Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.1987, Síða 10

10
MÁNUDAGUR 15. JÚNÍ 1987.
Utlönd
Svalbarði veldur stjóm-
völdum verulegum áhyggjum
óbærilegur. Simamynd Reuter
Eyjan Spitzbergen, sú stærsta á
Svalbarða, þar sem einkennileg
söguþróun hefur valdið því að nor-
skir og sovéskir borgarar lifa og
starfa hlið við hlið, veldur nú
stjórnvöldum miklum höfuðverk.
Eyjunum er stjórnað af Norðmönn-
um og hefur svo verið allt frá árinu
1920, þegar gengið var frá því í al-
þjóðlegum samningi. Þessi samn-
ingur veitti hins vegar fjörutíu og
einu öðru ríki heimild til að koma
þegnum sínum fyrir á eyjunum sem
eru um 355 sjómílur norður af
nyrsta tanga meginlands Noregs.
Til þessa hafa aðeins Sovétmenn
fyrir utan Norðmenn hagnýtt sér
búsetuheimildir á Svalbarða. Flest-
ir íbúar þar, sem eru um fjögur
þúsund, starfa við kolanámur sem
eru erfiðar og dýrar í rekstri.
Svalbarði er hernaðarlega mikil-
vægur þar sem af eyjunum má
fylgjast með skipaferðum Sovét-
manna um Harentshaf, meðal
annars ferðum kjarnorkukafbáta
þeirra sem eiga sér flestir heima-
höfn í flotastöðinni í Murmansk.
Kolanámum lokað
Norðmenn hafa nú miklar
áhyggjur af því hvernig þeir eigi
að fjármagna áframhaldandi bú-
setu á Svalbarða. Norska stór-
þingið ákvað nýlega að loka
kolanámu í Svpa, nálægt þar sem
byggð er einna þéttust á Spits-
bergen. Borga þurfti orðið töluvert
með námu þessari svo að hún bæri
sig og því var ákveðið að leggja
starfsemi þar niður.
Finn Sollie, sem lengi starfaði í
utanríkisþjónustu Norðmanna,
hefur eytt verulegum hluta lífs sín
í rannsóknir á sérstöðu og vanda-
málum Spitzbergen. Hann segist
verða að beygja sig fyrir efnahags-
legum staðreyndum málsins, að
verðlag á kolum fari fallandi og að
«0
SVALBARÐI
Spitzbergen
það sé feikn dýrt að ná þeim úr
jörðu á eyjunni. Hins vegar hefur
hann bent á þá hættu sem stafar
af því að skerða rætur samfólags
eyjarinnar. Telur hann að afleið-
ingarnar geti orðið mjög alvarlegar
ef norska ríkisstjórnin finnur ekki
eitthvað sem getur tekið við þeim
fimmtíu starfsmönnum sem misstu
atvinnu sína við lokun námunnar.
Meira í húfi
Norðmenn hafa fjáifest um eitt
hundrað milljónir norskra króna,
liðlega hálfan milljarð íslenskra, í
námunum í Svea á undanförnum
árum. Námasvæði þetta er eitt af
nokkrum sem rekin eru af norskum
íbúum bæjarins Longyearbyen en
þeir eru alls um tólf hundruð.
Það er fleira í húfi en peningar í
þessu máli. Forsvarsmenn norskra
íbúa Spitzbergen hafa bent á að
mikilvægt sé að hafa í huga yfirráð
norðmanna á Svalbarða yfirleitt,
þegar um þetta er fjallað. Segjast
þeir vonast til að ríkisstjórnin taki
af varkárni á málum.
Umræðan um Svalbarða í stór-
þinginu hefur ekki verið afgerandi.
Hvað varðar uppbyggingu á eyjun-
um hefur einungis verið bent til
skýrslu frá norska utanríkisráðu-
neytinu þar sem minnst er á
nokkur svið uppbyggingar sem
mögulega gætu komið til greina á
eyjunum.
I skýrslunni er minnst á aukinn
áhuga fyrir leit að olíu og gasi í
Barentshafi. Norðmenn hafa þegar
lýst því yfir að þeir myndu heimila
öðrum þjóðum að leita oliu á svæð-
inu og hafa Sovétmenn þegar hafið
könnunarboranir.
Meðal annarra möguleika er að
auka könnunarstarf á norður-
heimskautssvæðinu og reka það frá
Svalbarða. Eyjarnar liggja vel við
slíku því þær eru aðeins um þúsund
kílómetra frá norðurpólnum.
Loks er talið hugsanlegt að auka
megi ferðamannaiðnað.
Hver vill koma?
Finn Sollie bendir á að nauðsyn-
legt sé að íhuga þessi mál nánar
og knýja á um fasta stefnumótun.
Varðandi þá möguleika, sem nefnd-
ir hafa verið, telur hann ólíklegt
að margir myndu fást til að verja
sumarleyfi sínu við veðurfar og
aðstæður sem teljast með því erfið-
asta sem veröldin býður upp á.
Á Spitzbergen eru aðeins þrjú
svæði byggð. Longyearbyen er nær
eingöngu byggt Norðmönnum en
þó búa þar fáeinir Sovétmpnn,
einkum starfsmenn sovéska flugfé-
lagsins Aeroflot. Um það bil hálf-
tíma ferð á vélsleða frá bænum eru
sovésku námabæirnir Pyramiden
og Barentsburg þar sem liðlega tvö
þúsund Sovétmenn búa.
Ibúar hinna mismunandi þétt-
býlissvæða hittast oft í kvöldverð-
arboðum og við önnur tækifæri.
Veðurfar og aðrar aðstæður á
Spitzbergen knýja á um fulla sam-
vinnu, án tillits til þjóðernis eða
stjórnmálaskoðana. Lífsbaráttan
er einfaldlega of hörð til þess að
innbyrðisdeilur eigi sér nokkrar
forsendur.
27100
Samband frá skiptiboröi
virka daga frá kl. 8:30-16:30 við:
Aðalskrifstofu, Faxaskála,
Miðskála, Borgarskála,
Landrekstrardeild og
Gámadeild.
Eimskip, Sundahöfn.
Samband frá skiptiborði
virka daga frá kl. 8-17 við:
Vöruafgreiðslu í Sundahöfn
og Viðhaldsdeild.
Flutningurerokkarfag r j
EIMSKIP tS