Dagblaðið Vísir - DV - 16.09.1989, Qupperneq 18

þAUGARDApUR. 16. SEþTEMBRR 1989.

orgin og
ílamir
Reykjavik er aö kafna í bílum.
Hún er ekki lengur róleg og þægileg
heldur andstyggilega erflö fyrir fót-
gangandi jafnt sem akandi. Þá er
mengun oröin umtalsverð og eykst
hröðum skrefum. Höfuöborgin
státar ekki lengur af hreinu og
tæru lofti. Flestir ferðamenn, sem
hingað koma, eru meira í Reykja-
vík en nokkrum öörum stað á
landinu. Skitaloftiö er því ekki sér-
lega góð landkynning. En ekki er
bílamergðin minna lýti frá fegurð-
arsjónarmiði. Borgin er orðin svo
ljót. Það er blátt áfram hjákátlegt
að ganga um miðbæinn. Hann er
eitt bílaplan. Útlendingar reka
áreiðanlega upp skellihlátur.
Hvers konar borg er þetta eigin-
lega? Eins og risastór bílasala. Þá
er ekkert gaman að ganga um fall-
egustu hverfm í gamla bænum.
Sunnudagstemmningin, sem var
yfir þeim fram á síðustu tíma, er
horfin með öllu. Bílaplágan er ein-
hver alvarlegasta ógnunin sem nú
steðjar að gamalli byggð í borginni
eins og Gestur Ólafsson arkitekt
hefur bent á í ágætri grein í DV.
Hann færði að því rök að sú stefna
borgaryfirvalda að f ’ináígja bíla-
stæðaþörf í öllum hve. .um borgar-
innar muni auka umferð um gömul
og viðkvæm hverfi og enn þrengja
að byggðinni. Það er ekki fagurt
mannlíf sem mestu máli skiptir í
henni Reykjavík. Nei. Þar er bíO-
inn.
Bílasprengjan
Þá hlýtur það að segja sig sjálft
að aukning bíla veldur íleiri slys-
um. Og heilsufari íbúanna er meiri
hætta búin af völdum mengunar
og hreyfingarleysis. Ekki neita ég
þvi að bilar séu nauðsynleg sam-
göngutæki. En fyrr má nú rota en
dauðrota. Nú er einn bíll á hveria
tvo íbúa. Það er spurning hvort það
hagræði sem er af bílum vegi ekki
léttara en mengunin, fegurðarlýt-
in, hættan fyrir gamla byggð, aukn-
ing slysa og verri heilsa. Að mínum
dómi er þessi bílasprenging eitt-
hvert versta slys sem okkur hefur
hent seinni árin. Og er þeim er að
henni stóðu í nafni „kjarabóta" til
vansæmdar. „Góð lífskjör" felast
ekki í því að allir eigi bíl, Ham-
ingjusamt mannlíf ennþá síður.
Bíladella vestrænna þjóða er
reyndar tákn um þá bölvun sem
tæknihyggja og lífsþægindagræögi
hefur ofurselt þær.
En jafnvel þótt kostimir við þessa
óskaplegu bílamergð séu taldir
fleiri en ókostirnir hljóta afiir að
geta orðið sammála um tvennt, að
gangandi fólk verði að hafa sinn
rétt í umferðinni og að umferðar-
reglur beri að virða. Bannað er aö
leggja bílum upp á gangstéttir. En
sú regla er þverbrotin. Bílar eru
uppi á stéttum með öll hjól út um
allan bæ. Gangandi fólk á erfitt
með að komast leiðar sinnar af
þessum sökum. Það neyðist iðulega
til að fara út á akveginn. Hlýtur
það að bjóða hættunni heim. Sér-
staklega er þetta háskalegt fyrir
fólk með kerru eöa barnavagn. Oft
eru það börn .og unglingar. Hvaö
eiga þeir að gera þegar leiðin er
lokuð? „Geta þeir ekki fariö út á
götuna," sagði einn bílstjóri við
mig meö feikna hatri. Ög þeir
meina þetta.
Frjálsir vegfarendur
Sumir ökumenn virðast alls ekki
Sigurður Þór Guðjónsson.
skilja að það sé nokkuð athugavert
við að leggja bílum á gangstéttir.
Og það virðist lögreglan ekki gera
heldur. Þann 14. júlí 1987 sagði Rík-
issjónvarpið í fréttum frá hópi er
kallar sig Frjálsir vegfarendur.
Þeir voru að líma miða á bíla á
gangstéttunum. Á miðunum stend-
ur „Gangstéttir eru ekki bíla-
stæði“. Þá var talað við Arnþór
Ingólfsson lögregluvarðstjóra.
Hann var ævareiður og hótaöi
Frjálsum vegfarendum öllu illu
fyrir að taka sér vald til lögregluað-
gerða. Hins vegar sagði hann ekki
eitt einasta hnjóðsyrði um bílstjór-
ana sem brjóta á göngufólki. Hann
átti engan skilning hvað þá samúð
með málstað þeirra sem gangandi
fara. Og hann kann þvi miður ekki
aö hugsa rökrétt. Miðarnir hóta
ekki neins konar aðgerðum. Þeir
eru eingöngu ábending og fara því
ekki meira inn á verksvið lögreglu
•en vegfarandi sem beindi þessum
tilmælum munnlega til ökumanna.
Síðan frá þessu var sagt í sjón-
varpinu hefur ástandið versnað
mikið. Göngugatan og Lækjartorg
eru nú að breytast í bílastæði. Öku-
þórar þeysa þar um á öllum tímum
og þenja flauturnar ef fólk tregðast
við að víkja úr vegi. Þá eiga þeir
sem bíða eftir strætisvagni við
Hlemm, Laugavegsmegiu, fótum
íjör að launa þegar bílar kom æö-
andi með öll hjól upp á stéttina og
loka algerlega leiðinni að vögnun-
um. En varðstjórar lögreglunnar á
Hverfisgötu breyta ekki skapi yfir
þessu. Þeir sjást hvergi. Og ekki
heldur á Lækjartorgi eða í göngu-
götunni. Það er ekki að furða þó
lögreglan vilji ekki að fólkið taki
sér hénnar vald. En hvað á það að
gera með handónýta lögreglu sem
ekki getur einu sinni framfylgt
umferðarreglum? Kannski herra
Arnþór Ingólfsson geti svarað þvi
þegar af honum rennur bræðin.
Færri bílar
En ökumenn taka þessum lím-
ingum yfirleitt vel. Þeir afsaka sig
og segja: „Ég var bara rétt aðeins
að skreppa.“ En gangandi vegfar-
endur eiga bara „rétt aöeins“ leið
um í sömu mund og veröa „rétt
aðeins" að vikja út á götu þar sem
þeir eru keyrðir inn í betri heim á
augabragöi. Þannig gerast slysin.
Sumir bílstjórar forherðast reynd-
ar. Ég límdi eitt sinn á bíl er var
hálfur uppi á stétt í Hafnarstræti
við Seðlabankann. Og eigandinn
varð bandóður. Hann froðufelldi
og hvæsti á mig eins og minkur:
Fífl ertu! En í bílnum sat Sverrir
Hermannsson og skellihló að mér
og ökufantinum. Ætli þessi mikli
maður, sem missti stjórn á skapi
sínu er hann var staðinn að vondu
verki, hafi ekki verið einhver
bankastjórinn. Því miður veit ég
ekkert um hann nema það aö hann
telur þá fífl sem voga sé aö kenna
honum mannasiði.
Og hvað á þá að gera í þessum
bílavanda? Menn ætla að byggja
mikil umferðarmannvirku. En það
er til einskis. Bílarnir eru blátt
áfram orðnir alltof margir. Það
verður að fækka bílunum áður en
þeir ganga af okkur dauðum úr
blýeitrun og bensíngufum. Stjórn-
völd verða að hækka tollana aftur
og leggja ógnarleg gjöld á bíleigend-
ur eins og Svíar. Láta það verða
sannarlega dýrt spaug að eiga bíl.
En jafnframt byggja upp öflugt al-
mannavagnakerfi (þó án diskóteks)
sem nú er fyrir neðan allar hellur.
Þetta yrðu kannski óvinsælar að-
gerðir í bili en öllum til heilla þegar
til lengri tíma er litið. Hvernig
væri nú að þeir stjórnmálamenn,
sem að eigin sögn hafa hugrekki til
að beita óvinsælum aðferðum með
langtímasjónarmið í huga, geri nú
þær harkalegu ráðstafanir sem
nauðsynlegar eru til að lífið fái þrif-
ist fyrir bílum í þessari ágætu borg?
Hvað segja kvennalistakonur sem
hátt gala um fagurt mannlíí? Eða
Alþýðubandalagiö sem galar jafn-
vel ennþá hærra? Eöa þá Sjálfstæð-
isflokkurinn, Framsóknarflokkur-
inn, Borgaraflokkurinn og jafnvel
vesalings Alþýðuílokkurinn? Geta
ekki þessir flokkar nú einu sinni
sameinast um mál málanna: Út-
rýma bílum úr borginni!
Sigurður Þór Guðjónsson
Finnur þú fimm breytingai? 20
jL
©PIB

□
1®42&4 \ \ ^
JL
©Plt
COPINNKSIN
P 42B4 \ ^
Góðan daginn, frú. Hvar vorum við nú aftur komin þegar þú fórst í
gærkvöldi?
Nafn:.........
Heimilisfang:.
Myndirnar tvær virðast
við fyrstu sýn eins en þegar
betur er að gáð kemur í ljós
að á myndinni til hægri hef-
ur fimm atriðum verið
breytt. Finnir þú þessi fimm
atriði skaltu merkja við þau
meö krossi á hægri mynd-
inni og senda okkur hana
ásamt nafni þínu og heimil-
isfangi. Að tveimur vikum
hðnum birtum við nöfn sig-
urvegara.
1. Elta stereoferðatæki með
tvöföldu segulbandi að verð-
mæti kr. 8.900,-
1. Elta útvarpsklukka að
verðmæti 3.500,-
Vinningarnir koma frá Óp-
us, Snorrabraut 29, Reykja-
vík.
Merkið umslagið með
lausninni:
Finnur þú fimm breytingar? 20
c/o DV, pósthólf 5380,
125 Reykjavík
Sigurvegarar fyrir átjándu
getraun reyndust vera:
1. Halla Gunnlaugsdóttir,
Ekrusíðu 9, 602 Akureyri.
2. Bjarni Bjarnason,
Heiömörk 4, 810 Hveragerði.
Vinningarnir verða sendir
heim.