Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.1987, Blaðsíða 21

LAUGARDAGUR 14. MARS 1987.
21
samt þannig að við settumst að á
íslandi. Við komum hingað í sum-
arfrí árið 1965 og fórum út aftur en
komum hingað alkomin árið eftir.
Nóg af tækifærum
Ég sé alls ekki eftir því að hafa
komið hingað. Þetta var þó mikil
breyting í fyrstu og tónlistarlífið hér r
fábreytilegt miðað við það sem við
vorum vön í Lundúnum. En það
verður líka að muna það að við að
koma hingað gefast mörg tækifæri
til að fást við aðra hluti sem mér
hefði ekki dottið í hug að ég ætti
eftir að gera. Ég fór að stjórna kór.
Úti voru margir sem höfðu lært kór-
stjórn en fengu ekki tækifæri til að
reyna sig í því starfi. Hér var allt
miklu opnara og nóg tækifæri til að
vinna við fleira en ég hafði nákvæm-
lega lært til.
Tónlistarlífið hér er mikið að
breytast. „Amatörisminn“ er að
hverfa. Margt tónlistarfólk hefur
farið til náms í öðrum löndum og
sérhæft sig. Þróunin verður í átt til __
meiri sérhæfingar. Það eru heil
svæði í tónlistinni sem ekkert er
sinnt.
Ég giska á að eftir tíu til fimmtán
ár verði þessu ævintýratímabili, sem
nú er, lokið. Þessu tímabili er ekki
lokið hér þótt því hafi lokið víða
erlendis fyrir nokkur hundruð árum.
Við eru hér að komast á það stig að
ekki er hægt að bæta meiru við í
tónleikum. En það er ekki heldur
hægt að skipuleggja hvað á eftir að
gerast. Þetta er allt opið.
Við búum að svo skammri hefð að
það er hægt að skrifa tónlistarsög-
una hér með því að fara út í bæ og
tala við fólk. Þetta er mjög sérstakt
og það er hætt við að tónlistarlífið
hér verði minna spennandi þegar frá
líður.“
Lífið hefði orðið öðruvísi
- Hefur þér aldrei dottið í hug að
það hafi verið vitleysa að leggja út
í þetta ævintýri hér?
„Jú, auðvitað hefur mér dottið í
hug að lífið hefði orðið allt öðruvísi
ef ég hefði ekki komið hingað. En
það er ekki hægt að segja um hvort
það hefði verið betra.
Ég hefði ekki kynnst öllu því sem
ég hef kynnst hér. Við höldum alltaf L.
áfram að þroskast og læra og bæta
við okkur - og ef til vill hef ég orðið
að svolitlu gagni.
Það má hins vegar vara sig á að
vasast í of mörgu. Það sem mér hefur
fundist einna erfiðast er að við erum
of fá sem erum í að skipuleggja. Við
erum svo upptekin af að vinna að
við gleymum að huga að því hver við
vildum að þróunin yrði. Það er svo-
lítil hætta á að stefnuna vanti.“
- En er ekki nokkuð til í því að
við íslendingar séum bara sjálfum-
glaðir náungar á útskeri og vitum
lítið hvað við erum að gera?
„Nei, það er af og frá. Það ríkti
hér áður minnimáttarkennd í tónlist-
inni og því var trúað að við gætum ,
ekki orðið sambærileg við aðrar
þjóðir. Þetta hefur breyst og við höf-
um meiri samanburð.“
Heimsmælikvarðinn
- Og svo er líka þörfin fyrir að trúa
því að allt sem gert er sé á heims-
mælikvarða...
„Já, þessi heimsmælikvarði. Þetta
er ákaflega stórt orð en samt er það
ótrúlegt hverju okkur hefur tekist
að áorka. Við megum bara ekki vera
svo upptekin af smáatriðunum að við
missum sjónar á heildarstefnunni.
Það er kominn tími til að ræða og
fá svar við spurningunni hvar við
viljum standa eftir 10 til 15 ár. Það
sem okkur vantar núna fyrst og
fremst er tónlistarhús. Þörfin fyrir
það er mikil. Það er ekki hægt að
sinna þessu í ófullnægjandi húsnæði
úti um allan bæ.“
-GK
tónlist. Er það sérgrein hjá þér?
„Menn muna ef til vill mest eftir
mér að syngja þannig tónlist. En
þegar ég kom hingað fyrst fyrir nærri
tuttugu árum var um fátt annað að
ræða en Sinfóníuhljómsveitina,
Pólýfónkórinn og Kammermúsík-
klúbbinn. I fyrstu lenti ég í að
frumflytja hér verk sem ég var búin
að syngja úti.
Ég fór út í að syngja nútímatónlist
vegría þess að tónskáld hér fóru að
skrifa fyrir mig. í námi mínu í Lund-
únum lagði ég ekki stund á nútíma-
tónlist. Ég hef ekki þetta sem kallað
er „absolut pitch“ sem þýðir að ég
get ekki sungið rétta tónhæð af blaði.
Sumir geta þetta en aðrir verða að
heyra tóninn af hljóðfæri. Fólk sem
hefur þennan hæfileika fer oft út í
að syngja nútímatónlist.
Það er samt sem áður mjög spenn-
andi að fást við að flytja ný verk,
sérstaklega ef söngvarinn fær að
fylgjast með samningu verksins. Það
er líka meira skapandi að flytja verk
sem engin hefð er fyrir hvernig á að
flytja. Lög Schuberts eru til í mörg-
um túlkunum og það er hægt að
kynna sér hvernig þau hafa verið
sungin til þessa.
Ég æfði nútímaverk með Kammer-
sveit Reykjavíkur fyrir Listahátíð
árið 1980. Þá var Zukofsky stjórn-
andi og lærði ég gífurlega mikið af.
Ég fékk þar að kynnast viðhorfi til
tónlistarinnar sem var nýtt fyrir mig.
Zukofsky hefur svo mikið að bjóða
upp á og það er mjög mikilvægt fyrir
tónlistarmenn hér á landi að fá tæki-
færi til að vinna með slíkum
mönnum.“
Hætt að syngja
- En ertu hætt að syngja núna?
„Já, ég hef ekki sungið í fjögur ár
og ég held að ég byrji ekki aftur.“
- Og nú er það vinnan við undir-
búning Listahátíðar sem tekur mest
af þínum tíma:
„Já, við byrjuðum nú í janúar.
Þótt við höfum öll fengist við skipu-
lagningu af þessu tagi áður er þetta
miklu víðtækara."
- Nú hefur verið sagt að Listahátíð
sé fyrst og fremst tónlistarhátíð ...
„Ja, er það rétt? Fólk segir þetta
ef til vill vegna þess að ein Picasso-
sýning stendur alla hátíðina en
tónleikar standa ekki nema eitt
kvöld. Því er eðlilegt að tónlistarvið-
burðirnir séu fleiri. Það er ekki þar
með sagt að meira sé af tónlist á
hátíðinni en öðrum listum.“
- Og það er engin ástæða til að
sérhæfa hátíðina meira?
„Nei, alls ekki. Hátíðin tókst líka
mjög vel í fyrra, enda á mjög breiðum
grunni. Ég held að öll tónlist eigi
heima á svona hátíð - líka poppið -
og ekki bara til að fá inn peninga.“
- Hlustar þú á popptónlist?
„Nei, það geri ég ekki en synir
mínir hafa farið í gegnum sín popp-
tímabil og þá hef ég auðvitað ekki
komist hjá því að heyra það sem þá
var vinsælast. Ég hef líka lesið tölu-
vert um stefnur í poppinu í sambandi
Tilviljanir
Jafnframt þessu fór ég smátt og
smátt að syngja einsöng. Ég sigraði
tvisvar með stuttu millibili í keppni
og hafði mikið að gera. Og í tónlist-
arskólanum hitti ég Jósef Magnús-
son, sem var þar við nám í flautuleik,
og við giftum okkur árið 1966.
Við kynntumst í gegnum Einar
Vigfússon sem var sellóleikari með
Sinfóníuhljómsveitinni. Það er
nokkuð löng saga á bak við þetta
því hún nær allt aftur til stríðsár-
anna. Prófessorinn minn, Roy
Higgins, var hér á landi í stríðinu
og þekkti Einar Vigfússon. Þegar
Jósef fór til náms leitaði hann til
Einars um aðstoð. Einar talaði við
Roy og hann hafði samband við mig
vegna húsnæðis. Húsið, sem ég bjó
í, var leigt út, þar var laust herbergi
og þar með voru örlögin ráðin.
Við bjuggum i Lundúnum fyrstu
þrjú árin og það var eiginlega aldrei
tekin ákvörðun um að flytja hingað.
Það var aldrei rætt. Það var nóg að
gera en einhvern veginn þróaðist það
frá Carlisle
í helgarviðtalinu. —
við undirbúning Listahátíðar og
komist að því að það besta í poppinu
er angi af nútímatónlistinni. Það er
auðvitað líka mikið til af rusli en það
besta er tónlist sem á fullan rétt á sér.
Þannig er ég alltaf að læra eitthvað
nýtt í þessari undirbúningsvinnu.
Þetta á.ekki síður við um kvikmynd-
irnar. Ég held að ég hafi farið fjórum
sinnum í bíó frá áramótum sem er
100% aukning frá síðasta ári.“
- Nú vinnur þú af krafti að ís-
lenskum menningarmálum. Varla
hefur þú átt von á að þetta yrði starf
þitt þegar þú varst að alast upp í
Englandi?
„Nei, því fer víðs fjarri. Á listahá-
tíðinni, sem Bandalag íslenskra
listamanna stóð fyrir árið 1964 - það
var áður en ég flutti hingað - kallaði
Jón Þórarinsson, sem var forseti BÍL,
mig tengdadóttur íslands og Ash-
kenazy tengdasoninn. Það eru að
verða tuttugu ár síðan. Nú sit ég í
sæti framkvæmdastjóra en Jón er
formaður stjórnar Listahátíðar. Mér
datt á þeim tíma alls ekki í hug að
málin ættu eftir að þróast á þennan
veg.“
Dóttir organistans
- Hvaðan ertu?
„Ég er frá Carlisle sem er um 80
þúsund manna borg skammt fyrir
sunnan skosku landamærin. Ég fór
til Lundúna 19 ára til að læra læknis-
fræði og var á sama tíma í söngnámi.
Eftir fyrsta árið hætti ég í læknis-
fræðinni og sneri mér að söngnum
af fullum krafti.
Á uppvaxtarárum mínum hrærðist
ég mikið í tónlistinni, einkum þó
kirkjutónlist. Faðir minn var organ-
isti og stjórnaði kirkjukór sem ég var
í. Kórinn söng meira en við messur
því við sungum víða á tónleikum. I
okkar borg, eins og flestum öðrum
enskum borgum, var haldið „musical
festival“ einu sinni á ári. Þar var
keppt í ljóðalestri og margs konar
tónlist og ég tók þátt í þessu.
Ég var í píanótímum frá því að ég
var átta ára og þar til ég var 17 ára.
Það var því mikið tónlistarlíf á minu
heimili en það var ekki mikið tónlist-
arlíf í borginni sjálfri. Það var mun
algengara að fólk sinnti tónlistinni
á eigin vegum.
I Lundúnum stundaði ég almennt
tónlistarnám með söngnum til að fá
sem bestan bakgrunn. Að því loknu
var ég eitt ár í viðbót í fullu söng-
námi. Ég söng í kórum með náminu,
var meðal annars í smákór - svona
sex til átta manna - sem söng inn á
plötur. Platan var ef til vill tekin upp
á tveim til þrem dögum. Við sungum
alls konar lög úr söngleikjum og þar
fram eftir götunum. Þetta var vel
borgað og gat verið skemmtilegt.