Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.1989, Blaðsíða 4

i 20
STJÖRNUGRÓF18 - SÍIWÍI84288.
Býður úrval garðplantna:
Tré, limgerðisplöntur,
Fjölærarplöntur
og sumarblóm.
Sendum um allt land.
Sækið sumarið til okkar og
flytjið það með ykkur heim.
{§} GARDENA
Allttil garðvinnslu
„Og meira"
\\\\u\\i\\iu\iwiM>4m\iiviiiwi\rt\)i\\u\vi\i«i\mtii\iiii\yiviii>iii\\\w\wii'iit\ui\in\ii\i\MmiíVíiuinmii(i
(A
Umboðsmenn
um land allt
Gunnar Ásgeirsson hf.
Suðurlandsbraut 16,108 Reykjavík - Sími 91-680 780
TB-------
" J /í ' :x'í . V:
/ái
MIÐVIKUDAGUR 31. MAf 1989.
Garðar og gróður_____________________________________dv
Pétur N. Ólason í Mörk gefur ráðleggingar um garðrækt:
velja eftir
staðháttum
- rætt um staðsetningu, áttir, birtu, endingu og fleira
Garðar og gróður DV fékk Pétur
N. Ólason, sem hefur áratuga
reynslu af ræktun og meðferð
plantna, til að gefa lesendum góðar
ábendingar. Garðeigendur eru nú
1 óöaönn að undirbúa gróðursetn-
ingu og plöntukaup. Pétur bendir
fólki óspart á að velja plöntur mið-
að við búsetu og aðstæður hvers
og eins. Hann segir að ekki sé nóg
að eiga sér óskategundir því að
ekki er víst að slíkt passi í hvaöa
garði sem er.
Aðspurður sagði Pétur að mis-
munandi sé hve miklar upplýsing-
ar er hægt að fá hjá garðplöntu-
stöðvum. „Hjá okkur er símaþjón-
ustan um ráðleggingar sterkari
miðað við þegar fólk kemur á stað-
inn - þá þarf gjaman að leita þá
uppi sem hafa þekkinguna. Sumt
afgreiðslufólk er ófaglært en það
er feiknalega duglegt að læra
hvemig á aö gera hlutina. En það
á fullkomlega rétt á sér að reyna
að fá sem bestar ráðleggingar í
gróðrarstöðvunum, lesa sér til um
plöntur eða að fá hvorutveggja."
Hvarbýrðu,
vinur minn?
- Hver em helstu áhersluatriði í
plöntuvah fyrir garða?
„Ef við byrjum á limgerði eða
skjólbeltum þá skiptir miklu máh
að vahð sé rétt. Mestu skiptir hvar
fólk býr og hvemig veðuraðstæður
em á hverjum staö.
Veður er mjög óhagstætt og
vindasamt í mörgum hverfum, t.d.
í Breiðholti og Seláshverfi, jafnvel
í Grafarvogi, Kópavogi og
Garðabæ, í nýjum hverfum í Hafn-
arfirði svo að ekki sé talað um á
Suðumesjum, einnig í vesturbæn-
um og á Seltjamamesi. Það sem
skiptir mestu máh er að fólk velji
sér limgerðisplöntur sem henta
fyrir hverfið - aö fólk geri sér grein
fyrir því að það er aö velja gróður
sem skýhr öðrum gróðri.
Val á plöntum á ekki að vera í
samræmi við einhverjar óskil-
greindar óskir því að þá verða
garðeigendur oft fyrir vonbrigðum
þegar fram í sækir. Það er mjög
algengt að fólk velji tegundir vegna
þess að þær séu fallegar eða að lús
sæki ekki í þær eða bara af því að
þær vaxa hratt. Þessi sjónarmið
em ekki í samræmi við aöstæð-
ur.“
Hvaða plöntur
eru saltþolnar?
„Það sem erfiöast er við að eiga
er ræktim við sjávarsíðuna þar
sem er saltfok. Þá er um frekar
fáar tegundir að ræöa sem geta
myndað skjól fyrir annan gróður.
Helst em það brekku- og stranda-
viðir, loðvíðir, sem reyndar er und-
ir- eða raögróður, sírenur og sitka-
greni er líka sæmilega saltþohð.
Sitkagrenið þohr þó ekki vind og
sól í ofanálag.
Vestanáttin, sem hefur verið að
undanfömu, gerir það að verkum
að grenið gulnar eins og víða sést
núna. Sumir halda að það sé eftir
lús en það er eftir salt. Við sjávar-
síðuna er lika hægt að láta skjól-
veggi hjálpa sér við að skýla gróðri,
sérstaklega þegar gróður er að
koma upp. Skjólgróður getur verið
ein tíu ár að vaxa upp. Þess vegna
eiga bráðabirgðalausnir eins og
girðingar með striga ekki beint vel
við. En það er nú samt alltaf ódýr
möguleiki. Hins vegar getur það átt
vel við í Grafarvogi og Seláshverfi
fyrstu 2-3 árin þegar gróður er að
festa rætur. Skrúðgarðyrkjumenn
hafa notað þessa lausn við ýmsa
opinbera staði, t.d við dælustöð
Hitaveitunnar."
- Er þá aðalatriðið fyrir ykkur að
vita hvar garðplöntukaupendur
búa?
„Já, þetta em fyrstu upplýsingar
sem við verðum að fá. Ef maður
tekur ekki mið af því þýðir ekkert
að gefa ráðleggingar um plöntuval.
Plöntumar verða að passa hverju
sinni.“
Ending á við um
gróður sem annað
- Fyrir hverju þarf að gera sér
grein í sambandi við skipulag
plantna þegar vitneskjan um veð-
urfarsaðstæður hggur fyrir?
„Hvaða hugmynd gerir maður
sér um plönturnar þegar þær em
fuhvaxnar? Viltu stórvaxið lim-
gerði? Þarf að skýla lóðinni allri?
Viltu hafa lágvaxiö hekk einhvers
staðar eða þarf að varðveita
útsýni? Þessu þarf að huga aö
næst.
Hvaða vindátt ríkir og hvar ligg-
ur garðurinn gagnvart húsinu?
Margir segja að hjá sér ríki mikil
vestanátt. En það kemur bara ekki
að sök ef viðkomandi býr inni í
landi. Ef austanátt ríkir hins vegar
þarf meira og hærra skjól. Maður
velur helst grófari tegundir austan-
megin og þar sem vindálag er mest.
Einnig verður að gæta að því að
hmgerðisplöntur endist. Ending
plantna er nefnilega mismunandi,
burtséö frá öðmm eiginleikum.
Víöitegundir endast t.d. yfirleitt
styttra en aðrar. Því grófari sem
víöitegundirnar em því styttra
endast þær sem hmgerði. Birki
endist hins vegar mjög vel. Þaö
verður líka hátt og tígulega vaxið
eins og viö sjáum hér í kring og
heldur forminu.
Svo em aftur á móti fingerðari
tegundir sem endast vel. Þær er
auðvelt að endumýja - khppa inn
og lækka, t.d. fiallarifs, gljámispill
og blátoppur."
Takið tillit
til skugga og átta
- Hvernig eru plöntur valdar með
tilliti til birtuskilyrða og átta?
„Það er mismunandi hvað teg-
undir þola mikinn skugga og það
verður að taka tilht til þess. Einnig
vil ég benda á að alaskavíðir og
gljávíðir truflast mjög við að standa
við götuljós - lífsstarfsemi þeirra
ruglast.
Birki þarf t.d. að fá bjartan stað
- það þarf góða birtu og er ekki
fallið til að vera undir trjám - sem
undirgróður. Birkibeð verða hka
helst að hggja frá norðri tíl suðurs
- þá fá plönturnar jafna sól, morg-
un- og síðdegissól frá vestri og
austri og skýla líka öðram gróðri
fyrir þeim vindáttum.
Víðitegundir þola töluvert af
skugga, t.d. þar sem hús eru nálægt
hvert öðm. Þær verða sæmilega
þéttar skuggamegin. Maöur má í
rauninni setja víðitegundir á móti
hvaða átt sem er. Aðrar tegundir
verða sumar hverjar gisnar á móti
norðri ef þær liggja í hnu frá austri
til vesturs. Til þessa verður líka að
taka tihit."
- Hvaðategundirþolavelskugga?
„Fíngerðar tegundir em margar
hverjar nfiög skuggaþolnar, eins
og blátoppur, alparifs (fiallarifs) -
þær geta verið á mjög skuggsælum
stöðum í smálimgerði og jafnvel í
alvörahmgerði á litlu svæði, t.d.
við noröurhlið húss. Mispill og
gljávíðir em líka sæmhega skugga-
þolnar tegundir. Þær má nota víða
þar sem ekki er mikh birta. Þessar
tegundir þétta sig mjög vel.“
íslendingarvilja
hraðvaxnar plöntur
- Hverjar eru algengustu spurn-
ingarnar sem þið fáið frá garðeig-
endum?
„Það sem er efst í huga fólks er
hvað plöntumar vaxa hratt. Fólk
vih fá garðinn fullkominn strax.
Eiginlega er þessi tilhneiging eðh-
leg. Garðeigendur sækjast eftir
hraðvöxnum tegundum og geta
ekki beðið. En það helst oft í hend-
ur að hraðvaxinn gróður endist
stutt. Dæmi um þetta er t.d. alaska-
víðir sem hefur verið vinsæh. Sú
tegund er yfirleitt úr sér vaxin eftir
10-15 ár. Aha vega þarf oftast að
gera einhverjar ráðstafanir með
hann eftir þann tíma - limgeröið
er þá orðið gróft, með svemm lurk-
um og fínum greinum hefur fækk-
að - það hefur vaxið úr sér.
Það sem er hægt að gera ef fólk
velur grófar tegundir í limgerði er
að hægt er að klippa tegundimar
að sumri til í staðinn fyrir á vorin.
Ef plöntur eru klipptar þegar vöxt-
ur er í sókn, t.d. í júlí, þá verða
greinamar fínlegri með tímanum.
Þannig er grófasti vöxturinn yfir-
leitt klipptur af. Með því móti getur
limgeröi enst lengur.“
Hvernig tré
eru valin og flutt
- Hvemig á að velja stór tré og
hvað vilt þú segja um flutning á
þeim.