Dagblaðið Vísir - DV - 18.09.1989, Blaðsíða 17

MÁNUDAGUR 18. SEPTEMBER 1989.
17
Lesendur
„Við júgur heilagra kúa“
Leikmaður skrifar:
Undir ofangreindri fyrirsögn birtist
lesendabréf í DV 25. apríl sl. Fjallaði
höfundur þar um þá áráttu fræði-
manna (málfræðinga) að skýla „am-
lóðum íslenskrar tungu bak við mis-
tök frá glæstri fortíö horfinna meist-
ara“ sem væru þeir goð á stalli.
Nú verður mér hugsað nokkur ár
aftur í tímann. Þá tefldi málfræðing-
ur (og auk þess skáld), Hannes Pét-
ursson, fram öðrum og nýrri goðum
á stalh, frá 19. og 20. öld, gegn gagn-
rýni varðandi íslenskt mál. Hér á ég
við grein Jóns Oissurarsonar í Morg-
unblaðinu 12. febrúar 1975. - Þar
fjallar hann á skelleggan hátt um
afnotkun og misnotkun viðskeytts
greinis í útvarpi og sjónvarpi.
Þar hafi menn klesst viðskeyttum
greini á orð sem aldrei hafi drattast
með slíkan hala frá upphafi íslenskr-
ar tungu. Nefnir hann ýmis dæmi,
svo sem að „bera í bætifláka“ breikk-
að í að „bera í bætiílákana", „í bráð“
lengdist í „í bráðina" og það „að
leggja af mörkum" þyngdist í „að
leggja af mörkunum". Hneykslast
Jón að vonum á svo ókræsilegri
uppákomu í einu helsta vígi íslenskr-
ar tungu á vorum dögum.
Áðumefnd grein Hannesar Péturs-
sonar birtist í Morgunblaðinu fjórum
dögum á eftir grein Jóns, þ.e. 16. fe-
brúar. Því fór fjarri aö Hannes fagn-
aði þessari tímabæru grein Jóns, svo
sem hefði þó mátt vænta af málfræð-
ingi og skáldi. Nær öll grein Hannes-
ar snýst gegn henni.
Fyrst skákar hann fram Siguröi
Nordal (goði númer I). Hannes segir
að eitt sinn hafi nemandi Sigurðar
spurt hann hvort ekki væri fremur
óíslenskulega að orði komist á til-
teknum stað í verkum Jónasar Hall-
grímssonar (goði númer II). Nordal
svaraði: „Það sem Jónas Hallgríms-
son hefur ort og Konráð Gíslason
(goð númer III) hefur lesið yfir, jah,
hljótum við nú að kalla íslensku."
Á þann veg afgreiddi Nordal þetta
mál - lét spurningunni ósvaraö.
Nordal virðist því telja Jónas óskeik-
ult goð á stalli. Sömuleiðis Hannes.
RíkissQómin
rær á sömu mið
Anna Kristjánsdóttir hringdi:
Ekkert heyrist frá þessari svoköll-
uðu ríkisstjóm sem nú hefur belgt
sig út með því að gleypa einn flokk
til viðbótar. Sennilega Uggur stjórnin
og flatmagar á meðan hún er að
melta bitann. En eitthvað verða
gömlu ráðherrarnir að segja (þeir
nýju eru ekki enn búnir að átta sig
á nýju heimkynnunum, í maga
stjómarinnar) til að róa fólkið, sem
bíður í ofvæni eftir úrlausnum á
vanda heimfianna gagnvart dýrtíð
og skattheimtu.
Mér sýnist og heyrist á ráðherrun-
um, að þeir séu alveg jafnúrræða-
lausir og áður. Helst heyrir maður
frá þeim á fundum, vítt og breitt um
landið, þar sem þeir slá um sig með
slagorðum og bröndurum. í gær-
kvöldi (13. sept.) var t.d. forsætisráð-
herra á fundi hjá allaböUun og þar
sagði hann að þeir ráöherramir
væm „aö reyna að leita allra leiða“
til að draga úr hækkunum á land-
búnaðarvörum. - Menntamálaráð-
herra fór einnig í pontu tU að styðja
verkstjóra sinn og veðjaði á að ein-
hveija peninga væri enn að finna hjá
hinum „ríku“.
Þeir em sem sé að „reyna aö leita“.
Þetta er nú það aumasta úrræði sem
ég hefi heyrt frá stjómmálamönnum
lengi. Það er langt gengið á loforða-
birgöir stjórnmálamanna sem eiga
ekki betri hálmstrá en þetta tU að
grípa í.
Þegar ríkisstjórnin og talsmenn
hennar í ráðherrastólum em orðnir
fastir í því fari að lýsa því yfir, „að
vonast sé tU að verðhækkanir verði
minni en ráð hafi verið fyrir gert,
þegar upp er staðið“ - eða annað í
þessum dúr þá er ekki annað fyrir
slíka stjóm að gera en að standa upp
sjálf og fara frá.
- Annars hefði hann ekki vitnað í
þessi orð Nordals.
Þar sem Hannes skákar hér fram
Jónasi og Sigurði kynni einhver að
spyija hvort þeir hafi verið slíkir
meistarar í meðferð íslensks máls að
þeim verði ætíð teflt fram sem
óskeikulum á því sviði? Tökum fyrst
Sigurð Nordal. í bók hans, íslenskri
menningu, bls. 8, stendur: „En hvað
getur lesendur varðað um, ef sagt er
frá menningu og atburðum löngu lið-
inna tíma, sem sögumaður hefur
hvergi nærri komið, hvemig bók
hans er orðin til og hvað fyrir honum
hefur vakað?“ - Lítt mun sá næmur
á íslenskt mál sem skynjar ekki að
hér hefur stílfákur Nordals hlaupið
Ula út undan sér.
Eitt og annað fleira torskUið má
finna í grein Hannesar þótt eigi verði
tíundað hér. í því sambandi minnist
ég þess að í Morgunblaðinu 20. mars
1980 vitnar Barði Friðriksson í títt-
nefnda grein Jóns Gissurarsonar og
segir orðrétt: „Hannes Pétursson
skáld snéri ómaklega út úr þessari
grein.“
Þeir sem læsu grein Hannesar
myndu án efa staðfesta þennan dóm
hins ágæta lögspekings.
Nú er langt um Uðið síðan Jón reit
sína réttmætu og þarflegu grein um
þessi mál. Spyija mætti; Hefur dregið
úr þessum mistökum síðan? Því fer
fiarri, þótt hart sé undir aö búa. Fyr-
ir nokkru endurtók t.d. þulur í út-
varpi tvisvar sinnum í sama stutta
fréttatíma að einhver hefði „klifið
Everestinn“. ÖUu lengra verður
varla komist í málfarslegum afglapa-
hætti og greinisjapU.
En við hveiju má búast þegar þeir
höggva sem hlífa skyldu, eins og vik-
ið var að í upphafi þessarar greinar?
Og að lokum: Hvenær megum við
hinir - réttir og sléttir leikmenn -
vænta þess að málfræðingar (og
skáld) taki hér upp önnur og jákvæð-
ari vinnubrögð á þessu sviði?
Nýtt á Islandi
Pústkerfí úr
ryöfríu gæðastáli
í fíest ókutæki
Framleiösla er nú hafin á pústkerfum úr ryöfríu
gæöastáli í flestar geröir ökutækja og bifreiöa.
Komiö eöa hringiö og kynniö ykkur pústkerfin sem
endast og endast. Geriö góöan bíl enn betri setjiö
undir hann vandaö pústkerfi úr ryöfríu gæöastáli
5 ára ábyrgó á efni og vinnu.
Hljððdeyfikerfi hf.
STAPAHRAUNI 3 HAFNARFIRÐI X
SIMI 652 777
AGÆTI NAMSMAÐUR!
Náma Laitdsbankans er þjónusta sem léttir undir med námsmönnum,
ÞÉR
LEGGÐUvfFRA
jafnvel þótt þeir hafi úr litlu að spila. í Námuna getur þú sótt þjónustu
BÓKINA^ANDARTAK,
á borð við útreikninga á greiðslubyrði, sveigjanlegri afborganir lána,
-HUGSAÐU UM NÁMU.
yfirdráttarheimild, VISA-kort og afhendingu skjala vegna LÍN. Fyrstu
VEISTU AÐ í
LANDS-
þrjú tékkheftin færðu endurgjaldslaust og með tímanum eignastu svo
BANKANUM ER NÁMA
Einkanámu! Með þátttoku í Námunni öðlast þú einnig rétt til að sækja
NÁMSFÓLK.
um 100.000 króna námsstyrk og námslokalán, allt að 500.000 krónum.
Náman er ný fjármálaþjónusta í
Landsbankanum, sérstaklega ætl-
uð námsfólki frá 18 ára aldri. Því
ekki að hefjast handa nú þegar og sækja í námu
Landsbankans. Með því að skapa þér gott orð í
Landsbankanum - þó í Iitlu sé, leggurðu grunninn að
fjárhagslega öruggri framtíð. Allar nánari upplýsing-
ar, fúslega veittar í næsta Landsbanka. Við bjóðum
námsfólk velkomið.
Nýttu þér námuna.
LANPSBANKI
í S L A N D S
N • A • M • A • N