Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1986, Page 32

44
DV. FÖSTUDAGUR 21. FEBRÚAR1986

f

i
1
\
i
1
N
i
I
s
!
I
I
(
1
!
Menningavverðlaun D Vfyrir árið 1985:
Viðkvæmt samband
fjölmiðla og listar
Setningarávarp
Aðalsteins Ingólfssonar
Góðir gestir.
Mér þykir nwsta ótrúlegt að þetta skutí vera i áttunda sinn, sem Menningarverðlaun
DV eru veitt. Átta ár eru ekki heil eilífð. En á þessu tímabití hafa þófjórar ríkisstjórn-
ir verið við völd og dóttir mín farið úr vöf'f'u yfir í varalit.
Sennilef’a er ekki tímahært að gera úttekt á þessum verðlaunaveitingum fyrr en á tíu
ára afmætí þeirra. Þó verð ég að segja að það kemur mér ævinlega jafnmikið á óvart
hve sáttir altír aðilar viróast vera við niðurstöður dómnefnda. Annað tveggja er mönnum
hjartanlega sama; eóa þá að þeir eru farnir að títa á þessar veitingar sem sjálfsagðan
hlut. Ég vona að skýringuna sé að Jinna í hinu síðarnefnda.
Samband Jjölmiðla og tísta er ævinlega viðkvæmt. Hvorugir geta án hinna verið.
Listamenn standa að listviðburðum, Jjölmiðlar fylgjast með þeim, segja frá þeim eða
gagnrýna þá. Hverjum tístamanni þykir sinn fugl fagur og vildi feginn Já um hann
meiri umfjöllun en hann fær. Hér á landi viróast menningarmál hafa orðið útundan hjá
stjórnvöídum, a.m.k. ef framlög íslendinga til þeirra mála eru borin saman við framlög
nágrannaríkja okkar. Því búa margir tístamenn við bágan kost og reyna eðtílega að
veróa sér úti um ókeypis auglýsingar íjjölmiðlum.
Ég held að Jjölmiðlarnir, og þá á ég aðallega við dagblöðin, reyni yjirleitt aö koma
til móts við tístafólk í þessum efnum, svo fremi sem snefd af fréttnæmi er að finna í
því sem verið er að kynna.
Guðrún Gísladóttir leikkona
EFTIRMINNILEGIR LEIKSIGRAR
Því kom Jlatt upp á mig þegar gagnmerk leikstýra sendi dagblöðunum tóninn sérstak-
lega, í annars snöfurmannlegri grein sem hún skrifaði fyrir ónefnt málgagn um daginn.
Kvartaði hún þa m.a. undan áhugaleysi hlaóanna á menningarmálum. Og raunar hafa
fleiri höggvió í sama knérunn upp á síðkastið.
Við eitthvað hlýtur manneskjan að miða, hugsaði ég, og tók stikkprufu á nokkrum
blöðum í nágrannalöndum okkar. Þá kom í Ijós, sem mig hafði lengi grunað, að
menningarefnifær stórum meira rými í íslenskum dagblöðum en í hinum erlendu blöðum.
Hins vegar má deila endalaust um það hvort meöhöndlun erlendra blaðamanna,
gagnrýnenda og annarra á þessu sama menningarefni sé skarplegri en íslenskra starfs-
bræðra þeirra.
Ég hef grun um að svo sé, ekki síst vegna þess hve tístamenn í þessum löndum, sem
ég er að tala um, Bretlandi, Noregi og Svíþjóð, eru fúsir að taka þátt í menningarum-
ræðu, leggja orð í belg, veita aðhald, hvað sem maður kýs að kalla það.
Skrif á borð vió þau sem leikstýran sendi frá sér heyra til undantekninga hér á landi,
því mióur. í mínu starji hef ég ítrekað reynt að fá íslenska tístamenn til að taka þátt
í menningarumræðu, skýra málstað sinn og markmið, en með títlum árangri.
Hér geta tístamenn komið til móts við dagblöðin og aðra Jjölmiðla og veitt tíst sinni
brautargengi um leið.
Ég vil nota tækifærið og þakka öllum þeim, sem hér hafa lagt hönd á plóginn með
okkur á DV, dómnefndarmönnum, matreiðslumcisturum, Flugleiðum, og síðast en
ekki síst Jóni Snorra Sigurðssyni gullsmið, höfundi þessara fallegu gripa sem nú er
ætlunin að skenkja tístamönnum.
— ávarp Auðar Eydal, formanns dómnef ndar um leiklistarverðlaun
Guörún Gísladóttir tekur við verölaununum úr hendi Auðar Eydal.
DV-mynd GVA.
Ágætu listamenn. Aðrir góðir gest-
ir.
Þegar litið er til baka yfir leiklist-
arviðburði ársins 1985 er auðvitað
margt sem kemur upp í hugann.
Engu að síður var dómnefndin ein-
huga þegar kom að því að tilnefna
verðlaunahafa ársins.
Leiklistarverðlaun DV fyrir árið
1983 hlýtur Guðrún Gísladóttir leik-
kona.
Þessi unga leikkona fær verðlaun-
in fyrir eftirminnileg leikafrek á
árinu. Um leið gefst gott tækifæri til
þess að minna á mikilvægi leikarans
í öllu því dramatíska sjónarspili sem
leiklistin er.
Guðrúnu eru veitt verðlaunin fyrir
túlkun sína á Agnesi, í leikritinu
„Agnes, barn Guðs“ eftir John Piel-
meier sem LR setti upp í jan. ’85
undir leikstjórn Þórhildar Þorleifs-
dóttur. Að okkar mati vann Guðrún
þar enn einn leiksigurinn á ferli
sínum með rómaðri frammistöðu í
hlutverki Agnesar og reyndar reis
leikur hennar þar í óvenjulegar
hæðir.
Þótt Guðrún sé enn ung að árum
sýndi hún með túlkun á nunnunni
ólánsömu, Agnesi, hvers megnug
hún er og að hér fer þroskaður og
um leið vaxandi listamaður sem
mikils má vænta af í framtíðinni.
Það má einnig minna á að Guðrún
lék nokkur stór hlutverk í ákaflega
eftirminnilegri sýningu Kjallara-
leikhússins á Reykjavíkursögum
Ástu Sigurðardóttur, undir leik-
stjórn Helgu Bachmann, sem frum-
sýndar voru í sept. ’85. Þar sýndi
Guðrún vel að hún getur hæglega
brugðið sér í margs konar gervi og
fengist við mismunandi hlutverk af
miklu næmi og listfengi. Þar að euki
hefur hún á ferli sínum leikið mörg
önnur minnisstæð hlutverk sem of
langt yrði að telja upp hér. Aðeins
má minna á hlutverk Sölku Völku
hjá LR svo og hlutverk Huldu í sjón-
varpsgerð leikrits Vésteins Lúðvíks-
sonar, Stalín er ekki hér.
List hennar hefur nú einnig náð til
kvikmynda því að á síðasta ári lék
hún eitt af aðalhlutverkum í nýjustu
mynd rússneska kvikmyndaleik-
stjórans Tarkovskís sem væntanlega
verður frumsýnd seinna á þessu ári.
Þó ekki verði fleira talið gefur þetta
hugmynd um mikla breidd í hæfileik-
um Guðrúnar.
Það er von okkar að þessi viður-
kenning geti einnig orðið öðrum
ungum leikurum hvatning, og að hún
stuðli að framgangi og þróun sjálfrar
leiklistarinnar, sem hér á landi, eins
og svo víða annars staðar, á í vök
að verjast gagnvart alls kyns skrumi
nútímans. í þvilíku fári vill list leik-
arans oft gleymast. Þess vegna vilj-
um við leggja áherslu á að hlúð sé
að ungu hæfileikafólki, og að það fái
viðurkenningu verka sinna, þeirra
sem vel eru unnin.
Guðrún er verðugur fulltrúi þess-
arar kynslóðar. Hún sinnir list sinni
af tilfinningu og alúð. Hún hefur
sannarlega hvorki staðnað á föstum
samningum né heldur látið bugast
af öryggisleysi þess listamanns sem
á sér hvergi fast athvarf með starf
sitt.
Megi þessi verðlaun því einnig
verða henni hvatning til áframhald-
andi dáða. AE
r Einar Kárason rithöfundur
HER HELDUR RAUNVERULEGT SKALD A PENNA
ávarp Arnar Olafssonar, formanns dómnefndar um bókmenntir
Ágæta samkoma.
Okkur í bókmenntanefndinni er
það ánægja að veita Einari Kárasyni
viðurkenningu fyrir sögu hans: Gul-
leyjuna. Að starfsbræðrum hans og
-systrum alveg ólöstuðum þykir
okkur sérstök ástæða til að halda
þeirri bók á lofti. Þetta er skemmti-
leg og vönduð saga, sem skyggnist
djúpt inn i nýliðna fortíð okkar, fyrir
aldarfjórðungi. Hér segir frá al-
þýðufólki á uppgangsskeiði, bjart-
þekkir persónulega. Þetta eru goð-
sagnaverurnar sem líf okkar hefur
miðast við, meira eða minna frá
blautu bamsbeini. í Gulleyjunni
tekst svo vel að draga upp mynd
þeirra, að allar sögur af þeim verða
spennandi.
Hildur Baldursdóttir veitti verðlaununum viðtöku fyrir hönd manns síns, Einars
Kárasonar. Það er Örn Ólafsson sem afhendir. DV-mynd GVA.
sýnistímum. Landsmenn gera það
gott á síldinni, horfa stórhuga fram
á veginn, og braggarnir hverfa fyrir
blokkum. Betur að gáð er þetta tíma-
bil alls ekki umliðið, heldur lifir
áfram í sameiginlegri dulvitund
þjóðarinnar, því sagan rekur ekki
dagblaðatíðindi heldur segir frá þeim
verum sem allir þekkja til, en enginn
Persónurnar eru margbreytilegar
og litríkar, jafnvel hetjulegar, þótt
þær séu ekki settar fram sem neinar
fyrirmyndarpersónur. Mér finnst
þær þróast lítt eða ekki, en það er
af því að þær eru eilífar. Og það
skiptir ekki mestu hvaða atburðir
henda þær, heldur hvemig frá þeim
er sagt. Þar þykir okkur þér hafa
tekist vel upp. En það er þá vegna
þess, að sagan er samræmd heild, þar
sem skiptast á heiðríkjukaflar og
hraglandi, allt eftir því sem heildar-
myndin útheimtir á hverjum stað.
Stíllinn er fjölbreyttur frá einum
hluta sögunnar til annars, en oft
magnaður. Þar sést að raunverulegt
skáld heldur á penna, skáld sem
hugsar hverja setningu út frá sínum
stað, áður en hún er sett niður. Það
er ástæða til að fagna hverju skáldi
sem vaxið hefur upp af því frumstigi
ritstarfa, að skrifa bara eðlilegan stíl,
venjulegt mál. Það er ánægjulegt að
sjá höfund hefja sig yfir landlæga
fordóma eins og þá að persónur þurfi
að vera hversdagslega sannfærandi,
og tala mál sem hæfir þeirra stétt
og stöðu. Það getur skáld sem fer
sínu fram, eins og kröfur listarinnar
bjóða. Einar Kárason er höfundur
sem tekur starf sitt alvarlega, leggur
sig fram, og hefur þá líka náð langt.