Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1987, Blaðsíða 22

22
ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1987.
Menning
Seiðþrunginn
frásagnarháttur
Játvaröur Jökull Júliusson:
Hefur liðugt tungutak
- annarra.visur og aðrir þættir.
Víkurútgáfan 1987.
Játvarður Jökull frá Miðjanesi,
sem hristi stórsögu Torfa í Ólafsdal
og Ólafsdalsskóla, ásamt fjöl-
mennu nemendatali, fram úr
„erminni" með munnstönginni
sinni og tölvunni á sl. hausti, send-
ir okkur nú aUvænt bókarkver,
eins konar skjóðu með samtíningi
af ýmsu tagi- til skemmtunar og
fróðleiks.
Þetta er sannarlega mislitur
varningur og að sama skapi ósam-
stæður en um það er ekki að sakast.
Rúmur helmingur bókarinnar er
kveðskapur af ýmsu tagi eftir
„aðra“, eins og Játvarður segir,
bæði nafngreinda og ónefnda
vísnasmiði. En Játvarður er örlát-
ur á skýringar og skilgreiningu og
beitir þá oft kankvísi og kímni með
smásögum að baki vísunum. Þetta
gefur þeim auðvitað líf og lit. Meg-
inbálk þessa kveðskapar kallar
hann „kerskni-, skamma- og sveita-
vísur“, og eiga þeær flestar ætt að
rekja til heimahaga Játvarðar. Fá-
ar þessara vísna standa þó undir
Bókmenntir
Andrés Kristjánsson
skammavísunafni, en sumar eru
stríðnar eða jafnvel kersknar. Með-
al góðra hagyrðinga sem þarna eru
leiddir fram er Ingimundur í Bæ
sem sendi mörgum skeyti en fleiri
leggja vísur í þennan belg.
Flökkukveðlingar
Fæstar þessara vísna eru mergj-
aðar eða listilega kveðnar, flestar
með gömlum sveitavísnabrag og
hvorki verri né betri en þúsundir
annarra flökkukveðlinga í sveitum
landsins á fyrri tíð. Þær eru varla
gæddar söfnunargildi af sjálfum
sér en þær eru stundum mann- og
lífslýsingar, bregða upp myndum
og sögubrotum af því mannlífi og
manngerðum sem á bak við er.
Og það tíundar Játvarður vel svo
að það verður mergur þessa máls.
Hann leikur sér í kringum kveðl-
ingana og skyggnist bak við þá.
Hversdagsvísur er öllu betri þáttur,
enda eru frásagnarefnin þar sam-
felldari og ítækari, kveðskapurinn
hka. Játvarður lokar hagyrðinga-
hring sínum með Jóni járnsmið á
Miðjanesi. Loks ritar hann sér-
stakan þátt um Júlíus skáld Sig-
urðsson á Litlanesi, sem var
siyrkjandi langa ævi, en „tapaði
1200 vísum sínum í Svefneyjum",
en réttarríma hans frá 1893 hefur
þó geymst og birtist þama. Hún er
lipurlega kveðin og tekur fram
mörgum gömlum bæja- eða bænda-
rímum og er þar drjúg lýsing á fólki
og búskap.
Af þýskum kaupakonum
Þegar vísnasyrpum sleppir koma
nokkrir þættir sem Játvarður hef-
ur ritað um atvik á seinni tíð. Þar
þykir mér langbestur þátturinn um
„þær þýsku“ og er þar átt við kon-
ur sem sóttar voru eftir stíðið til
Þýskalands til þess að bæta úr
kvenmannsleysi í sveitum lands-
ins. Margar þeirra vom valkvendi
og ílentust hér en einnig var
misjafn sauður í mörgu fé éins og
gengur og komust þeir Reykhóla-
sveitarmenn í kast við slíkar konur
sem kunnu að snúa snældunni
sinni og léku menn allgrátt. En frá-
sögnin af þessu brölti öllu saman
er bráðskemmtileg, sögð í gamana-
lvöru og af léttleik sem minnir á
smásögu. Og satt að segja er smásö-
gustíllinn oft nálægur Játvarði
þegar hann ritar frásagnarhátt.
Stuttur þáttur sem nefnist í poka
að hurðarbaki þar sem Játvarður
nýtur Steinþórs á Hala í Suður-
sveit lítillega við í öflun heimilda
um örlagavef ungra hjóna af Aust-
fjörðum á síðustu öld, fer þama á
eftir.
Fólk undir dauðasvipu
Mikil umræða og geigvænlegar
frásagnir af hinni nýju plágu, eyðn-
inni, verður Játvarði hvöt til þess
að rekja feril og dauðaslóð tæring-
arinnar í sinni sveit fyrr á árum
og nefnir þáttinn Undir þrumuskýi
tæringarinnar. Þetta er fróðlegur
þáttur og lýsingin er með þeim blæ
að gefur glögga mynd af lífi fólksins
undir þessari dauðasvipu og bar-
áttunni við ógnina. Svipaða sögu
var að segja úr mörgum héruðum
landsins.
Tveir síðustu þættirnir heita Og
skógar glymja og Streymir lifsins
lind. Þetta eru eiginlega hugvekjur
um verndun gróðurs, lands og
skóga fyrr og nú, og lífsvatnið, báð-
ar hugtækar og fagurgerðar.
Játvarður Jökull ritar fagurt
mál, hefur vald á heillandi og seið-
mögnuðum frásagnarstíl. Þessi bók
er enn til vitnis um þessa höfundar-
kosti. Hún er því hin læsilegasta
þótt efnið sé sundurleitt og úr
mörgum stað.
A.K.
BILEIGENDUR
BODDÍHLUTIR!
Bíltegund. Varahlutur: Verð: Bíltegund: Varahlutur:
MAZDA POLSKY
929, árg. 1973-77 bretti 4.900 Polonez frambretti
929, árg. 1978-81 818, árg. 1972 - - bretti bretti 5.800 4.900 RANGE ROVE
323, árg. 1977-80 bretti 4.900 frambretti
Plckup 1977-81 bretti 4.900 afturbretti
SUBARU svunta 2.200 GMC USA Chevrolet Blazer frambretti
1600 4WD, árg. 1977-79 bretti 4.900 1973-1982 brettakantar
1600 FWD, árg. bretti 4.900 do stærri gerö
1977-79 do skyggni
do svuntur 2.300 brettakantar
1600, árg. 1980-84 bretti , 4.900 do mlnni gerð
VOLVO Ch. Blazer Jimmy 1986 brettakantar
242-2651980-83 bretti 5.500 Ch. Van 1973 — brettakantar
Lapplander brettakantar (sett) 10.000 AMC USA
Volvo vörub. sólskyggni 6.500 AMC Concord bretti
F88 bretti 5.500 AMC Eagle bretti
FORD UK FORD USA
Ford Esc. 1974 bretti 4.800 F. Econoline 1976-86 brettakantar
FordEsc. 1975-80 bretti 4.900 skyggni
Ford Cort/Taunus bretti 5.800 F. Econoline st. gerð
1976-79 skyggni
NISSAN DATSUN F. Econoline F. Bronco 1965-77 m. gerð bretti
Dateun280C 1978-83 bretti 9.600 brettakantar
Datsun 220-2801976 bretti 7.800 do stærri gerö
79 brettakantar
Datsun 180B1977-80 brettl 4.900 do minni gerð
D. Cherry Pulsar bretti 4.900 Bronco 111986 brettakantar
1977-82 Ðronco Rangerog ' brettakantar
Date. 120Y-140Y- bretti 4.900 pickup
B3101978-81 do skyggnl
Nissan Patrol brettakantar 10.000 do bretti
do silsalistasett TOYOTA 7.000 CHRYSLER Dodge Dart 1974 bretti
T. LandCruiser, I. gerð brettakantar 12.000 Dodge/Aspen
T. LandCr., minni gerð brettakantar 12.000 Pl. Volaré 1976 — bretti
1986 Chrysler Baron
Toyota Tercel 1979-82 bretti 4.900 D. Diplomat 1978 - - - bretti
Toyota Tercel 1977-78 bretti 4.900 brettak.
Toyota Carlna bretti 4.900 Dodge Van1978--- meö spoiler
1970-77 do skyggni
Toyota Crossida
1977-80
Toyota HiLux
do
do
skyggni
brettak., breiðir
brettak., mjóir
LADA
Lada 12001972 station
Lada 1306-15001973
Lada Sport
do
do
bretti
bretti
Irambretti
brettakantar
framstykkl
DAIHATSU
Charmant 1978-79
Charmant 1977-78
Charmant 1977-79
Charade 1978-1983
bretti
bretti
svunta
bretti
MITSUBISHI
Lancer1975-79
Galant 1975-77
Galant 1977-80
Pajero
brettl
bretti
bretti
brettakantar
5.500
12.000
9.000
3.900
l 4.900
3.900
6.800
4.800
6.000
6.000
2.800
6.500
5.000
5.800
6.800
10.000
5.800
6.800
15.000
6.000
10.000
10.000
8.000
8.000
10.000
8.000
6.000
7.500
8.900
12.000
10.000
6.000
7.500
8.000
8.000
8.000
13.000
6.000
JEEP
Gj-5 bretti, styttri gerð 5.900
Gj-7 bretti, lengri gerð 6.900
Gj-5 samstœða framan 32.500
do brettakantar, breiðir 10.000
HONDA
Honda Accord1981 bretti 4.900
ISUZU
Isuzu Trooper bretti 7.500
BENZ
Vörubíll (húddlaus) bretti 11.000
SCANIA VABIS
Scania, afturbyggð
Scania
Scania
Scania
Scania 80
Scania
Scanla
bretti 30.000
brettab. f. framb. 5.000
kassl f. kojubíl 5.600
hlif f. aftan
framhjól.
frambretti
frambretti
sólskyggni
4.800
6.800
6.800
6.000
Póstsendum
BILAPLAST
Vagnhöfða 19,
110 Reykjavík,
sími 688233, box 161.
Póstsendum
Nýjar bækur
Heimili og húsagerð
1967-1987
Hjá Almenna bókafélaginu er komin
út bók um íslenskan arkitektúr 'er
nefnist Heimili og húsagerð
1967-1987.
í bókinni fjallar Pétur H. Ármanns-
son arkitekt um þróun húsagerðar-
hstar og heimila á íslandi síðustu tvo
áratugina. Bókinni er skipt í fimm
kafla. í hverjum kafla eru raktar
ýmsar hugmyndir sem efst hafa ver-
ið á baugi í skipulagi og húsagerð á
síðustu árum. I tengslum við hvern
kafla er ítarleg umfjöllun um valin
dæmi sem endurspegla efni hans.
Eru alls 30 dæmi í bókinni um íbúð-
arhús af ýmsum stæröum og gerö-
um, fjölbýlishús, raðhús og
sérhönnuö einbýlishús sem öll bera
vitni um markverðar nýjungar í ís-
lenskri húsagerð. Myndir eru af
hverju dæmi auk vandaðra skýring-
arteikninga.
Fjöldi glæsilegra ljósmynda er í
bókinni en þær hafa tekiö þeir Guð-
mundur Ingólfsson, Kristján
Magnússon og Ragnar Th. Sigurðs-
son. Bókin er 192 bls. að stærð í stóru
broti, prentuð í Graflk hf. Verð kr.
2.750 ________________
f Gagnkvæm
/nllltsseml allra vegfar-
I enda bætlr umferöina.
V
yUMFffieWI
RAÐ
2S,
iina. ]
BLAÐ
BURDARFÓLK
REYKJAVIK
Hátún
Miðtún
Þórsgötu (
Lokastíg
Freyjugötu
Aðalstræti
Garðastræti 20 - út
Hávallagötu 1-17
K0PAV0G
Álfhólfsveg 64-95
Digranesveg 90 - 125
Lyngheiði
Melaheiði
Tunguheiði
AFGREIÐSLA
ÞVERHOLTI 11
^ ^
n n. 1
SIMI 27022