Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1988, Qupperneq 40

56
MÁNUDAGUR 28. MARS 1988.
Friður á okkar
tímum?
Góð teikn eru á lofti í alþjóðamál-
um: Þar virðist ríkja meiri friðar-
vilji og samhugur en hefur þekkst
síðustu áratugi. Til marks um það
eru samningar risaveldanna um
gagnkvæma fækkun kjamorkueld-
flauga, samvinnuvilji Evrópuríkja
austan jámtjalds í formi Evrópu-
bandalagsins, og áhugi fólks á að
gera upp reikningana við glæpa-
menn síðasta heimsstríðs.
Ekki er ljóst hversu lengi þetta
varir eða hvers vegna en þar eð það
ástand hefur þegar firrt menn
kaldastríðshrolh í rúmt ár er ærið
tilefni til að reyna að skoða það
mál nánar.
Reyndar má bæta við að góðæri
okkar íslendinga í kjaramálum,
svo og veðursæld, hefur trúlega
enn aukið á vellíðan okkar mör-
landa.
Kjallariiin
Tryggvi V. Líndal
þjóðfélagsfræðingur
lífsins nú vegna þess að það hefur
í fór með sér einokun ríkisins á
tölvum og ljósritunarvélum. En
smáfyrirtæki þeirra þurfa tölvur
til að geta keppt við erlend fyrir-
tæki í vömþróun. En tfl þess að það
geti orðið þarf ríkið að gera upplýs-
ingastreymið frjálst og það þýðir
aö eitt helsta miðstýringartæki rík-
isins hverfur.
Jafnframt þýðir það að virða
verður rétt smærri hópa til að nýta
sér upplýsingar en slíkt ferst ekki
vel úr hendi nema með lýðræði.
Út á við hefur þetta þau áhrif að
ekki dugir lengur fyrir Sovétríkin
að reyna að halda í við Vesturlönd
með því að flytja inn tækni og upp-
lýsingar í stykkjatah heldur þarf
að taka þátt í þróun vara heima
fyrir í litlum fyrirtækjum með al-
Sovét og upplýsingaöldin
Ég held að undirrót þessara
breytinga í alþjóðamálum sé sú
samvinna mihi þjóða sem hefur
orðið vegna þarfa hátækninnar
fyrir friðvænleg samskipti á víðari
svæðum en innan þjóðríkja.
Dæmi: Erfiðara er fyrir Sovétrík-
in að halda miðstýringu atvinnu-
„Sovétríkin verða því að reyna að taka
þátt í lýðræðislegum Qölþjóðabanda-
lögum líkt og er að gerast í Evrópu-
bandalaginu.“
„Landvinningastríð, eins og þau gerðust í síðustu heimsstyrjöld, eru
orðin óhagkvæm lausn i iðnþróunarlöndum," segir m.a. í greininni.
þjóðlegu upplýsingastreymi tfl að
dragast ekki aftur úr í þróun há-
tækni og líftækni.
Sovétríkin verða því að reyna að
taka þátt í lýðræðislegum íjölþjóða-
bandalögum líkt og er að gerast í
Evrópubandalaginu.
Landvinningastríðið úrelt?
Hvað stríð snertir hefur þetta þau
áhrif að landvinningastríð, eins og
gerðust í síðustu í síðustu heims-
styijöld, eru orðin óhagkvæm
lausn í iðnþróunarlöndum. Áður
var hægt að stela námuhéruðum
náungans eða verksmiðjum og um
leið samningsaðstöðu hans á mörk-
uðunum. En nú eru náttúrlegar
auðlindir enn minna hlutfall af
þróunarkostnaði en áður, en upp-
lýsingar og rannsóknir við þróun
og fullvinnslu vöru eru mikflvæg-
ari en áður. En shk þekking er
ekki jafnsvæðisbundin og auðhnd-
ir og erfiðara að stela henni eða
eyðileggja. Betra er að nota samn-
inga og samvinnu.
Eg held að „stjörnustríðsáætlun"
Bandaríkjaforseta endurspegh
þetta óbeint: Hún er tflraun tfl að
gera hemaðarbrölt áhtlegra með
því að tengja það vísindastarfsemi
í rannsóknarstofum í stað þess að
leiða huga skattborgarans að
manndrápum og landvinningum,
sem virðast æ úreltari kostir.
Samvinna Frakka og V-Þjóðverja
í hernaðarmálum er nýtt dæmi um
að þjóðemishyggja fær ekki lengur
að ráða ferðinni.
Áhugi Evrópubandalagslanda á
að sækja gamla stríðsglæpamenn
til saka, svo og svipaðar hræringar
í Japan, benda í sömu átt: Uppgjör
við landvinningastríðsfortíðina til
aö greiða fyrir tímum aukinnar
samvinnu.
Á Norðurlöndum virðist sam-
norrænt samstarf um vamarmál,
atvinnumál og vísindi vera dæmi,
svo og efasemdimar um gildi Nató.
Því er von til að við getum ahð
upp böm okkar í friði í okkar
heimshluta og jafnvel að við mun-
um kemba hærur okkar á elliheim-
ilum í stað þess að vænta
gjöreyðingarstríðs.
Tryggvi V. Líndal
SKKIBSOKDS
STOIAR
Margar gerðir, fjöldi lita.
/VIIKI.IG4RDUR
MIKIÐ FYRIR LÍTID
Meiming_________________
Platan er rispuð
Björn Garðarsson:
Hlustir
Eigin útgáfa, 33 Ijóð.
Þetta er fyrsta bók höfundar.
Hann beitir stundum einni líkingu
sem gengur í gegnum heilt ljóð,
eins og að tala um sálarástand í
formúlum veðurfregna. Nú er fljót-
séð margt sameiginlegt þessu
tvennu og Bjöm eykur það með
orðahliðstæðum; depressjón þýðir
bæði þunglyndi og lægð, hér er
hugskeyti sett í stað veðurskeyti,
sálarhorfur í stað veðurhorfur, og
setningabyggingin er eins og í veð-
urlýsingum. Þó er bilið á mihi
þessara tveggja sviða það breitt að
ímyndunarafl lesenda fær töluvert
verkefni við að brúa það:
Depressjón á veðurstofunni
Sálarástand klukkan átján:
Þunglyndið.
Svartsýni algjör.
Hugskeyti hafa ekki borist
frá vinum eða vandamönnum.
Sálarhorfur næsta sólarhring:
Hugarvíl fyrri hluta dags.
Buhandi hjartsláttur síðdegis.
Svefnlyf með kvöldinu.
Enn breiðara bil er á mflh þess
sem um er talað og hins sem því
er líkt við í eftirfarandi ljóði, íjallað
er um samfarir eins og einmana
ferðalangur væri að hrekjast úti í
hríð! Þetta myndi þó flestum þykja
fuhkomnar andstæður. Tengslin
em þá helst hvítar bjúghnur úti
sem inni, og að hríöin gnauðar á
glugganum. Betur að gáð lýsir tal-
andinn helstu kennileitum kven-
líkamans sem leiðarvörðum sínum
og skjóh í hríðinni, jafnframt því
sem hvitur konuhkaminn er eins
og hríðin og fónnin, þ.e. hættan.
Hér fer Ijóðið að verða spennandi
og gera lesendum ljósar andstæðar
kenndir karla gagnvart konum, og
e.t.v. fleira.
Vetrarmynd
það skefur
á gluggann:
bogadregin lína skaflsins
brött
teiknar fjall
ég fikra mig áfram
eftir leiðarvörðum
kúptum
brjóstum þínum
gref mig í fónn
læra þinna
það skefur
á gluggann
þú
hylur mig
með hvítu
hörundi þínu
Bókmenntir
Örn Ólafsson
Ekki tekst alltaf svona vel til, a.
m.k. finn ég ekkert í sumum
textunum, en kannski einhver les-
andi sjái það þá frekar í ljóði eins
og þessu:
Afturganga
að sönnu
æviskeið okkar er stutt
því undarlegra
að mér finnst ég
MUNA
Skaftárelda
Ahmörg ljóðanna sýnast mér
ámóta veikburða, en stundum tekst
reglulega vel tfl, einkum í ljóði sem
nú skal að lokum htið á, en þar ber
mest á persónugervingum (talað
um hluti eins og þeir væru fólk)
og að í lýsingunni er stiklað á ein-
stökum myndrænum atriöum, á
mjög markvissan hátt. Hér er
þannig lýst drykkju í lúgar, hún
endar með átökum. Sérkennilegt
er upphaf.og lok ljóðsins, andstæð-
ur hvíts og rauðs htar. Fyrst er
þetta myndræn fegurð hversdags-
legra hluta, en í lokin er fegurðin
horfin úr því. En eftir upphafið
kemur í 1. erindi áhersla á venju-
bundna hluti við drykkju, platan
er rispuð, þar sem Rolling Stones
flytja sitt alkunna lag: „I can’t get
no Satisfaction" (ég fæ ekki full-
nægingu). Mér finnst vel valdir
saman drættir í mynd 2. erindis,
þeir eru ahir í kringum munninn
á mönnunum á meðan átökin eru
enn í orðum; en síðan fáum við tfl-
finningu fyrir þrengslunum við
blóðug átök: loftið fyllt holdi, og
með persónugervingum: herbergið
kjökrar, sviti og þvag yfirþyrmandi
þarna inni. Samþjöppun tekst hér
vel.
After Shave
hvít froða rauðum taumum
í hvítum vaski - fallegt
blóðghtrandi hreistur
gefið í glösin og póker
en rispaðir stóns
I can’t get no
frá gönflum Telefunken
skrafhreif reykjarsvælan
hóstar svæsnu spaugi
er sá með hökuskeggið
gerir sigg - gróið áhlaup
og brotin bokka
ristir loftið fyht holdi
herbergið kjökrar
andvarpar svita og þvagi
hvít skyrtan sáraband
sveipað örmum
blóðugt klósett