vera?
Sagaaf mannisem
átti tveggja herbergja
Jón og Gunna áttu tveggja her-
bergja. Og þau unnu úti og skul-
duðu ekki nema gamalt lífeyris-
sjóðslán og svo húsnæðislánið.
Og börnin urðu þrjú og íbúðin
of lítil. Og Jón og Gunna keyptu
raðhús, gott 140 fm raðhús. Þau
seldu tveggja herbergja íbúðina og
bílinn, það dugði upp í fokhelt, og
þau fengu húsnæðislán og lífeyris-
sjóðslán. Og það sem á vantaði var
brúað með skammtíma lánskjara-
vísitöluláni.
Húsið þaut upp, þetta er dugnað-
arfólk, og það var keypt allt hið
sæmilegasta, í eldhús og bað, flísar
á forstofu og góðar hurðir.
En svo átti að borga af og af-
borgunin var jafnhá launum
beggja, og launin höfðu lækkað
vegna þess að menn úti í bæ voru
orðnir þreyttir á vísitölum og verð-
bólgu. Og þá var slegið fyrir hálfri
fyrstu afborgun, Jón vann og vann
Gunna vann og vann. En allt kom
fyrir ekki.
Þau fóru til ráðgjafa og hann
sagði að eina sem hægt væri að
gera væri að selja og Jón og Gunna
seldu. En í millitíðinni hafði raun-
verð fasteigna lækkað og salan rétt
slapp fyrir skuldum.
Þetta tók tvö ár, tvö ár að tapa
einni tveggja herbergja.
Og Jón kom til mín
Og Jón kom til mín, hann skul-
daði smávegis, og hann borgaði,
hann var skilamaður eins og hans
fólk.
Segðu mér, hvernig stendur á því
að ég tapaði heilli íbúð og gerði
allt rétt? Ég er búinn að spyrja
marga en þeir hrista bara höfuðið.
Það er vegna þess, Nonni minn, að
þú þurftir að greiða niður Lands-
virkjun og ýmsa óráðssíu, segi ég.
Þetta er alvarlegt mál, segir
Nonni, að minnsta kosti fyrir mig.
Ég veit það og þeir í Seðlabank-
anum vita það líka, en þetta er nú
samtsvona.
Sko, sjáðu til, þegar dollarinn
hækkaði þá hækkuðu skuldir
Landsvirkjunar, það þýðir að veð-
bærni Landsvirkjunar minnkaði og
Landsvirkjun fór að tapa. En ríkið
er skuldbundið Alþjóða gjaldeyris-
sjóðnum að láta Landsvirkjun
skilahagnaði.
Og nú þurfti að hækka rafmagnið
til að Landsvirkjun hætti að tapa.
Og það var hækkað um 166%, en
til þess að þessi hækkun kæmi að
gagni þá varð Landsvirkjun að fá
dollarann keyptan á föstu verði.
Til þess að hann væri á föstu verði
þá varð að taka verðbótavísutölu
launa úr sambandi. Annars hefði
alltaf þurft að vera að hækka raf-
magnsverðið við hverjar vísitölu-
bætur. Landsvirkjun fékk semsé
gjaldeyriáútsölu.
En þá lækkaði kaupið og fólk
eyddi meiru af sparifé sínu, en til
þess að geta haldið dollaranum á
föstu gengi þá varð að skaffa nóg
af dollurum og það var gert með
lánum.
Og þeir sem fóru að tapa, sjávar-
útvegurinn sérstaklega, þeir tóku
erlend lán. Þannig var framkvæmd
eignaupptaka hjá þeim til að greiða
niður Landsvirkjun. Og bankarnir
lánuðu í innlendum krónum, en
þurftu að borga háa vexti af erlend-
um skuldum, þeir fóru líka að tapa.
En Seðlabankinn reddaði því,
það var gert með lánum með lán-
skjaravísitölu og vöxtum eins og
Seðlabankinn ákveður hverju
sinni.
Sko. með því að taka lán upp á
þrjú árskaup til þriggja ára þá
borgar þú ef þú getur sex árskaup
á þrem árum, sko með lánskjara-
vísitölu. Og gæti verið meira. Og i
þetta fór íbúðin þín, Nonni.
Og þess vegna, Nonni minn, áttu
ekkert land lengur, vinur, þér er
meinuð vist á þessu landi, þú átt
núna ekkert og getur ekkert eign-
ast.
Kerfið verður að ganga upp,
Nonni minn, þú veist það, það
mátti ekki skerða viðskiptaheiður
kerfismannanna, Nonni minn, þeir
kölluðu útgerðarmenn skussa i
staðinn.
Nonni satþögull.
Ég skil ekkert af þessu, en mér
sárnaði það um daginn þegar hann
Jói frændi spurði mig hvort ég
væri aumingi sem gæti ekki byggt.
Löglegt okur
Það er tilraun til að redda kerfinu
að lengja lánstíma og afnema lán-
skjaravísitölu á skammtímalánum,
ekki húsbyggjendum, undanfarin
ár hafa sannað að kerfið varðar
ekkert um þá.
Og það að taka sex árslaun fyrir
lán upp á þrenn árslaun til þriggja
ára er ekki okur, það er löglegt.
Bara ef orðið lánskjaravísitala er
notað.
Það er svo heilnæmt loftið á Ís-
landi að húsbyggjendur geta lifað
á því eingöngu og þeir sem alast á
þessu lofti koma alltaf með nokkra
fúlgu er þeir ganga örna sinna.
Annars gengur kerfið ekki upp.
Það eru bara aumingjar sem fara
til Noregs.
ÞORSTEINN
HÁKONARSON
í LANDSNEFND
BANDALAGS
JAFNAÐARMANNA
Þeir eiga ekki skilið að eiga fas-
teign, segir kerfið.
Kerfið er ekki bara ónýtt
heldur handónýtt
Þetta kerfi, með allri þeirri vit-
leysu, sem á bak við er, er handó-
nýtt, það er á mörgum sviðum, það
þýðir t.d. ekkert að ætla sér að
koma viðunandi ástandi á efna-
hagsmál án þess að koma fjármála-
kerfi þjóðarinnar i nothæft ástand
fyrst. Þetta kerfi hvetur til offjár-
festingar, til draumfjárfestinga
manna sem ekki eiga að bera
ábyrgð og leiðir til fátækrar þjóðar.
Við í Bandalagi jafnaðarmanna,
sem kerfið hefur reynt að útrýma
með persónulegum óhróðri, sem
fjórflokksmenn þurfa ekki að óttast
vegna samtryggingarinnar, ætlum
að breyta þessu kerfi, til þess að
það verði lífvænlegt á Islandi, eða
á það að vera þannig að lífvænleg-
asta sveit á íslandi sé í Noregi?
Þorsteinn Hákonarson.
A „Það er svo heilnæmt loftið á íslandi
^ að húsbyggjendur geta lifað á því
eingöngu og þeir sem alast upp á þessu
lofti koma alltaf með nokkra fúlgu er þeir
ganga örna sinna.“