Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1987, Blaðsíða 30

30
FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1987.
Vaknaðu maður!
Ætlar tiyggingafélagið að éta bílinn þinn
Undanfarið hefur borið nokkuð á
auglýsingu frá Samvinnutrygging-
um GT um það að menn ættu að
vakna í umferðinni.
Fyrir þá sem hafa kynnst vinnu-
brögðum félagsins eða öðrum félög-
um með svipaða formúlu í sambandi
við bætur á bifreiðatjónum þá er
þetta auglýsingaátak aðhlátursefni.
Ef þú ekur eftir umferðarlögunum,
ferð eftir öllum ráðleggingum Um-
ferðarráðs og allra þeirra sem vinna
að öryggi í umferðinni þá aukast lík-
ur á því að þú sért í rétti ef þú lendir
í umferðartjóni eða slysi. Ef þú ert
mjög varkár þá eru jafnvel líkur á
að þú lendir í 100% rétti.
En hvað skeður þá? Hvemig bregst
tiyggingafélagið við. Em þeir á-
nægðir, er rúllað út rauðum dregli
ef þú kemur til þeirra, tilkynnir tjón
og færð viðurkenndan 100% bóta-
rétt? Þú ert maðurinn sem fór
varlega og er ekki valdur að tjóninu.
í mínu tilfelli, fyrir um ári síðan,
var ég einn af mörgum sem lentu í
umferðartjóni einn hálkumorgun-
inn. Ég var í 100% rétti og Sam-
vinnutryggimar GT áttu að bæta
tjónið. Ég og ökumaður hinnar bif-
reiðarinnar fórum strax eftir slysið
til Samvinnutrygginga til að sýna
bifreið mína og hann að gefa skýrslu.
Síðar kom í ljós að hann hafði slas-
ast meira en sýndist í fyrstu og lagði
hart að sér til þess að gefa skýrsluna.
Löglegur þjófnaður
En hvað tók nú við? Breitt bros
starfsmanna Samvinnutrygginga,
ekkert mál, gerum við þetta í hvelli,
eða þannig sko. Rúmlega ársgömul
jeppabilreið með brotinn driíbúnað
og mikið skökk, varahlutir ekki til
í Evrópu nema að takmörkuðu leyti.
I stað þess að greiða út tjónið ráðast
Samvinnutryggingar í að láta gera
við bifreiðina með alls konar mixi.
Eftir viðgeróina stóð maður með
bifreið í höndunum sem hafði ekki
verið til sölu fyrir tjón og við máttum
engan veginn missa vegna atvinnu-
rekstrar, en eftir tjón og mix-viðgerð
var útilokað annað en að selja bif-
reiðina vegna óvissu um mix-við-
gerðina.
Og þá komu verðútreikningamir.
15% afskrift þar sem bifreiðin var
ársgömul, staðgreiðsluafsláttur 15%
og að lokum 20% afskrift þar sem
KjaUaiinn
Sigurður Sigurðsson
B.Sc.tæknifræöingur
um viðgerða tjónabifreið var að
ræða.
Hvers vegna þarf maður að sæta
því að bifreið manns sé skyndilega
tekin af manni á förnum vegi og
manni er rétt til baka rúmlega helm-
ingur bifreiðarinnar án þess að
nokkuð sé talið athugavert við það.
Löglegur þjófnaður? Furðulegt
tryggingafélag? Eða hvort tveggja?
Ég sendi fyrirspum um þetta mál
til Tryggingaeftirlitsins og segir í
svari frá þeim:
„hefur í nokkrum tilvikum verið
gefið sérstakt álit samkvæmt prent-
uðum vátryggingarskilmálum félags
og lögum nr. 20/1954 um vátrygg-
ingasamninga,-
- ef ekki er ágreiningur um stað-
reyndir eða ágreiningur ekki talinn
skipta máli um niðurstöðuna."
Síðar segir í sama bréfi: „Af-
greiðsla félagsins (Samvinnutrygg-
inga) í máli þessu var eigi gagnrýnd
(af Tryggingaeftirlitinu), m.a. með
vísan til þeirrar meginreglu að tjón-
þola ber vitaskuld að sanna tjón
sitt“.
Ágreiningurfrá upphafi
Allt fá upphafi stóð ágreiningur
milli mín og Samvinnutrygginga um
hversu mikið tjónið var. Þeir töldu
það vera um kr. 100.000 en ég taldi
það vera um kr. 300.000 að minnsta
kosti. Eftir viðgerð kom í ljós að
mix-viðgerðin köstaði um kr. 200.000,
100% meira en áætlun tryggingafé-
lagsins, auk þess sem bifreiðin var
afskrifuð um kr. 100.000 til viðbótar
vegna mix-viðgerðar, samt. um
300.000 kr. eins og við áætluðum.
(Eru þeir ekki sérfræðingar í að
verðleggja tjón?)
Þetta lá fyrir í lok maí 1986, en
bréf Tryggingaeftirlitsins er ritað í
des. 1986 og var þá allur sannleikur
þess máls kominn í ljós, en af ein-
hverjum dularfullum ástæðum, t.d.
ófullnægjandi eða rangra upplýs-
inga frá Samvinnutryggingum, er
erindinu svarað eins og við átti með-
an enginn vissi hvemig sannleikur-
inn í málinu var. Maður skilur ekki
þegar virðuleg ríkisstofnun er að
taka upp hanskann fyrir vanstillt,
„baklæst" tryggingarfélag sem nú
hamast við að segja mönnum hvem-
ig þeir eigi að aka svo vel fari. Þeir
telja sig sem sagt vita að það sé betra
að menn aki ekki bifreiðum sínum
hverri á aðra, en hafa ekki hundsvit
(hvað þá meira) á því hvemig á að
bæta þeim tjón sem í rétti er. Þeim
væri nær að lesa lexíumar sínar
betirr heima.
Eftir að þetta allt er um garð geng-
ið skýrir sérfræðingur í trygginga-
málum málið þannig að stjómendur
Samvinnutiygginga GT hafi alger-
lega misst stjóm á skapi sínu, farið
í „baklás" í afgreiðslu á þessu máli,
og er þá að vonum ekki langt í að
dómgreindin fjúki líka. Það er mikið
á sig lagt í smáskítlegu bilamáli.
Hvað gera þessir menn í stærri mál-
um? Þeir hljóta að „tví-baklæsast“
eða breytast í eitthvert áður óþekkt
massíft efni.
Um það að sanna tjón sitt er það
að segja að þú bograst með leifamar
af bifreið þinni til tryggingafélagsins
sem skoðar þær og ljósmyndar, en
síðan segja þeir:
„Þú verður að sanna tjón þitt,
annars getum við ekki bætt tjónið."
Það er sem sagt orðið túlkunarat-
riði hvort þú hafir orðið fyrir tjóni,
þótt bifreið þín sé í klessu og þú sért
í 100% rétti. Þarf þá málið í reynd
að fara fyrir dómstóla áður en þú
hefur allt á hreinu, hvort sem þú ert
í rétti að hluta eða að fullu.
Er ekkert aðhald að þessum
aðilum?
Maður spyr því: til hvers em trygg-
ingar og tryggingarfélögin? Er
ekkert aðhald að þessum aðilum?
Þarf mrður að vera sérfræðingur í
tryggingum til þess að tryggingafé-
lagið aumki sig yfir mann og borgi
án meiri háttar loftfimleika? Er þá
eftir allt betra að vera bara í 100%
órétti og vera ekki að eyða dýrmæt-
um tíma í að reyna að fá bætur?
Er þá eftir allt betra að aka sof-
andi? Hér stangast mikið á. Annað
hvort em tryggingalögin stórlega
rangtúlkuð eða þau em meingölluð.
Ef ég reikna allt beint og óbeint
tap vegna tjónsins þá vantar ekki
mikið á að betra hefði verið að skilja
nær nýja bifreið eftir á slysstað og
taka næsta strætisvagn.
Ég leitaði fljótlega til æðstu
manna Samvinnutiygginga bréflega
og bað þá um aðstoð í málinu, en
þar sátu þá fyrir Erlendur Einarsson
og Valur Amþórsson, og má ef til
vill segja að það hafi verið bjartsýni
að ætlast til þess að svo önnum kafh-
ir menn fæm að gefa sér tíma í að
leiðrétta eða sussa á þá Hallgrím og
Hrein (manninn bak við litaða gler-
ið), enda kom ekki til þess.
Niðurstaða málsins er því þessi,
og ég vil því beina orðum mínum til
bifreiðaeigenda sem em stór hluti
landsmanna: Tryggðu bifreið þína
hjá því félagi sem þú treystir full-
komlega. Það gæti út af fyrir sig
verið Samvinnutryggingar GT ef
„baklásinn" er ekki á. En hafðu það
á hreinu hvemig tekið er á uppgjöri
tjóna, jafnvel að fá slíkt skriflegt.
Þú þarft jafiiframt að vita slíkt sjálf/
ur, ef þú ert með kaskótiyggingu.
Málin gætu farið að snúast þannig
að best sé fyrir tjónþola að stefha
málum í bótakröfum strax fyrir dóm-
stóla án þess að bíða eftir einhverj-
um viðbrögðum „baklæstra"
starfsmanna tryggingafélaga. Þá
liggur beinast við að stefna eiganda
bifreiðar ásamt tryggingarfélagi
hans saman, og þá liggur þú í því,
vinur minn, ef félag þitt er með eitt-
hvert múður.
Nær engri átt
Bifreiðaeigendur munu fyrr eða
síðar stofha sérstök samtök sem sjá
um þessi mál, allt frá slysstað og þar
til málið er frágengið. Til þess þarf
auðvitað lagabreytingu. Þessi sam-
tök ættu að geta skuldfært áætlað
tjón inn á biðreikning samdægurs
samkvæmt eigin mati, enda bætum-
ar gjaldfallnar strax eftir tjón, eða
því sem næst.
Það nær engri átt að menn séu að
koma beint úr slysum og setjast inn
á skrifstofur tryggingarfélaga þar
sem fyrir situr hópur „baklæstra"
sérfræðinga í toppformi, tilbúinn að
afgreiða þig meðan þú ert hálf rænu-
laus.
Sérfræði þessara „baklásamanna"
virðist ekki liggja í því að þekkja til
bifreiða, þótt um bifreiðatjón sé að
ræða, heldur hvemig unnt er að losa
tiyggingafélagið frá því að þurfa að
bæta tjón að fullu, ef svo óheppilega
vill til að einhver er í rétti, hvað þá
100% rétti.
Svo þykjast þeir vera að standa
fyrir áróðursferð gegn slysum en
þola svo ekki ef menn aka eftir regl-
unum.
Það verður því að álykta svo að
áróðursauglýsingamar séu einungis
blekking.
Góð tryggingarfélög þurfa ekki að
auglýsa. Það spyrst út hverjir standa
sig.
Hver á svo að vakna? Erum það
við sem þurfum að blæða og erum
fómardýr þessara tiyggingarfélaga
og „baklásamanna" þeirra, eða em
það þeir sem hafa eftirlit með trygg-
ingarfélögunum?
Svari hver fyrir sig.
Sigurður Sigurðsson
„Það er sem sagt orðið túlkunaratriði
hvort þú hafir orðið fyrir tjóni þótt bif-
reið þín sé í klessu og þú sért í 100%
rétti.“
Gegn öldrun
Kjallarinn
Ari Halldórsson,
kennari í TM-tækninni
í Reykjavík
Ein af mörgum rannsóknum á
TM-tækninni (Transcendental med-
itation tecknique) eða innhverfri
íhugun, eins og hún heíur verið
nefnd hér á landi, gefúr til kynna
að þeir sem hana stunda eldist hæg-
ar en aðrir.
Fyrstur manna til að rannsaka
áhrif TM-tækninnar á öldrun var dr.
R. Keith Wallace, prófessor við MIU
háskólann í Bandaríkjunum. í til-
raun sinni notaði harrn svonefiit
,Adult Growth“-próf sem gert er til
að meta líffræðilegan aldur. Mældir
em þrír þættir: Blóðþrýstingur, nær-
sýni og heymartakmörk. Prófið er
þannig úr garði gert að þessir þrír
þættir em mældir hjá stórum hópi
manna og niðurstöður tengdar við
raunvemlegan aldur. Þannig fæst
staðall til að meta líffræðilegan ald-
ur.
Wallace rannsakaði 47 iðkendur
TM-tækninnar. Meðalaldur þeirra
var 52,8 ár. Meðal líffræðilegur aldur
hópsins reyndist vera lægri sam-
kvæmt prófstaðlinum og með tilliti
til samanburðarhóps sem notaður
var í raimsókninni. Jafiiframt komu
fram marktæk tengsl milli þess tíma
sem menn höfðu stundað tæknina
og lágs líffræðilegs aldurs. Þeir 23
úr hópnum sem höfðu iðkað tæknina
innan við 5 ár vom að meðaltali 7,1
ári yngri en raunvemlegur aldur gaf
til kynna. Þeir sem höfðu iðkað TM
lengur en fimm ár vom að meðaltali
fimmtán árum yngri en fjórir þeirra
höfðu 27 árum lægri líffræðilegan
aldur en raunaldur. Þetta em merki-
legar niðurstöður og af þeim mætti
áætla að þegar iðkendur TM-tækn-
innar em sjötugir sé líkami þeirra
eins og 50-60 ára einstaklings og að
þar af leiðandi muni þeir lifa lengur.
Þessar niðurstöður koma reyndar
ekki á óvart því vitað er að iðkun
TM-tækninnar hefur áhrif á ýmsa
þætti sem tengjast öldrunarhraða.
„Vökul hvíld“
Við iðkun TM-tækninnar, kvölds
og morgna, færist kyrrð og ró yfir
hugann. Vegna náinna tengsla hug-
ar og líkama hægir jafnframt á
líkamsstarfseminni. Hjartsláttur og
andardráttur hægjast, efhaskipti
líkamans lækka. Þetta gerist
áreynslulaust og sjálfkrafa, án nokk-
urrar einbeitingar eða tilraunar til
að kyrra hugann og líkamann. Hin
líkamlega hvíld er að jafnaði helm-
ingi dýpri en í dýpsta svefni. Hvíldar-
ástandið er þó gerólíkt svefiii því
hugurinn er að fulla vakandi. Þetta
sérstaka ástand er þvi nefnt „vökul
hvíld“ og er ekki hægt að mynda
með öðm móti en TM-tækninni.
Stöðugar rannsóknir hafa verið
gerðar á TM-tækninni frá árinu 1969
við rannsóknarstofnanir og háskóla
í mörgum löndum. Þær gefa glögga
mynd af því hvemig reynsla af „vök-
ulli hvíld“ hefúr áhrif á hugann og
líkamann.
Rannsóknimar sýna m.a. fram á
hið djúpa hvíldarástand sem skapast
við iðkunina og að það hefur í för
með sér aukið jafnvægi líkamsstarf-
seminnar og aukið viðnám gegn
streitu sem er ein höfúðorsök öldr-
unar. Iðkun TM-tækninnar hefúr
áhrif á óeðlilegan blóðþrýsting,
lækkar kólesterol í blóði og minnkar
uppsöfnun streituhormóna s.s. korti-
sols. Iðkendur TM-tækninnar
minnka jafhframt sjálfkrafa notkun
tóbaks, áfengis og ávanalyfja.
Lægri líffræóilegur aldur
Áhrif tækninnar á hugann em
ekki síður athyglisverð. Greind hug-
ans eykst, minni batnar, sjón og
heym skerpist, viðbragðsflýtir eykst
sem og einbeitingarhæfni. Jafnframt
hefur iðkun tækninnar áhrif á þung-
lyndi og kvíða og eykur sjálfsöryggi
og lífsgleði. Allt em þetta niðurstöð-
ur einstakra rannsókna.
Þótt tæknin hafi þessi víðtæku
áhrif er ekki um flókna aðferð að
ræða. Hún byggir einungis á eðlileg-
um hæfileikum manna til að hugsa
og felur ekki í sér neins konar ein-
beitingu eða áreynslu og því síður
breytingu á lífsskoðunum eða lífs-
máta.
Það er ekki síst þetta, hversu að-
gengileg TM-tæknin er, sem gerir
hana að svo mikilvægu vopni gegn
streitu og hrömun.
íslenska íhugunarfélagið hefur að
markmiði að kynna og gefa öllum
kost á að læra TM-tæknina hér á
landi en í tengslum við félagið hefur
nú TM-miðstöðin í Reykjavík tekið
til starfa.
Ari Halldórsson
„Iðkun TM-tækninnar hefur áhrif á
óeðlilegan blóðþrýsting, lækkar kólest-
eról í blóði og minnkar uppsöfnun
streituhormóna, s.s. kortisols. Iðkendur
TM-tækninnar minnka jafnframt sjálf-
krafa notkun tóbaks, áfengis og ávana-