Dagblaðið Vísir - DV - 05.12.1988, Blaðsíða 24

24
MÁNUDAGUR 5. DESEMBER 1988.
Menning
Viljum við lifaf
Almennur heilsufarsáhugi hefur
mjög fariö vaxandi síöastliðinn ára-
tug eöa svo. Fólk gerir sér í æ ríkara
mæli grein fyrir aö góð heilsa er aö
miklu (eða öllu) leyti undir þvi sjálfu
komin, hvemig þaö nærir líkama og
sál; að margir sjúkdómar eru sjálf-
skaparvíti. Samt álíta flest okkar að
ýmsir hættulegustu sjúkdómarnir,
ekki síst krabbamein, séu einvörð-
ungu ill örlög og óverðskulduð. Og
þess vegna erum við hrædd.
í þeirri stórmerku bók sem hér er
til umræðu, Kærleikur Lækningar
Kraftaverk, leiðir bandaríski skurð-
læknirinn Bernie S. Siegel sannfær-
andi rök að því að langflestir sjúk-
dómar, ekki bara kveisur og kvef
heldur líka krabbamein, eigi sér geð-
rænar orsakir, séu tákn um það að
eitthvað hafi farið úrskeiðis í lífi
sjúklingsins, og „vari hann við“ svo
að hann taki aðra stefnu. Þetta segir
Siegel í krafti áratuga starfsreynslu
sem skurðlæknir og sem læknir sem
starfað hefur með stómm hópi fólks,
Samtökum einstakra krabbameins-
sjúklinga, sem hann átti sjálfur
frumkvæði á.ð, og á þeim vettvangi
hefur hann unnið einstætt brautryðj-
andastarf. Jafnframt vitnar hann í
bókinni til fjölmargra rannsókna
annarra sérfræðinga.
Jákvæð sjálfsánægja
grundvöllur góðrar heilsu
Bernie S. Siegel telur að grundvöll-
ur góðrar heilsu sé refjalaus og já-
kvæð sjálfsánægja. í því felst m.a.
að bæla ekki tilfinningar sínar, hvort
sem um er að ræða kærleik; angist,
sorg eða reiði. Tilfinningar sem fá
ekki útrás draga nefnilega úr vörn-
um ónæmiskerfisins. Ónæmiskerf-
inu er stýrt af heilanum, ýmist óbeint
með hormónum í blóöinu eða beint
með taugum og taugaboðefnum. Ein
af þeim skýringum á krabbameini
sem flestir aðhyllast er „eftirhts-
kenningin", sem segir að krabba-
meinsfrumur myndist stöðugt í lík-
amanum, en sé aö öllu jöfnu eytt af
hvítu blóðkornunum áður en þær
mynda hættuleg æxli. Krabbamein
komi fram þegar ónæmiskerfið sé
bælt og geti ekki lengur barist gegn
þessari venjulegu ógn. Af þessu leið-
ir að allt sem truflar stjóm heilans á
ónæmiskerfinu stuðlar að myndun
illkynja æxla. Þessi truflun verður
fyrst og fremst af völdum einkenna-
mynsturs varanlegrar streitu. (72)
En því er við að bæta að streita sem
við veljum kallar fram allt önnur
viöbrögð en streita sem við verðum
fyrir gegn vilja okkar. Úrræðaleysi
er verra en streitan sjálf. Þetta telja
Siegel og margir starfsbræður hans
vera skýringuna á því að hlutfall
þeirra sem hafa krabbamein er
hærra meðal blökkumanna en hvítra
manna í Bandaríkjunum og á því að
krabbamein tengist sorg og þung-
lyndi: „Þeir sem helst eiga á hættu
að deyja úr hjartaáfalli em ekki sí-
vinnandi fólk á framabraut heldur
þeir sem era reknir áfram, undirsát-
ar og verksmiðjufólk sem fær engu
ráðið, og þegar þetta fólk deyr fyrir
aldur fram skiljum við oröið „dauð-
leiðinlegt" nýjum skilningi." (75)
Þess er jafnframt getið að tíðni
krabbameins hjá heimavinnandi
húsmæðrum er 54 prósentum hærri
Bókmenntir
Jóhanna Sveinsdóttir
en hjá fólki almennt, og 157 prósent-
um hærri en hjá konum sem vinna
utan heimilis: „Ástæðan getur ein-
faldlega veriö vaxandi óánægja konu
með hlutverkið sem heimavinnandi
húsmóöir, ef það uppfyllir ekki þarf-
ir hennar. Það er oftast ekki hlut-
verkið sjálft sem um er að ræða held-
ur að konunni finnist hún vera
ófrjáls.“(84)
Rætur krabbameins eru
oft beiskja og þunglyndi
Reynsla Siegels og rannsóknir hafa
kjarnsannfært hann um að krabba-
mein og marga aöra sjúkdóma megi
mjög oft rekja til sjúklegra tilfinn-
inga eins og beiskju og þunglyndis:
„Það sem einkennir þunglyndi er
skortur á kærleik og tilgangi í lífinu,
að minnsta kosti frá sjónarmiði hins
þunglynda. Sjúkdómurinn verður þá
oft leið til að flýja undan lífsháttum
sem virðast innihaldslausir. í þessari
merkingu mætti ef til vill kalla hann
hugleiðslu í vesturlenskri mynd.“
(80)
Samkvæmt þessu telur Siegel að
meginvandi flestra sjúklinga sé sá
hversu erfitt þeir eiga með að þykja
vænt um og elska sjálfa sig eftir að
hafa lifað við kærleiksleysi á ein-
hverju þýðingarmiklu skeiði ævinn-
ar. Þetta eigi oftast við um bernskuna
þegar sambandið við foreldrana mót-
ar það hvernig við bregðumst við
álagi. Fullorðin endurtökum við
þessi viðbrögð sem geta gert okkur
berskjölduð fyrir sjúkdómum. Það
fari oft eftir skapgerðareinkennum
hvers eðhs sjúkdómurinn verður.
„Áður en ég get hjálpað sjúklingum
að velja meðferð verð ég að þekkja
viðhorf þeirra til sjálfra sín og til
sjúkdómsins,“ segir Siegel. „Það er
einkum mikilvægt að meta lífsvilja
þeirra og styrkja hann síðan með því
að fá þá til að láta í ljós reiði, ótta
og aðrar tilfinningar. Eg hef komist
að því að til að draga þetta fram í
dagsljósið þarf að leita svara við íjór-
um grundvallarspurningum: Viltu
lifa það að verða hundrað ára? Hvað
kom fyrir þig árið eða næstu tvö árin
áður en þú tókst sjúkdóminn? Hvaða
þýðingu hefur sjúkdómurinn fyrir
þig? Hvers vegna þurftirðu að veikj-
ast?“ (105) Óþægilegar spurningar
kannski, en það er nú svo að oft not-
ar fólk sjúkdóma sína sem gjaldmiðil
til að afla sér kærleiks sem fæst ekki
án skilyrða, og getur jafnvel á vissan
hátt dáið til að öðlast kærleik.
Þá segir Siegel að hann og sam-
starfsfólk hans í hópi Einstakra
krabbameinssjúklinga hafi komist
að raun um að ferns konar trú er
nauðsynleg til að fá bata af hættuleg-
um sjúkdómi: trúin á sjálfan sig, á
lækninn, á meðferðina og andleg trú.
Síðasti hluti bókarinnar fer í að út-
lista þetta.
Fyrir fílhrausta
jafnt sem sjúka
í stuttu máÚ sagt er þessi bók mjög
holl og uppbyggileg lesning, ekki að-
eins fyrir þá sem þekkja erfiða sjúk-
dóma af eigin raun, heldur ekki síður
fyrir þá fílhraustu sem er umhugað
um að vera það áfram. Hún minnir
okkur á að við erum ekki aðeins sam-
ansafn líffæra, að við erum annað
og meira en það sem við borðum, að
„tilfmningaleg úrvinnsla" okkar
ræður kannski mestu um líkamlega
líðan okkar. Og heillavænlegra er að
velta fyrir sér frekar fyrr en seinna
þeirri spurningu hvort við viljum
lifa! Bókin er skrifuð af þekkingu,
innsæi og síðast en ekki síst kærleika
læknis sem ákvað á sínum tíma að
fela sig ekki lengur bak við skrif-
borðið og opna ekki bara dyrnar að
stofunni heldur einnig dyrnar að
hjarta sínu. Þýöing Helgu Guð-
mundsdóttur er óaðfinnanleg, svo og
allur frágangúr bókarinnar.
Bernie S. Siegel
Kærleikur Lækningar Kraftaverk, reynsla
skurðlæknis af einstökum hæfileika
krabbameinssjúklinga að læknast af
sjálfsdáðum
Þýðandi: Helga Guðmundsdóttir
238 bls.
Forlagið, 1988.
JS
Grundvöllur góðrar heilsu: andleg
vellíðan.
© Mosfellsbakarí
© Mosraf byggw.
© FeXa hársnyrtist.
© Verslunarbankinn
® Kjörval matvöruverslun
© Skófell
skór á alla fjölsk.
© Álnabúðin
4
Þaö eru ekki tíma-
frekir umferðarhnút-
ar í Mosfellsbæ.
- En í Mosfellsbæ eru
næg bílastæði. Verið
velkomin í verslunar-
miðstöð okkar.
Samtök
þjónustuaóila
Mosfellsbæjar
©
Vesturlandsveg u r
Póstur og sími
Ás-leirsmiðja
Allt á hreinu
þvottahús
I' 1
© Mosfellsapótek
® Búnaðarbankinn
© Bókasafn
© Snyrtistofa
Kristínar Þorstd.
© G. S. sölut. og video
© Western Fried
© Ásfeil ritfangav.
© Fell fatav.
© Pílus hársnyrtist.
© Myndbandalagið
© Kaupf. Kjalanþ.
® Holtadekk