Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1988, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1988.
13
Helmingi skemiir í ríkisstjóm en kratan
Hver a Island?
í bókinni „Opposition in Western
Europe“ sem kom út í fyrra er
meðal annars birt yfirlit yfir stjóm-
arþátttöku flokka í ríkisstjómum
nokkurra landa frá 1946 til 1983.
Tafla þessi er einkar fróðleg, ekki
síst fyrir íslendinga og til þess að
skýra stjórnmálaumræðu í þessu
landi.
í töflunni er Sósíalistaflokkur-
inn/Alþýðubandalagið flokkað með
kommúnistaflokkum sem er auð-
vitað ekki rétt skilgreining. Væri
eðlilegra hér og annars staðar að
tala um Alþýðubandalagið sem
vinstri sósíalískan flokk. Birt er
eftirfarandi tafla yfir nokkur lönd
og koma þar fram upplýsingar um
flokkana og stjómarþátttöku
þeirra eftir mánuöum:
Land Kommún- istar Sósialistar V. H. Frjálslyndir Rótt. Frjálsl. Kristi- legir íhalds- flokkar Byggða- flokkar
1) 2) 3
Austurriki 23 407 292
Belgía 291 250 397 60
Bretland 227 229
Danmörk 324 304 131 82
Finnland 191 304 406 144 34 295
Holland 6 201 78 253 456
Irland 147 144 456
italia 24 174 264 241 95 456
Kanada 376 72
Lúxem- 196 301 387
borg
Noregur 21 354 64 61 63 69
Svíþjóð 381 148 73 56
V-Þýskal. 189 406 256 1463)
Og þannig er ísland skráð í sömu bók: ' .
124 235 37) 223 326
En ættl að vera skráö þannig til ársloka 1987:
124 240 37 271 374
1) Vinstri
2) Hægri
3 Svæða- bvggðaflokkar
4) Samtök frjálslyndra og vinstri manna
Helmingi styttri tíma
í sjö landanna hafa sósíaldemó-
kratar, í bókinni kallaðir hægri
sósíalistar, ráöið lengur á umrædd-
Kjallaiinn
Svavar Gestsson
alþingismaður fyrir Alþýðu-
bandalagið í Reykjavík
um tíma en nokkur annar flokkur.
í þremur þessara landa hafa sósíal-
istar vinstra megin við sósíaldemó-
krata komið viö sögu að marki, það
er í Finnlandi, á íslandi og á Ítalíu.
Fróðlegt væri einhvem tímann að
velta því fyrir sér hvað þessi ríki
eiga sameiginlegt. En það bíður
annars og betri tíma.
Það er hins vegar sérstaklega at-
hyglisvert aö skoða ísland í þessum
samanburði. Þar kemur fram að
íslenskir sósíalistar hafa átt aðild
að ríkisstjómum á þessu tímabili í
helmingi styttri tíma en Alþýðu-
flokkurinn eða í 124 mánuði á móti
24Ó. Framsókn hefur aðeins vinn-
inginn yfir Alþýðuflokkinn. ísland
er eitt örfárra landa þar sem hægri
flokkar hafa ráðið miklum mun
lengur en vinstri- og miðflokkar.
Þar með er ljóst hverjir það eru
sem eiga kerfið á íslandi, stjórn-
kerfið, stundum kallað báknið, sem
hefur oft unnið í þágu hægri af-
lanna að stærstum hluta á undanf-
örnum áratugum.
„Island er eitt örfárra landa þar sem
hægri flokkar hafa ráðið miklum mun
lengur en vinstri- og miðflokkar.“
Hinir réttnefndu kerfisflokkar
Þótt sósíalistar hafi komið við í
stjómarráðinu í 124 mánuöi af 1000
hefur þeim auðvitað ekki unnist
tími til þess að breyta því í gmnd-
vallaratriðum þó að áhrif þeirra
sjáist auðvitað víða. Má þar fremst
nefna margvíslega félagslega þjón-
ustu, heilbrigðiskerfiö, málefni
aldraðra og málaflokk fatlaðra,
vinnuvemdarlögin og fleiri þætti
sem oftast hafa unnist með stuðn-
ingi verkalýðshreyfingarinnar. En
meginstoðir „kerfisins“ hafa verið
undir stjórn þriggja flokka að lang-
stærstum hluta. Þar em hinir
réttnefndu kerfisflokkar. Margt liti
öðmvísi út í þessu landi ef áhrifa
sósíalista hefði gætt lengur og við-
ar. Buröarstoðirnar, þ.e. yfirstjórn
efnahagsmála, bankakerfið og lög-
gæslan öll, landbúnaðurinn og nú
á síðustu árum sjávarútvegurinn
hafa verið undir stjórn þessara
þriggja flokka sem þannig hafa ráð-
ið úrshtum um stjórnkerfið. Það
er einnig staöreynd að þó að nýir
flokkar hafi orðið til, hafa þeir ekki
megnað aö hafa umtalsverð áhrif
og er aðeins eitt dæmi þess að shk-
ir hafi gengið inn í ríkisstjórn, það
eru Samtök frjálslyndra og vinstri
manna 1971-1974.
Svavar Gestsson
í tilefni leiðara DV:
Verslunarráðið vill vand-
aðar lesendakannanir
í leiðara DV fimmtudaginn 28.
janúar er fjallað um lesendakönn-
un Verslunarráðsins og hún
gagnrýnd. Þar sem ég vil ógjarnan
að Verslunarráðið lendi í sama vin-
sældaflokki hjá Jónasi Kristjáns-
syni ritstjóra og bændasamtökin
finnst mér rétt að koma að nokkr-
um atriðum í tilefni leiðarans.
Minnisstæður ritstjóri
Varðandi það atriði að fleiri en
Herdís Þorgeirsdóttir hafi gagn-
rýnt lesendakönnun Verslunar-
ráðs þá skal það tekið fram aö
sjóndeildarhringurinn hjá mér,
þegar ég fuhyrti þetta, var þeir aðil-
ar sem i hlut eiga, þ.e.a.s. þátttak-
endur og áskrifendur. Ritstjóri DV
var ekki í þessum hópi.
Það var hka hrein yfirsjón að
draga ekki úr fuhyröingunni til
öryggis og segja að „örfáir“ eða
„því nær enginn" annar en Herdís
Þorgeirsdóttir hafi gagnrýnt könn-
unina. Ástæðan fyrir þessari yfir-
sjón er fyrst og fremst sú að
ritstjóri Heimsmyndar er svo
minnisstæð persóna að flest það
sem aðrir segja hefur tilhneigingu
til þess að gleymast þegar hún læt-
ur til sín taka. Ekki er hægt annað
en dást að atorku hennar þrátt fyr-
ir að við séum ekki sammála.
Jafnframt má nefna að þær ábend-
ingar, sem koma frá öðrum,
snerust helst um það hvort við-
komandi rit ættu heima í könnun-
inni eða ekki. Sumir töldu sig ekki
eiga erindi en aðrir vhdu vera með.
Varðandi ummæli Siguijóns
Valdemarssoanr í Mbl. fimmtudag-
inn 28. nóvember skal tekið fram
tvennum sögum fer af samtölum
hans við starfsfólk Verslunarráðs-
ins.
Skammir fyrir dugnað
í umræðum um lesendakönnun
tímarita og útbreiðslumál fjölmiðla
Kjallariim
Vilhjálmur Egilsson
framkvæmdastjóri Verslunar-
ráös íslands
almennt kom fram sú hugmynd að
gera lesendakönnun á dagblöðum
í framhaldi. Það mál hefur hins
vegar ekkert verið undirbúið.
Verslunarráðinu.gafst kostur á því
að fara með shka könnun inn í
spurningavagn Félagsvísinda-
stofnunar og ég viðraði þá hug-
mynd við fuhtrúa dagblaða á fundi,
eins og Jónas segir. Ekki reyndist
vhji til þess að fara út í þessa könn-
un á þeim tíma og eftir á að hyggja
voru það líklega mistök að telja það
framkvæmanlegt að koma slíkri
könnun í kring á svo stuttum tíma.
En það er þó skárra að láta
skamma sig fyrir að vhja gera hlut-
ina fremur en fyrir að sitja auðum
höndum.
Eðlilegar niðurstöður
Á fyrmefndum fundi rakti Jónas
viðhorf sín th kannana af þessu
tagi og taldi tímasetningar mjög
vandasamar og eins undirbúning.
Ég tók mikið mark á Jónasi og var
honum þakklátur fyrir -ábending-
amar og þær vom ræddar. Ég flý
ekki frá neinni ábyrgð á tímasetn-
ingunni sem vahn var. Niðurstað-
an byggðist í fyrsta lagi á mati á
því hveijar aðrar kæmu th greina
og hvaða markaðsátak væri þá í
gangi og í ööru lagi á því hvaða
kostnaður fylgdi því að breyta nið-
urstöðum í svona könnun með
söluherferð.
Það sem skiptir mestu máli er að
niðurstöður könnunarinnar gefa
ekki visbendingu um að eitthvað
óeðlilegt sé á ferðinni. Þvert á móti
má segja að niðurstöðumar séu
einum of eðlhegar ef eitthvað er.
Mér datt t.d. undireins í hug þegar
ég sá niðurstöðumar sagan sem
Guðmundur J. segir gjarnan þegar
hann er að gera gys að félagsvís-
indamönnum. Þá segir hann ahtaf
frá þeim ágætu fræðimönnum sem
tóku að sér að kanna lifnaðarhætti
Kópavogsbúa og komust að þeirri
meginniðurstöðu að 90% þeirra
borðuðu kvöldmat heima hjá sér
mihi 7 og 8 á kvöldin.
Jónas hefur ekki kynnt sér
niðurstöðurnar
Lesendakönnunin er mjög viða-
mikh og gefur miklar upplýsingar
um lestur tímaritanna. Ég verð að
viðurkenna að ég varð fyrir vissum
vonbrigðum með að Jónas virðist
alls ekki hafa lesið niðurstöður
könnunarinnar áður en hann tók
hana fyrir í leiðara. Þess vegna eru
ýmis efnisatriði, sem Jónas gagn-
rýnir að séu ekki í könnuninni,
einmitt í henni og hann hefði getað
séð það með því að kynna sér hana.
Þetta era mér ekki síst vonbrigði
vegna þess að ég hef jafnan haft
mikið áht á Jónasi og langar th
þess að geta haft við hann gott sam-
starf.
Verslunarráðið sinnir óskum
félaganna
Varðandi það hvort Verslunar-
ráðið á að standa í því að hafa
forgöngu um svona kannanir eða
ekki þá er rétt að taka fram að
málið kemur th Verslunarráðsins
fyrir ósk Sambands íslenskra aug-
lýsingstofa og fyrir áhuga fjöl-
margra auglýsenda sem telja
Verslunarráðið vettvang th þess að
ræða þessa hluti og koma þeim í
kring. Þetta era ennfremur félagar
í Verslunarráðinu. Ráðið er því
sannarlega ekki að ryðjast óbeðið
inn á nýtt svið sem aðrir hafa helg-
að sér heldur að verða við óskum
félaga sinna, þ.á m. Sambands ís-
lenskra auglýsingastofa og auglýs-
enda, sem eyða sjálfsagt
upphæðum sem mælast í mihjörð-
um í auglýsingar á ári hverju.
Rekstur á jörðu eða himni
Því miður er fjárhagur Veslunar-
ráðsins ekki jafngóður og Jónas
ímyndar sér og heldur ekki fjár-
hagur Sambands íslenskra auglýs-
ingastofa. Því hafa hvoragur
þessara aöha fjárhagslegt bolmagn
th þess að gera kannanir með þeim
hætti sem Jónasi og mér reyndar
líka þykir æskhegast, þ.e.a.s. aö
þær komi nánast eins og himna-
sending. Lesendakönnunin kostar
mikið fé og til þess að Verslunar-
ráðið geti staðið fyrir hemh verður
hún að standa undir sér og fjár-
hagsleg áhætta er svo mikh fyrir
ráðið að það verður að selja könn-
unina fyrirfram með þátttöku eða
áskriftum. Þess vegna verður aö
gera slíka könnun í samstarfi
margra aðila sem hafa hagsmuna
að gæta.
Verslunarráðið vonast reyndar
th þess að það hafi tekist að láta
könnunina standa undir sér og aö
hún verði ekki fjárhagsleg byrði.
Þetta stendur þó alveg í járnum.
Verslunarráðið er því miður ofur-
selt því lögmáli að reka starfsemi
sína á jörðu niðri en ekki á himnum
og sama máh gegnir um Samband
íslenskra auglýsingastofa og aðra
þá sem hafa staðið í þessum les-
endakönnunum.
ísinn háli
Ég skal verða fyrstur manna th
þess að viðurkenna að hver sá sem
stendur fyrir lesendakönnun sem
þessari getur hætt sér út á hálan
ís. Hagsmunir allra aðha eru mikl-
ir og mörgum hefur vissulega oröið
fótaskortur í útgáfu- og auglýsinga-
bransanum. En þegar htiö er til
þess að auglýsingaveltan í íjölmiðl-
um hér á landi er mæld í mihjörð-
um hlýtur það að vera mikið
hagsmunamál að fá upplýsingar
um útbreiðslu fjölmiðlanna.
Vilji Jónas hafa þaö þannig að
félagar Veslunarráðsins hafi ýtt
því út á hálan is þá held ég hka að
óhætt sé að segja í sambandi við
lesendakönnun ráðsins aö sjaldan
hafi tekist aö standa jafnfimlega á
ísnum. Varla hefur fyrr verið gerð
jafnvönduð og viðamikh könnun á
lestri tímarita hérlendis.
Vilhjálmur Egilsson
„Varla hefur fyrr veriö gerð jafnvönd-
uð og viðamikil könnun á lestri tíma-
rita hérlendis.“